Харламов, Валерий Борисович: версий-влак коклаште ойыртем
Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
и Замена <тыгеак> на <тыгак> по заявке User:Санюн Вадик |
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке |
||
23 корно:
Ачаже - Борис Сергеевич Харламов - «Коммунар» заводышто слесарьлан ыштен. Аваже - [[баск]] калык гыч, [[Бильбао]] олаште шочын, чын лӱмжӧ - Арибе Аббад Хермане (Бегонита), [[1937]] ийыште изи ӱдыр улмо годымжо [[Совет Ушем]]ыш [[Испаний]] гыч сар деч утарашлан конденыт. [[1940]]-ше ий гыч Борис дене пырля ик заводышто тыршеныт.
Валерий Харламов [[Моско]]што [[Шорыкйол]] тылзын 13 гыч 14 кече кокласе йӱдым шочын. Эргылан [[Валерий Чкалов]] лӱмеш лӱмым
Изи годсек Валерий [[футбол]] да хоккей дене модын. [[Коньки]] ӱмбаке икымше гана 7 ияш годымжо шогалын. Ачаже заводысо командыште чӱчкыдын [[шайбан хоккей|хоккей]] дене модын, эргыжымат пырля чӱчкыдын наҥгаен. Эрге йӱштыштӧ ынже кылме манын, тудлан коньким йолышкыж чиктен да ий валке луктын.
[[Файл:Валерий Харламов самырык.jpg|thumb|200px|Самырык улмыж годым]]
[[1961]] ийын Ӱярня тылзын Харламов ангине дене черланен, чер, шарлымеке, вес органлашке куснен. Эмлызе-влак эргын шӱм порокым муыныт, да ревмокардит диагнозым шынденыт. Валерлан физкультур урокыш кошташ, уремыште куржталаш, нелытым нӧлтышташ, ияш чареныт.
Но ачаже вес семын шонен. Кунам 1962 ийыште кеҥежым Ленинград {{comment|кугуремыште|проспект}} кеҥеж катокым почыныт, 14 ияш эргыжым тушко, хоккей секцийыш колтен. Аважлан нимом каласен огытыл. Тудо ийын 1949 ийыште шочшо рвезе-влакым гына тушко налыныт, но Валерий изи капан, каҥга
Ты жапшытак кум тылзыште ик гана ача ден эрге эмлымверыш, шӱмым тергаш коштыныт. Изиш жап эртымеке самырык Валерий чыла чер-влакым сеҥен, тӧрланен, да уло вий дене [[шайбан хоккей|хоккей]] дене модаш тӱҥалын.
34 корно:
Талантан эргым ЦСКА-н тӱҥ командышкыж налаш темленыт, но армий клубын да Совет Ушем чумыр командын тӱҥ тренерже Анатолий Тарасов самырык Харламовым кӱкшын аклен огыл.
Совет Ушемын юниор чемпионатын пытартыш турнирыштыже Минск олаште 1967 ийыште Харламов шкенжым моткоч талын ончыктен. Москошко пӧртылмеке ЦСКА спортшколын тренерже Виталий Ерфилов командыш тудым ӱжын. Тиде ийынак, кеҥежым Валерий Кудепст олашке сборыш кая. Тушто кап нелытым, патырлыкым поген.
Эркын-эркын Харламовым тӱҥ составыш пурташ тӱҥалыныт. [[1967]] ийыште [[22 Шыжа|Шыжа тылзын 22 кечынже]] икымше гана ЦСКА командыште модаш лектын. «Сибирь» ваштареш модыныт. Армий команде куштылгын, 9:0 счет дене сеҥен, но Валерий ойыртемалт кертын огыл. Мастарлыкым погашлан тудым вес ийын кокымшо лигыш, «Звезда» командыш колтат. Тарасов «Звезда» командын тренержылан инструкцийым
«Те тудлан кажне кечын кум гана модаш йӧным пуышаш улыда. Вашлиймаш-влак годым - кеч
Харламов «Звезда» командылан кугу пайдам конден - 40 модмашыште 34 шайбым пуртен, калык тудым чот йӧратен шынден. 1968 ийыште Харламовым угыч [[Моско]]шко ӱжыт. [[7 Ӱярня|Ӱярня тылзын 7 кечынже]] «Звезда» командыште пытартыш матчым модмеке, хоккеист мӧҥгӧ пӧртылын. Пӧртылӧ кечынак Тарасов тудым ЦСКА командын тренировкышкыж ӱжын.
45 корно:
Тудо ийынак Харламовым [[ССРУ]]-н кокымшо чумыр командышке ӱжыныт. Тиде команде Чехословакийын командыжым [[Первый каналын Кубокшо (шайбан хоккей)|Москосо калык-влак кокласе турнирыште]] алмаштен. Турнир пытымеке Харламовым Совет Ушемын тӱҥ чумыр командышкыж ӱжыныт. Канаде ваштареш модмашште Валерий когынек гана модаш лектын. Тиде модмаш-влакыштак ССРУ чумыр командыште Михайлов - Петров - Харламов тройко кӱемалтын.1969 ийыште {{comment|йолташ модмаш-влакышке|товарищеские игры}} нине кум форвардым чӱчкыдын ӱжыныт, а вара Стокгольм олашке Тӱнямбал чемпионатыш налыныт.
Чемпионатыште сеҥымаш-влак деч вара Совет Ушем Чехословакийлан сеҥалтын. Вара, швед-влакым сеҥымеке (кум шайбыге Петровын тройкыжо пуртен), угыч Чехословакийлан сеҥалтын. Тренер-влак капкаоролым да Харламовым титакленыт. Туге гынат, ССРУ чумыр команде тӱнямбал чемпион лийын (мучашште Совет Ушем, Чехословакий, Швеций ик семын очком погеныт, пуртымо да налме гол-влак кокласе ойыртем дене ме ончыко лектынна).
Москошко пӧртылмеке Харламов, Петров, Михайловмытлан [[сулло спорт мастер]] лӱмым
== Хоккеист семын чапланымаш ==
54 корно:
# Михайловын модмо годым моткоч чот кумылжо нӧлталтын, азартыш пурен, йолташыже-влакым ылыжтен моштен, ий валне шуко тыршен, орол пашам талын шуктен, [[шайбе|шайбым]] наледен моштен, ты годым тройкышто эн шуко голым пуртеден.
# Петров - патыр, кучедалын моштен, тудын пералтымашыже пеш виян ыле.
# Харламов - тавалышым эртен моштен, орол-влак коклаште шайбым наҥгаен, шкежат нунын кокла гоч шыҥен пурен моштен. Тройкышто голым пуртымо шотышто вараш кодын, но голым пуртымо пасым шукырак
Совет [[хоккей]]ыште тиде тройко эн ончыч вий дене таҥасен модын.
Харламов тыге ойлен:
80 корно:
Умбакыже суперсерийын [[Моско|москосо]] модмаш-влакше тӱҥалыныт. Харламов тыштат талын модын. икымше модмаш 5:4 счет дене пытен.
2-шо модмаш кредалмаш дене ойыртемалтын. Канадысе спортсмен Бобби Кларк [[Клюшко|клюшкын]] ыргакаж дене Валерийын {{Comment|йолшаклякажым|лодыжка}} руалын. Канадысе спортсмен шкеже тыге ойла:
{{Cquote|Ме иктӧр каенна, Харламов мыйым клюшкыж дене шӱкалын, а шкеже савырнен да кораҥ каен. Мый, шоныде, тудым поктен шуынам да шелын
Тыгодым Кларк штрафым гына налын, модмаш гыч тудым кораҥден огытыл. Тулыкеш кодшо командына 2:3 счет дене сеҥалтын.
3-шо модмаш Харламов деч посна эртен, совет команде адакат сеҥалтын - 3:4 счет. Эмлызе-влакын тыршымышт, да шке чытымыж дене Харламов пытартыш модмашыш лектын, но туге гынат Канаде 5:6 счет дене сеҥымашым налын.
87 корно:
Харламовын илышыштыже Суперсерий-74 кугу кышам коден. 8 модмашыште тудо 2 шайбым гына пуртен, но когыньек голжо шедеврлан шотлалтеш.
[[17 Идым]]ын [[1974]] ийыште Квебек олаште Харламов чыланыштым ӧрыктарыше голым пуртен. Кумдан палыме канадысе орол Ж.-К. Трамбле варажым каласа:
{{Cquote|Кунам ме Степлтон дене пырля шеҥгеке чакнена, мы нигунам ом тургыжлане: мемнан коклашкына нимогай форвард ок пуро. Лӱдыт. Вожылде, но моктаныде мый каласен кертам: кок вакшкӱ коклашке айдеме логалеш гын тудлан куштылгырак лиеш. Но тиде руш форвард мемнан деке лишемын. Мо вара
[[3 Шыжа|Шыжа тылзын 3-шо кечынже]] Москошо Харламов эше ик ӧрыктарыше шайбым пурта. Анатолий Тарасов тидын нерген тыге ойла:
100 корно:
== Ешым чумыра ==
[[1976]] ийыште [[14 Ага]]ште Харламов 19 ияш Ирина Смирнова дене сӱаным ышта. Самырык мужырын тиддеч ончыч эше Шорыкйол тылзынак Александр лӱман эрге шочын. Вара Бегонита лӱман ӱдырам ыштеныт.
Мужыраҥме деч ончыч Харламов шкетын Тушиношто илен. Вара самырык ешлан кум пӧлеман пачерым
== 1976 ийысе аварий ==
[[Файл:Харламов сусырген.jpg|200px|thumb|Сусыргышо Харламов]]
| |||