Марк Твен: версий-влак коклаште ойыртем
Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке |
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке |
||
42 корно:
Палыме Марк Твен путешествий гоч лийын.Тудо Европышто коштын да покшел востокыштат лиеден.Июньышто Марк Твен «Квакер-Сити» пароход денже Европышко кая.Августышто тудо ужын Одессым, Ялтым да Севастопольым.Коштмыж годым тудо серышым колтеден.Тудо серышым вара газетлашке возкаленыт.Толмыж дечын вара тиде серыш-шамыч гочшо книгам луктыныт.Тудыжо «Простаки за границей» маналтын.1869 книгаже лектын.Тиде книга гоч Марк твеным шукын палаш тӱҥалыныт.Шке районыштыжо знаменитый лийын.Тудым шукын паленыт книга возышо семын.А шкеже тудо путешествинниклан шкенжым шотла.Тудо Европышто, Азийыште, Африкыште да эше Австралийыште лийын.1870-ше ийыште тудын книгаже «Простаков за границей» эн кӱшыл верышке кӱзен.1870-ше ийыштак Марк Твен Оливии Лэнгдон лӱман ӱдырым марлдан налын.Вара Буффало, штат Нью-Йорк олашке илаш каен.Тушто тудо Хартфордышто, штат Коннектикутышто илен.Тиде периудышто тудо шуке США нерген лудын да Англий нерген .Тидын деч вара Марк Твен писе вуян сатирым возаш тӱҥалеш.Кудыжым вара1883 ийыште печатлен луктыт «Жизнь на Миссисипи» сборникеш.
== Политикым ончалмашыже==
Марк Твейнын ончалмашыжыч идеальный вуйлатымаш формо и политический режимжым палме лияш лиеш, лудын лектын тудын кутырмыжым «,, Паша рыцарь»- у династий», кудо дене 22 мартыште 1886 ийыште тудо выступатленХартфордо олаште, клубын погынымаштыже «Шочмын кастене». Икымше гана тиде кутырымаш заглавий дене «у династий» возалтын лийыныт сентябрьыште 1957 ийыште « у английский гвартелий» журналыште возымо.
Марк Твен кучалтын позициыш, власть лийшаш калыклан гына и только калыклан. Тудо шотлен, что власть ик енын весе дене угнетенийым ончыкта – алмаштыдыме и эре угнетений; пусть эре шонымо огыл, шиждымын, шоныдымын,эре сырен огыл, или неле, или жестокий, или огульный,- но тыгак или вес семын-эре угнетений тудо или вес турло видыште. Хоть колан пу властьым, тудо иктаж гуннам угнетенийым ончыкта. Властьым пуза дагомейский царь лан –и тудо туналеш проверятляш вияшыжым шкенжын у виян лукалме винтовкыжым чыла умбалне, ко воктелныже эртен кая тудын дворец воктене; айдеме лектын возаш туналыт икте почеш весе, тудлан огыл,ни тудлан придворныжлан и вуйышкыжо ок тол, мом тудо ышта нечто неподобающийым. Властьым пуза российысе христианысе черкын главажлан- императарлан,- и тудо кид мановений дене, чын машкаран поктен, колта несчестное шуко самырык порьен шамычым, ава шамычым кидыштышт изи йоча шамыч дене,сур вуян шонго и самырык удыр шамычым шоныдымо адыш шкеныштын Сибирьышкышт, а шкеже спокойно кочкаш кая, шижде посна, могай варварствым кызыт гына ыштен. Властьым пуза Константин или Эдуард 4, или Петр Великийлан, или Ричард 3 ,- мый кертам ыле каласен эше шудо монах шамычым ,-и нуныт кырен пытарат шкеныштын лишыл тукым шамычыштым, мо деч вара сайын мален колтат,даже снатворный деч посна… пуза властьым кеч колан – и тиде власть угнетать туналеш.
Автор подразделятлен ен шамычым кок категорийлан: угнетатель шамыч и угнетенный шамыч. Укымшыже шагалрак – король, горстко вес надмотрщиков и кид йымалне кучылтшо шамыч, а кокымшо пеш шуко- тиде туня калык:сай калыкын представительже, пашам ыштыше айдеме-тудо, ко шкенжын пашаж дене киндым ышта. Марк Твейн шотлен, что чыла представитель шамыч,комыт кызыт марте туняште вуйлатеныт, сочувствоватленыт и покровительствоватленыт класслан и бездельник кланым разоблачатленыт, чулгыдо казнокрад, неутомимый интегран , возмутитель обществын шыпшым, шонышошкеныштын выгодыштым гына. И кугу писатель мненийышт поччеш, единственный представитель или король лийшаш шке калык: но тиде король- шочшо врагше тудын, ко интригует и кутыра мотор мутым, но пашам огеш ыште. Тудо лийеш мемналан надежный аралымаш социалист шамычын, коммунист, анархист,бродяге шамыч ваштареши корыстный агитатор ,ратующий «реформылан»,кудо пуат ылекинде шултышым и палымым чын калык верчын. Тудо туналеш прибежище и аралыше нуныт ваштареш и чыла вид ваштареш политика хвоя шамыч, зараза и колмаш. Кузе тудо использоватля шке властьшым ? туналтышлан-угнетенийлан. Ибо тудо тынар поро пашам ыштыше огыл,чем нуныт, ко тудын ончыч властвоватлен, и ынеж лук нигом заблужденийыште. Турльыже тушто гына,что тудо туналеш изишым угнетатляш туналеш, а тудо шукыракым угнетатляш; тудо туналеш тужемым угнетатляш туналеш,а тудо миллионным угнетатляш туналеш. Но тудо нигом тюрмаш кушкаш огеш тунал, нигом плетье дене кыраш туналеш, пытатляш, костерыште улалташи сыллкыш колташ, шке подданный шамычыжым пашам ышташ заставлялташ кандаш час кечылани шужыкташ и йушто дене индыраш. Тудо заботитлялташ туналеш тудым, чтобы чыла чын лийже –чын паша кече, чын пашалан тулыме.
== Вера деке кылже==
Твеннын ватыже , келге верующий протестанка,тыгак и кертын огыл «савыраш»марийжым,хоть тудо старалась тудын илышыж годым пусе темым кутыраш. Шагал огыл Твенын романжесодержатлят тур виян лектын вочмо катологический черкын адресшым. Мучаш жапыште Твен возен шагал огыл рассказым религий темылан, кудышто воштылыт протестантский этикыште.
Колымо возымо материал шамыч гыч умылымо,Марк Твейн лийын мучашдыме тора любой лийше религиозный конфессий дечын. Шке ончымашыжым тудо подытожитлен 1906 ийыште «Шонымаш религий нергеныште»:
Ынде кызыт кутыралтена юмын истиныжым, чын юмо нерген, вычошайше и верховный юмо, чын творец реальный вселенный…- вселенный, ыштыме огыл кид дене йоча астраномический, но лекше границе деч посна шуйнышо пространствыште кузыт гына ончыктыше чын юмым, юмым невообразимо великий и величайший, кудо ден сравненийыште чыла вес юмо дене, йомшо мучашдыме яндар каваште…
Кунам мый шотлыдымо шымлена чудесам,великолепие, йылгыжше и совершенствотиде мучаштдыме вселенныйи убеждатлена, что чыла тудын дене, шудын стебелекше гыч кожла великан –шамыч марте, неведомый курык вуд мучаштдыме океаным, коштмоприливыми отливым кугу тарванылме планетын, беспрекословно подчинятляшстрогий системым точныйым,палыдыме закон дечын исключенийым, кудо единый мысль дене ыштен тиде неле туням, а вес мысль дене ыштен закон дене управляющий шамычым ,-тиде юмо наделятлен мучаштдыме унар дене.
Палыме мемнанлан,что тудо справедливый, благостен, поро, милосерден, сострадателен? Уке . мемнан уке нимогай доказательств тудын, что тудо обладатля хоть ик тиде качествым- и тыде жапыштак толшо кече конда мемнан шудо тужем свидетельствылан-уке, свидетельстве огыл, неопревержимый доказательств,-что тудын уке иктыжат тидын кокла гыч.
Тичмаш дене тудын укелыкше иктаж могай качествыжым , кудо кертеш ыле чиялташюмым тудлан внушитля уваженийым, ужаш благоговеденийыми поклоненийым,чын юмо,подлинный юмо, ыштыше необьятный туня ок отличатлялт чыла дечын кодшо лийше юмын наличийыште. Тудо кажне кечын совершенно ясно ончыкта, что нимыняр ок интересоватле айдеме дене, ни вес вольык дене-разве тудлан верчын веле,чтобы пытатляш нунытым, пытараш и лукташ тидые занятий дечын ала могай развлеченийым, ыштыме тидын дене чыла лиеш,чтобы тудын курымжылан и алмаштыдымыжлан ик гайым тудлан приелатлен огыл.
==Марк Твейнын паша образше-влак==
Марк Твейнын литератур герой семын (шке чын лумже Сэмоэль Клеменс) лектын кокымшо и кумымшо ужашыште научно – фантастический пенталогийыште «вудын мирже» возышо Филипп Фармер». Кокымшо книгаште, «сказке корабль» луман, Марк Твейн, шочыктымо тайинственный Вуд туняште турло жапыште айдеме дене туняште, лийеш исследовательи кычалше приключенийым. Тудо чонашлан шона кугу колесам вуд параходым, чтобы ийын лекташ вуд гыч эн туналтыш марте.жап гыч тудлан лиеш, но чонымо деч вара писательын шолыштеш тудын партнержо,король Иоанн Безземельный. Кумымшо книгаштыже , «Шем шонымаш» луман, Клеманс,эртен каен шуко нелым, строитлен пытарен кокымшо пароходым, кудым тудын тоже шолышташ точат. Кок экранизацийыште, снимвтльыме 2003-2010 ийлаште,Марк Твейнын рольжым модыныт Кемерон Дейду и Марк Деклин актер -шамыч .
Тидын деч моло, романыште «ийын кая закатышке»Роберт Хайлайна тун героиняже иктаж мыняр гана шарналта шке вашлиймыжым Сэмюль Клемсон дене, туштак шындалтеш тудын мутшо Галлея комете нерген.
==Марк твейнын цитатыже-влак==
Ад –ик ымше чын ончыктышо христианын общиныже уло Вселенныйын.
Банкир – тиде ен, ко пуа темдалан зонтикым кечан погодышто и поген налеш тудым тудо именно жапыште, кунам йур туналеш.
Битлс Стайер вуда конгрессыште кулуарный компанийым икте олмешсенаторыш. Жаловатлен изи моральный уровень законодательствылан:» Простой кид вола. Уке ик еным тыгай кугу нравствыже, чтобы,ик гана ужалалтмек, кодаш ужалалтме, нимом ончыде посна.
| |||