Марий Эл (газет)
Марий Эл – Марий Эл Республикысе мер-политик газет, марий йылме дене 1915 ий гыч лектеш.
| Марий Эл | |
|---|---|
 | |
| | |
| Тип | газет |
| Формат | А3 |
|
|
|
| Редактор | Абдулов Александр Саликович |
| Тӱҥ редактор | Александр Абдулов |
| Негызлыме | 1917 ий |
| Йылме | марий йылме |
| Мыняр гана лектеш | 2 гана арняште |
| Тӱҥ офис | Савык пӧрт |
| Тираж | 3733 |
|
|
|
Марий Элын, марий-влакын тӱшкан илыме верлан, финн-угор калыкын мер, политик, экономик да культурный илышышт нерген палдара. Финн-угор печатный СМИ-влакысе I-ше да II-шо Россий кӱкшытысӧ конкурс-влакын сеҥышыже (2003 да 2004 ийла).
Арняште кок гана савыкталтеш. Тираж – 3000 экз., арнясе тираж – 6733 экземпляр. Тӱҥ редактор – Александр Абдулов. Редакций Йошкар-Олаште Савык пӧртыштӧ верланен. Икмыняр жап «Война Увэр», «Марий коммуна» лӱм дене лектын. 2011 ий гыч газетын комжо тӱрлӧ тӱсан лектеш. 2001 ий гыч «Марий Эл» газетлан ешартыш – «Сурт пече» газет лектеш.
Эртык
тӧрлаташ
Газет савыктымашлан негызым марий просветитель Павел Глезденёв пуэн. Икымше тӱнямбал сар ийлаште Павел Глезденёвын марла газетым лукташ тӱҥалаш шонымашыжым Вяткын губернаторжо сайлан шотлен, молан манаш гын Глезденёв тудлан умылтарен кертын: марий калык сар нерген уверым шке йылме денат палынеже. Тыге 1915 ийыште газетым кум йылме дене савыкташ пунчал лектын. Глезденёвын кум йылмым (марий, суас да одо) палымыж дене марла «Война Увэр», суасла «Сугыш хабарляре», удмуртла «Войнаысь ивор» газет-влакым савыкташ йӧным пуэн. 4 пургыжышто 1915 ийын Вяткыште (кызыт Киров ола) «Война Увэр» газетын икымше номерже савыкталтын.
Тылзыште кок гана лектын, ик номерлан возалтмаш ак 1 теҥгеат 20 ыр палемдалтын. Газетын тӱжвач комжо тунемшын тетрадьшыла койын. Материал-влак кандаш лаштыкеш кок колонко дене шелалтыныт. Мемнан жап марте аралалт кодшо номер-влак коклаште эн тоштылан газетын 30-шо номерже шотлалтеш. Эн шуко газет-подшивке В. Васильев лӱмеш шанче да шымлыше институтышто аралалтын.
1915 ийыште лу номер гына лектын. Идалык мучаште губернийын земствыже инородческий газет редакцийлан оксам ойырымым чарнен, тунам Павел Глезденёв шке оксаж кӱшеш савыкташ тӱҥалеш, икмыняр спонсор ден возалтше-влак изирак окса дене полшеныт. Тунам газетлан 212 марий, 300 одо, 222 суас возалтын. Тыгак газетым 60 книгагудо ден 60 миссионер школ налын шогеныт.
Нине газет-влак шке калыкыштым лудаш-возаш туныктеныт, сандене нуным кресаньык-влак шукын йодыныт, вет газетла гоч кутырымо мутым шукырак палаш, шинчымашым пойдараш йöн лийын. Газетысе статья-влак суртым да шкем арун кучаш, ял озанлык пашам виктараш туныктеныт. Тидымак Глезденёв Земский Погынымашлан умылтарен сеҥен кертын. Тыге Погынымаш 1916 ийыште газет, брошюр, листовко-влакым савыкташ 1800 теҥгем ойырен, сандене 1917 ийлан «Война Увэрым» идалыкыште 24 номерым лукташ пунчалыныт. Чумыр тираж 1300 экземплярыш шуын.
Тираж писын кушкын. 1916 ий мучашлан газетлан возалтше-влак коклаште 412 марий, 222 суас, 360 одо лийыныт. А эше ик ий гыч газетым 1680 марий еҥ лудын. Тыгодымак газетын лӱмжым вашталташ йодмаш пуренак шоген, шукынжо «Волгыдо», «Кече», «Ӱжара» лӱмлам темленыт.
1917 ий ага тылзыште «Война Увэрым» Озаҥыште савыкташ тӱҥалаш темленыт, молан манаш гын Вятка ола марий-влакын тӱшкан илыме кундемлашт деч тора лийын.
Ӱжара
тӧрлаташ1917 ийыште марий-влаклан газет «Ӱжара» лӱм дене лекташ тӱҥалын. Шукышт «Марий Эл» газетын историйжым тиде изданийын лекташ тӱҥалме гычын шотлат.[1].
Марий коммуна
тӧрлаташ«Марий коммуна» лӱм дене газет марла 1918 ий гыч лекташ тӱҥалын. 1972 ийыште тиражше 20 тӱжем экземпляр марте шуын. [2]
Газет пашаеҥ-влак
тӧрлаташ- Абдулов, Александр Саликович – директор, тӱҥ редактор.
- Пехметова, Светлана Фёдоровна – тӱҥ редакторын алмаштышыже — ответственный секретарь.
- Смоленцев, Вячеслав Александрович – тӱҥ редакторын алмаштышыже.
- Чепакова, Раиса Михайловна – «Сурт-пече» газетын шеф-редакторжо.
- Исаков, Юрий Валентинович – коммерческий директор.
- Ёлкина, Евгения Анатольевна – редактор
- Байкова, Алевтина Леонидовна – тӱвыра да сымыктыш йодыш дене редактор.
- Иванова, Маргарита Петровна – социальный йодыш дене редактор.
- Камалетдинова, Любовь Алексеевна – право, еш да йоча йодыш дене редактор.
- Носова, Светлана Николаевна – историй, краеведений, йӱла да экологий.
- Шабдарова, Лидия Александровна – финн-угор йодыш дене редактор.
- Эшкинина, Елена Егоровна – спорт йодыш дене редактор.
- Скобелев, Михаил Ильич – фотокорреспондент.