Ли Бай
Ли Бай тугат Ли Бо (китайла 李白, 701—762) — Танг династийын сылнымыт периодын китай почеламутчо. Тудын кум нылыташ сылнымут произведенийым Шӱдӧ Танг поэм аршашыш пуртымо. Шым шӱдо икымше ийыште шочын. Китай поэт. Тӱжем утла произведенийым возен. Эн уста да палыме поэтлан шотлалтеш.
Ача-ава илышыже нерген увер шагал. Тудо кугыжан школышто тунемын огыл. Тудо пӱртӱслан кугеш нен шоген. Койыш-шоктышыжо неле лийын. Утларакше почеламут-влакым возен шоген. Шым шӱдо кудло кокымшо ийыште илыш ден чеверласен.
Ли Бай Тун (16 октябрь 1905-4 июля 1979) — ончычсо китайын футболистше и тӱҥ футболист мартекат шуын. Шке кундемыштыжо тудо эре кугу футболист семын ончалтын китайын историйыштыже туштак шотлен иктаж мыняр дальневосточный модмаш чемпионатыште погынымаште; тудо тыгак капитан лийын командыштыже икымше олимпийский турнирыште 1936 ийыште, кудо Берлиныште эртаралтын. Тудын тыгак пеш сай клуб карьерыже лийын, тудо «саут Чайналан» модын, и полшен кугу репутацийым налаш Гонконгын историйыштыже. Спорт гыч каймыж деч вара тудо тренер лиеш и пеш сайын Китайский Тейбэйыште тренерлан пашам ышта, кушто эн кугу сегымаш 1954 ийыште Азиятский модмаште лиеш.
Тӱҥ лаштык
тӧрлаташКунам Лилан куд ий лийын ачаже Гуандуныш тунемаш колтен. Тудо Гонконгыч латик ийяш пӧртылын.
Ли Бай Тун тӱҥалын шке футбол корныжым Саут Чайна дене , кушто тудо шкенжым виян ончыктен и пурталтын икымше командыште 1922 ийыште 17 ийяш.
Ли Гонконгышто шочын, китай командыште модын кудо ден Дальневосточный чемпионат модмаште 1925, 1927, 1930, и 1934 ийлаште, а 1936 ийыште капитан лийын кудо Берлиныште модыныт.
Тудо «Саут Чайн» командын кокымшо тӱня сар деч вара тренерже лиеш.1948 ийыште тудо Китай командын тренерже лиеш. Тыгак тудо Гонконгын командыжым туныкта.1965 ийыште вице- президент ФИФА лиеш, лиеш икымше китаец кӧм тиде месташ шогалтеныт.
Тудо 73 ияш Гонконгышто колен.
Илышыже
тӧрлаташКок «Танын книгаже», тошто Танын книгаже и у танын книгаже кодын основной источник библиографий материал Ли Валан. Вес источник пурта шкенжыланкорго свидетельствым стихотворений гоч или ЛиВай нерген, и южо вес источник-шамыч.
Ли Вай шочмо шотлалтеш 701 ий. Тудо шочын кушто тун Азийыште. Коеш, тудын ешыже лийын туналтышыштак илен тушто, кызыт юго-восточный Ганьсу, варарак Джангоуш илаш кая, умбалне огыл современный ола Ченду Сычуань провинцийыште, кунам тудо лийын, пожалуй, вич ий. Кок четышто современник Ли Йагбин (ешын членже) и Вентилятор Кхуанхенд каласен, что тудын ешыже лийын родом тужечын, кудо кызыт юго-восточный провинций Ганьку. Ли родословно традисионно куза ГАОм, государствын основательже западный Лянын. Данный ончыкта, что Династий Суйын периодыште, тудын тукымжо, тудо мещанийже, скорей всего, резыльтат семын, что йужо преступлений, выныждены лийыныт поктен колтымо семын шочмо кушмо порт гычын, тудылан, мо кызыт Ганьсу, иктаж кушто умбалне Западыште. Шке поктен колтымо жапыште, Лиын ешыже иленыт Суябыште «Суяб, кызыт архыатурный кычалмаш кызытсе жапыште-кечыште Кыргызстан) и, возможно, тыгак Тиаозхи (куштылеме китайский: китайын традиционыйже; пиньинь: тиаозхи), государствын тунже, воктелне кызытсе Газни, Афганистан. Тиде районыште лийыныт тошто Шелковын корнышто, и Лин ешыштыже, скорей всего, купей-шамыч лийыныт.
Пока тудо мушкыран лийын, Ли Вайын аважлан омо койын, кугу ош звезда-шамыч, кава гычын йогышо. Тиде, кузе ончыкталтеш, способствоватлен тудын идейыжын, ончыч поктен колтымо колдымо (икте тудын прозвичыже). Кугу ош шудыр лийын Венера синоним, полша умылтараш тудын лумжым «Тай-Бай» стильже.
Эр жапше
тӧрлаташ705 ийыште, кунам Ли Вай лан ныл ий лийын, тудын ачаже шып нангает шке ешыжым Сычуань провинцийыш, Ченду ола воктек, кушто тудо эртарен шкенжын йоча жапшым. Кызытсе жапыште памятникым схонгба олаштетуде честлан, джангуой, Сычуань провинцийыште.
Самырык Бай шуко лудын, туштак конфуцианский классика, например, Классический Поэзий и историй Классике, тыгак турло астрологический и метафизический материал, кудо конфуцианцев, кузе правильно, куржталыт. Тудо тыгак осуществлятля вес деяльтельностын видшым, тыгай укрощений ир кайык-шамычи и меч дене модаш. Коеш, тудо лийын ыштыме боевой искуствыште;тиде автобиографий Ли Вайын цитате-шамычше полшат проиллюстрироватляш ир илышым, кудым тудо вуден Сычуаньыште тудын самырыкшым: «Кунам мылам лат вич ий лийын, мый йоратенам меч дене модаш, и тидын искусство дене мый ужынам шагал огыл айдемым»
Ли Бай
тӧрлаташПрежде, тудо лийын коло ий, Ли кучедалын и пуштын ала мыняр еным, коймо,шоналтыме семынгалантность, соответствий с коштшо рыцарь традитций (йоухия). 720 ийыште тудо интерьвюм пуен губернаторлан Су Тинулан, кудо кудым шотленыт тудын генийлан. Хотя, тудо желанийым луктын, чтобы официальный лияш, тудо нигунам налын огыл ончалаш государствын службылан.
Ву Юн похвалан Ли Бай вуден императорым ужаш судышко Чаньянышке, кушто тудо вашлийын Китайын императоржылан, Минг-Хуан (шочын живописный и палыме тыгак кузе император Сюань-Цзун). Тудын шкенжын очарованностьше аристоркрат –шамыч дене и простой оласе илыше — шамычым, тудо шотлымаштак эше ик даосский и поэт). Ко пуэн тудлан прозвищым «Трансцендентный кавагыч уволитльыме», или «Колдымо луктын колтымокава гычын». Тыгак,икымше аудиторий гычын, кушто тудо лийын йодыштмо тудын политический ончалтышше император лийын тыгай впечатлений дене, что тудо кугу банкет лийын тудын верчын. Тиде банкетыште каласыме лийын, чтобы ончыкташ тудын пользыжым, даже кунам шкеже приваре тудын шурыжлан.
Император Минь Хуан муын пашам тудлан кусарыше семын, а Ли вай пален турысе меры дене ик номер — китай йылме. Минь Хуан мучашлан пуен тудлан должностьым академийыште ханьлинь,кудо служитлен научный экспертизыште и поэзий императорлан.
Кунам император приказатлен Ли Вай дворецыш,тудо чучкыдын йушо лийын, но вполне ыштен кертше месташте.
Ли Вай возен иктаж мыняр стихотворенийым император нерген мотор и йоратыме Королевский консорт. Тидын деч вара, кузе, лийын йушо состоянийыште, Ли Вай налын мутонан кемым, и Гао Лиши, чотырак политически влиятельный евнух дворецышто, савыртыме лийын йодмаш ышташ содействийым налаш тидын дене, император ончыч. ГАО, сыреныт тудлан, что йодыт,чтобы ышташ тиде услугым, и варарак лиешь убедитляш Ян Гвифелы, чтобы убедится келшали стихотворенийже тудын нерген.
Уговор лан Ян гвифел и ГАО Лиши, Минг-Хуан и неохотно, но вежливо, и кугу дарым: золотым и шийым, колтымо Ли Вайым умбалне королевын дворже гычын.
Поэтын традицийже
тӧрлаташЛи Байын лийын кугу ощущений шкежлан часть семын поэт традиций. «Гений» Ли Вай, кутыра ик мучаш шотлымаш,» кия сразу тудын тичмаш владенийыште литератур традиций тудын ончыч тудын изобретательский кадыртыме годым (кушкедме деч посна) тудым муыныт уникальный персональный идиома дене… Буротон Ватсон, танастарен тудым Дю-Фу, кутыра ли поэзийым, «суть дене, киен кодшо дене, мом тудо представитлен более пробуждений и ыштыме обещаний и славе, чем прорыв будущийыште». Уотсон ешара, качество доказательств,чыла стих гычын, возымо Ли Вай, иктаж ик кудымшо формыштоуйефу, или, вес мут дене, перероботанный текстым традиционный калык балладе. Кузе э шик свидетельств тудын, Уотсон — цитироватля лийше лат вич стихотворенийым Ли Вайын колекцийыштеправыже Гу фэн, или шонго Манере, могай, в частности, и пумо поэзий Хань и Вэй династий. Шке восхищений южо поэт-шамыч ончыктен иктаж определенный намек почеш, например, Цюй Юань или Дао-Летнего, а югуным и лум дене, например, Дю-Фу.
Чотырак ик гай удовлетворений историй, ончыктымо частьлан ЛИ Вай тудын стихотворенийыштыже хуану жаныр дене, или шоналтыме кайыше нерген, кушто вес «ик вечный теме китай поэзий» поэт шона руиным эртыше славын». Востокышто ли вай поэзий лийын пеш влиятельный шке жапыштыжо, и тыгак варасе китайысе поколенийже. Тудын влиянийже ончыкталтын и в непосредственный географий зонышто китай культуро влияний, ончычсо палыме кузе Ри Хаку японийышто. Тиде влиянийже эртаралтеш даже таче. Примерын диапазонышто поэзий гыч живопись деке и литературо.
Тудын илышыштыже, тудын коштмыж годым, кунам тудо тунемын Чаньань судышто, вошлийыныт и корангыныт турло современный поэт-шамыч дечын. Тиде вашлиймаш и коранмаш лийыныт типичный случай стихосложенийлан традицийыште палыше китайын жапшым, например-пример, тудын Дю-Фу дек отношенийже.
Илышыж деч вара, тудын влиянийже кузаш туналеш. Иктаж ныл курым эртен, Сунын династийже жапыште, примерлан, только тудын стихшын случайже, югунам переводитлялтеш кузе «йуаш шкетын тылзе йымалне», поэт Ян ванли возен тичмаш поэмым, намекатлен, чтобы тудо (и кок вес Ли вайын стихи-шамычше), тудо жапыштак, или тошто стильыште Поэзий формышто. Минын династийыште, Дуань, полеклен тудлан стихотворенийым Тайбай Башни тудын деке. 20-шо курымышто, Ли Вай повлиал даже Мао Цзэдунан стихийжылан.
Китайыште, тудын стихотворенийже «кас шып Шонымо дене», мо ончыкта настальгийым путешественникын умбалне порт гычын, лопка «шарналт кодеш тунемше- шамычын и кугуракым цитироватля»
Западыште
тӧрлаташИдейе, кийыше туныште Ли Вай поэзийыштыже лийын келге влиянийже ыштыме америкын шмажистшым и модернистский поэзийым иктаж коло курым гыч. Тидын деч моло, Густав Малер интегрироватлен ныл Ли Вайын пашажым шке симфонический вокальный цикылым. Данный-шамыч лийыныт налыме свободный немыч переводым Ханса Бетхе, возен лукмо антологий лум дене Колаш, туныште тудын версийыште туналтыш переводышто французкий Саинт-денус. Уло эше ик волгыдо муро шындыме Ли Вай стих американский композитор Гарри Парча, кон лат шым мут Ли-по интонирований йук дене и адаптироватльыме Виолла (инструмент Парча шкенжын щонен лукмыжо) ыштыме текст дене, произведенийыште Ли-по, китайский поэт переводитлен Обата. Бразилийыште, автор мурын бето фургиум чуктен муро шындымым, поэмым «Цзин уе си» шке албомыштыжо «муито Празер».
Эзра Паунд
тӧрлаташЛи вай Запыдыште палыме лийын отчасти Эзра Паун верчын южо версий почеш шке стихотворенийжым коллекцийыште катхай (Фунт транслитераций тудын лӱмже «рихаку»). Ли Вай взаимодействоватля пӱртус дене, келшымаш, йӧратымаш тудын винаже и тудын пронициательный ончымашше илыш гычше информироватляш шке сай (оригинал исследований) стихим. Южо, кузе кханган хинг (кусарыме Эзра Паунд, кузе «вӱд Купчиха: серыш»), возымо нелым или эмоцийым тыглай калык деч. Примерлан либеральный, но поэтический влиятельный, кусарымаш-шамыч, адаптаций, японын версийже тудын стихижым ыштеныт, значительный степеньыште паша основыште Эрнест Фенолоса и профессор — шамыч Мори и Арига.
Кызытсе культурный колтымо фантастика
тӧрлаташСимон Элегантный формышто рассказын ли вайын илышыштыже 1997 пашаже, ийше илыш. Ли Вай лекткш (шонымо лӱм дене), а тӱҥ персонажше Парня Гавриэль кей кава йымалне, Роман-фэнтэзи погымо Династий Тан китайыште.Мак Дональд Харрис Роман херма (атхенеум, 1981) относитлялтеш ли вай деке ли-по лӱм дене, ссылаясь ик шкенжын стихотворенийже гоч и отчет, описыватьлыше тудын колмыжым.Джон Стейнбека Каннери Ров, ола интелегенций лудешли вайым поэзий вечеринкыште, что историй пыта.
«Америкыште йоча пагытше» Энни Диллард отличатлялтеш «ик сорт поэзий», что лийын тич моторлыкше и тоскаже; тудо шулалтен колтен, ӱнар деч посна и полшымо деч посна, кузе Ли-по вес стихин видше дене, кудо лийыныт «угрозо и обетов».
Ли Вайын поэзийже представлены лийыныт Европышто Жан Жозеф Мари Амиот, иезуитским миссионер дене пекиныште, тудын Портретыште дес селеврас, лукмо серий Мемуар консернант историй, лесскиенкес, лес артс, лес моерс, лес обычай, пар лес миссионаир пекиныште (1776—1797). Вараже кусарыме француз йылмышке лийыныт возымо маркиз тудын 1862 ийыште.
Иосиф эдкинс кагазым лудын «Ли Тай-по», «Пекин» восточный обществ 1888 ийыште, кудо впоследствий лийын опубликован туштак, обществын кагазыштыже. Туҥалше китаевед Херберт Аллен Джайлс чӱктыме кусарымашыш Ли Вайын тудын 1898 публикаций китай поэзийыште английссий йылмыште стих, и угыч тудын историйыштыже китай литературо (1901). Кумымшо тӱҥалтыш кусарымо английский йылмыш лийын Л. Кранмер-Вунг (1872—1945). Лютне Нефрита: ужаш классика китайын поэтше (1909) и пайрем фонарьын (1960) кузе рекомендоватля Ли поэзийыште.
Ли Вай лийын фаворит кусарышо кокла гычын тудын простой и, койын бы, простой стильыштыже. Варарак шуко пкусарыымаш, чтобы нунытым тыште кутырышт, но и кумда ойырмо Лийын стихиже, кусарымо турло переводчикыш, пура Иоанна Минфорди джосеп с. М. лау.