ВАЗ-2121
ВАЗ-2121 Нива-совет жапысе легковой автомобиль-внедорожник. Изи классан внедорожник: нумалше кузов, эре чӱктымӧ тичмаш привод . Серийно 1977 ий вӱдшор 5 гычын кызытсе жап марте лектын шога(2006 ий гычын Lada 4x4 лӱм дене). Шуко эллаште "Нива" автомашинан фан клубшо-влак улыт.
Автомашинан эртымгорныжо
тӧрлаташ1970 ий кеҥежым СССР министр Ушемын вуйлатыше Алексей Николаевич Косыгин ВАЗ, АЗЛК ден Ижмаш заводын коллектив ончыко йодмаш дене лектын: совет элыште легковой автомашина гае йӧнан да уда корнышто кудалышташ йӧрышӧ автомашина проектым ышташ. Прототип-влак шуко лийыныт: АЗЛК-415 ден-416, ИЖ-14. Но нине автомашина-влак серийно конвейерыш шогалаш ямде лийын огытыл. НУ а теве Волжский автозавод пашаеҥ-влак эше серийно лукташ тӱҥалме деч ончычак у модельыш "Жигули" дечын шуко деталь-влакым налын. Тыгак у модельын посна ойыртемже лийын: автомашинан йӧршеш "легковой" дизайн-нимо внедорожникым ушештарыше лийын огыл ."Нива" тыглай легковой автомашина . Конструкцийыште ятыр детальым ВАЗ-2106 автомашина гычын налме, а кӧргӧ салон тӱрыснек тиде модель гычын куснен.
1972 ийыште кудалышташ йӧрышӧ прототип Э-2121 лекташ тӱҥалын. 1973 ийыште серийно лукташ тӱҥалаш кӱштык лектын. 1974 ийыште серийно лукташ тӱҥалме деч ончычын икмыняр экземплярым луктыныт. Нине машина-влак тичмаш тергыме циклым кудалышт эртеныт. Урал , Предуралье кундемыштат лийыныт. УАЗ-469, тыгак Ленд Ровер ден Рейндж Ровер дене танастарымаште шкенжым сай могыр гычын ончыктен. Серийно лукташ кӱштыкым официально 1975 ий сӱрем 31 кечын пенгыдемдыме.
Ваз-2121 автомашинан икымше серийный образецше 1977 ий вӱдшор 5 лектын. Лукташ тӱҥалме дечын вара планым "Нивалан" 25 000 гычын 50 000 автомашина марте идалыклан кугемденыт, умбакыжым 70 000 марте. Икмыняр жап эртымеке, 80% наре лукмо тиде модельым йот элыш колташ туналыныт.( "Нива" Волжский заводын ик модельже, кудыжо Японийыште ужалалтын.)
Автомашинан конструкций ойыртемже
тӧрлаташ.jpg)
Ваз-2121 (21213/21214)- изи классан, легковой сынан внедорожник. Кузов нумалше, кум омсан универсал. Трансмиссий эре чӱктымӧ тичмаш привод дене, 4 ступенян механический передаче корбко ( 21213 модификаций гычын тӱҥалын-5 ступенян) , 2 ступенян раздаточный коробко, ось кокласе ищыме дифференциал дене. Геометрий могырым кудалыштмаш кугу кӱкшытыштӧ. Корно дечын ӱлыл ужаш марте 220 мм, кӱчык колеса базе-2,2 метр. Икымше Ваз-2121 модельын кӧргыштӧ Ваз-2121 двигатель шинчен. Тудо Ваз-2106 двигатель негызеш шочын: радаман, карбюратор, 4 цилиндран, паша вий куат - 1580 куб.см. Ну а теве Ваз-21213 модификацийыш кугурак куатан (1690 куб.см.) 80 имне виян, 125 ньютон метр, кӱкшӧ пӧрдмӧ куатан двигательым шынденыт. "Нива" автомашина икымше кече гычынак шкенжым чын внедорожник семын ончыктен.
Автомашина тунямбал кукшытышто
тӧрлаташ20 курымын 70-шо ийлаште лектын шогышо внедорожник-влак жаплан чӱктымӧ тичмаш привод (эре чӱктымӧ тичмаш привод лачак Рейндж Ровер автомашинаште кучылталтын), раман шасси,проста кузов дене, изи куатан бензин двигатель дене ойыртемалтыныт. Сандене СССР автозаводын тиде модельже тӱнямбал кӱкшытыштӧ кугу чапым налын. "Нивам" шуко йот элысе автозавод влак клонироватленыт.
1978 ийыште Ваз-2121 автомашина модель тӱнямбал автосалонышто шке классыште эн сай автомашиналан шотлалтын да шӧртньӧ медаль дене палемдалтын. 1979 ийыште "Нивалан" СССР кугыжаныш качестве палым пуеныт. 1980 ийыште автомашина калык кокласе ярмаркыште шӧртньӧ медальым налын.
"Нива" (2006 ий гычын Лада 4х4) АвтоВАЗын ик эн ончыл модельже семын йот элыш лийын кодеш. Кок эн ончыч лекше "Ниван" версийже йот элыш колташ лектын шоген: ВАЗ-21211 1,3 литр мотор дене (бензин двигательлан кугу налог да шерге топливо дене ойыртмалтше эл-влаклан) да ВАЗ-21212 пурла руль дене. Пурла рулян "Нива" эн шуко Великобританийыште ужалалтын. Тыгак Японийышкат израк партий дене каен шоген. Австрийын курыкан корнылаште "Нива" тиде элын внедорожникше паркын 99%ым налын шоген.
90-шо ийла мучашыште вес элыш изи партий дене Ваз-21215 модификаций каен шоген. ТУдын моло дечын ойыртемже лийын: кӧргыштӧ Пежо дизель двигатель шинчен.Кызытат тиде да моло йот эллан келыштарыме "Ниван" модификаций Европысо корнылаште кудалыштеш. 2003-2007 ийлаште завод Лада 4х4 модельым Евро-3 ден Евро-4 экологий стандартш пуртен кертын. Йот элысе шуко автомашинам тюнинговатлыше фирме-влак "Нива" негызеш кабриолет , пикапым, тыгак спорт вариантым ыштеныт.
30 ий жапыште 1,8 миллион лукмо "Нива" кокла гычын 100 утла йот эллашке 500 тӱжем утла автомашинам колтымо. Кажне ийын 15 тужем наре "Нива"-влак Латин Америке, Африке, Кокла Эрвел, Эрвел Касвел Европысо эллашке каен шогеныт. Тыгак автомашина Австралий ден Канадыштат вашлиялтеш.
Тачысе жаплан "Нивам" Усть-Каменогорск, Казахстанын "Азия-Авто" заводышто, тыгак Украиныште "Богдан" марке дене луктын шогат. Тидын дечын ончыч "Нивам" Греций, Эквадорышто погеныт.
