Олимпий модмаш: версий-влак коклаште ойыртем
Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
и робот ешарен: zea:Olympische Speêl'n |
и r2.7.3) (бот изменил: ckb:یاریە ئۆڵۆمپییەکان на ckb:یارییەکانی ئۆڵمپیک; косметические изменения |
||
4 корно:
[[XX курым]] годсек Олимпий Толкын пеш шуко вашталтын. Тидлан кӧра ИОК модмашым вашталтен, саманым шотыш налын. Кудо-икте саемдымаш-влак: Теле Олимпий модмаш-влак лум да ий спорт тӱрлыклан, Паралимпий модмаш-влак кап-кыл шотышто ситыдымаш дене еҥлан да Самырыктукым Олимпий модмаш-влак самырык спортъеҥлан. Тӱрлӧ политике, экономике, [[технологий]] шот дене ИОК Олимпий Модмашым эше уэмден. Таче Олимпий Модмаш-влак кымылзо-влак да йӧратыше-влак кокла (кузе Кубертен ондакше шонен) гыч лектын да кызыт профессионал спортъеҥлак пайдаланат тудым. [[Тӱшкаувер йӧнык-влак]] кӱлешлык корпоратив спонсорлык да коммерциализаций шотышто йодышым шынден.
Кызыт Олимпий Йогын Интеркалыкын спорт федерацийым, Калыкын Олимпий комитетым да кажне Олимпий модмашлан организационный комитетым куча. Тудо {{comment|пунчалым лукшо илтарман|орган, принимающий решения}} улеш, садлан тудо кажне Олимпий модмашлан {{comment|оза олам|Оза Ола - ола кушто Олимпий модмаш эртаралтеш}} сайлымашлан {{comment|вуйшогын|ответственный}} улеш. Оза ола модмаш пайремым да радам шотым Олимпий Хартий дене келшен эртарашлан вуйшогын улеш. ИОК Олимпий программым да могай спорт тӱрлык-влак Олимпий модмашыште улшаш палемдалта. Олимпий пайрем шуко йӱлам да {{comment|ӱжвата|символ}}-влакым налеш (мутлан, [[Олимпий тисте|Олимпий тистыже]] да [[Олимпий тул]]), тыгак Почмаш да Петырымаш {{comment|радам шот-влак|церемонии}} улыт.
Модмаш тыгай кугу лийын, кажне калык тудым модеш. Тыгай кушмаш тӱрлӧ азапым ыштен, мутлан, бойкот-влак, допинг, {{comment|шолыпналтыш|взяточничество}} да терроризм. Кажне кок ийыште Олимпий модмаш-влак да ТУЙ йҥже, палыдыме спортеҥлан калык(южгунам калык коклаште) чапым нӧлталашлан кертмешетым пуат. Модмаш-влак тыгеже эше оза ола да эллан шке кояшлан кертмешетым пуат.
== Акрет Олимпий модмаш-влак ==
Акрет Грецийысе Олимпий модмаш-влак Олимпий Олаште эрталалтше йӱла да спорт дене кылдалтше пайрем сынан лийыныт. Модыш-влакын кузе шочмышт нерген пале-влак йомыныт, но ты событийым сӱретлыше икмыняр легенде аралалт кодын. Модмаш-влак тылеч ончыч лийыныт гынат, документ дене палемдалтше икымше тыгай пайремлымаш {{comment|м.к.д.о.|мемнан курым деч ончыч}} 776
Римлян-влак толмо дене Олимпий модмаш-влак шке сыныштым палынак йомдареныт. [[Христиан тын]]ым налме деч вара нуно [[чий тын]] дене кылдалтшылан шотлалташ тӱҥалыныт да [[394]] ийыште император Феодосий I нуным чараш кӱштен.
15 корно:
== Олимпий модмашым угыч пӧртылмаш ==
[[Файл:Baron Pierre de Coubertin.jpg|thumb|200px|Барон [[Пьер де Кубертен]]]]
Олимпий шонымаш акрет таҥасымашым чарыме деч вара йӧршынлан йомын огыл. Мутлан, [[Англий]]ыште [[XVII курым]] жапыште «олимпий» таҥасымаш да ӱчашымаш-влак
[[1766]] ийыште археологический кычалмашым эртарыме деч вара Олимпий Олаште спорт да храм полат-влакым верештыныт. [[1875]] ийыште археологический шымлымаш да кычалмаш [[немыч]]-влакын вуйлатымышт почеш шуйнен. Ты пагытыште [[Европо|Европышто]] акрет жапым романтико-идеалистический семын онченыт. Олимпийысе шонымашым да тӱвырам угыч нӧлтал колтымо нерген ой Европо мучко моткоч вашке шарлен. Француз барон Пьер де Кубертен тунам каласен: «[[Немыч Эл]] акрет Олимпий деч мо кодмым кычал муын. Молан [[Франций]] тошто куатшым пӧртылтен ок керт?»
23 корно:
[[1894]] ий [[Пеледыш]] тылзын 16-23 кечылаштыже [[Сорбонн]] олаште ([[Париж]] университет) эртаралтше конгрессыште Кубертен шке шонымашым да {{comment|ыҥым|идейым}} тӱрлӧ калык ончыко луктын. Конгрессын пытартыш кечынже тыгай ойыш шуыныт: кызытсе пагытын икымше Олимпий модмаш [[1896]] ийыште ты модмашым шочыктышо элыште – [[Греций]]ыште, [[Афин]]ыште эртышаш. Тунам Интеркалыкын Олимпийский Комитетлан (ИОК) негызым пыштыме да модмаш-влакым вӱдымылан нуно вуйын шогеныт. Комитетын I-ше президентше [[грек]] [[Деметриус Викелас]] лийын. Ты пашам тудо 1-ше Олимпий модмаш чарнымеш, [[1896]] марте, вӱден. Барон Пьер де Кубертен генеральный секретарь сомылым шуктен.
[[Файл:Athens 1896 report cover.jpg|thumb|left|200px|Икымше Олимпий модмаш-влакын плакатше]]
Икымше Олимпий модмаш-влак кугу сеҥымаш дене эртеныт. Тушто 241 атлет (41 эл) гына лийыныт гынат, модмаш-влак акрет Греций пагыт годсек эн кугу спорт сомылкаш савырненыт. Грецийысе официал еҥ-влаклан да калыклан тиде моткоч келшен, садлан нуно модмаш-влакым Грецийыште ончыкыжат эре эртараш кӱлмӧ нерген темлымашым пуэныт. Но ИОК модмаш-влакым эртарыме верым кажне ныл ий вашталтыме
Икымше сеҥымаш деч вара Олимпий модмаш икымше нелылыкымат чытен. [[1900]] ийысе Парижысе (Франций) II Олимпий модмаш да [[1904]] ийысе Сент-Луисысе (Миссури, США) III Олимпий модмаш [[тӱнямбал ончер]] дене ушнен шоген. Спорт таҥасымаш-влак тылзе дене шуйненыт да ончышо калыклан оҥай лийын огытыл. Сент-Луисысе модмаште утларакше американ спортъеҥ-влак лийыныт, молан манаш гын Европысо калыклан теҥыз гоч вончаш технический амаллан кӧра моткоч неле улмаш.
305 корно:
[[bs:Olimpijske igre]]
[[ca:Jocs Olímpics]]
[[ckb:یارییەکانی ئۆڵمپیک]]
[[cs:Olympijské hry]]
[[cv:Олимп вăййисем]]
| |||