Идалык

(Ий гыч колтымо)

Идалык, Ий — жапым шотлымо единице, Мландын Кече йыр пӧрдмыж дене кылдалтын. Кунам ик ий нерген кутырат - «идалык» маныт (мутлан: «идалык жапыште ме шуко ыштенна»), а, мутлан, айдемын ийготшо нерген кутырымо годым «ий» мутым кучылтыт: «Микал 48 ийым тений темен».

Шеледымаш

тӧрлаташ

Григориан да юлиан кечышот-влак почеш ик идалык 12 тылзе (365 сутка да кужемдыме ийлаште 366 сутка) шуйна.

Шӱдӧ ийым курым лӱмдат, но тиде мут денак кутырымо годым, тыгак сылнымутышто айдемын ӱмыржӧ умылымашыште кучылтыт.

Кужыт-влак

тӧрлаташ
  • 346,620047 кече — дракон идалык; ты жапыште Кече Тылзе орбитын тудо верышкыжак пӧртылеш.
  • 353, 354але 355 кече — южо кече-тылзе кечышотлаште високосдымо идалыклан кужытышт.
  • 354,37 кече — Тылзе идалык, 12 лунный тылзе жапыште шуйна.
  • 365 кече — Кече кечышотлаште високосдымо идалыкын кужутшо; 31 536 000 с.
  • 365,242199 кече — тропик идалык.
  • 365,24(24) кече — Омар Хайамын ыштыме Иран кечышотшо почеш идалыкын кужутшо.
  • 365,2424 кече — 2000 ий курымышто кок шошымсо кечытӧр кокласе жап.
  • 365,2425 кече — Григориан кечышот почеш идалыкын кужутшо.
  • 365,25 кече — Юлиан кечышот почеш идалыкын кужутшо. 31 557 600 секунд шуйна.
  • 366 кече — високос ий; 31 622 400 с.

Нине определенийлаште 1 кече 86 400 (24×60×60) секунд шуйна, а секундын кужытшым астрономий период почеш огыл, атом стандарт почеш шотлат.

Китай кечышот почеш идалыкын янлыкше-влак

тӧрлаташ

Комак (1924 1936 1948 1960 1972 1984 1996 2008)

Ӱшкыж (1925 1937 1949 1961 1973 1985 1997 2009)

Тигр (1926 1938 1950 1962 1974 1986 1998 2010)

Кролик (1927 1939 1951 1963 1975 1987 1999 2011)

Дракон (1928 1940 1952 1964 1976 1988 2000 2012)

Кишке (1929 1941 1953 1965 1977 1989 2001 2013)

Имне (1930 1942 1954 1966 1978 1990 2002 2014)

Каза (Шорык) (1931 1943 1955 1967 1979 1991 2003 2015)

Маймыл (1920 1932 1944 1956 1968 1980 1992 2004)

Агытан (1921 1933 1945 1957 1969 1981 1993 2005)

Пий (1922 1934 1946 1958 1970 1982 1994 2006)

Сӧсна (1923 1935 1947 1959 1971 1983 1995 2007)

Тыгак ончо

тӧрлаташ