Теле (пагыт): версий-влак коклаште ойыртем

Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
2 корно:
[[Файл:Зима.Сярьги.jpg|thumb|[[Санкт-Петербург|Ленинград]] воктене телым. [[1972]] ий.]]
[[Файл:Зимние деревья.jpg|thumb|Чодраште телым [[2009]] ий.]]
 
'''Теле''' - идалыкын ныл пагытше гыч иктыже. [[Шыже]] да [[Шошо]] коклаште верланен. Теле кум [[тылзеТылзе (жап)|тылзе]] жапыште эрта: [[Теле (тылзе)|Теле]], [[Шорыкйол]] да [[Пургыж]]. Телым [[йӱштӧ]], [[юж]]ын температуржо термометрыште 0 градус деч ӱлнырак, [[Мланде (планет)|Мландыште]] южо вере [[лум]] лумеш.
 
== Астрономий теле ==
Астрономий теле пагыт [[телымсе кечышогымаш]] ({{lang-ru|''зимнее солнцестояние''}}) гыч [[шошымсо кечытӧр]] ({{lang-ru|''весеннее равноденствие''}}) марте эрта ([[Мланде (планет)|Мландын]] йӱдвелЙӱдвел пелыштыже [[22 Теле]] гыч [[21 Ӱярня]] марте, а [[Мланде (планет)|Мландын]] Кечывалвел пелыштыже тиде жапшыте [[кеҥеж]] пагыт.
 
== Кечышот теле ==
== Теле кечышот ==
Кечышот почеш теле кум тылзе жапыште эрта: Мландын йӱдвелЙӱдвел пелыштыже - [[Теле]], [[Шорыкйол]], [[Пургыж]] (90 кече, кужемдыме ийлаште - 91 кече), Мландын кечывалвелКечывалвел пелыштыже [[Пеледыш]], [[Сӱрем]], [[Сорла]] тылзылаште.
XVIII курым деч ончыч Москосо кугыжанышыште телым Рошто пайрем ([[25 Теле]]) гыч Благовещений пайрем ([[25 Ӱярня]]) марте шотленыт. Тошто кечышот почеш идалыкын кажне пагытшылан 91 кече да шагатын {{comment|пел чырыкше|половина четверти}} логалын<ref>''Иван Забелин.'' Домашний быт русских царей в XVI и XVII столетиях. — М.: Транзиткнига, 2005. — 162 с. — ISBN 5-9578-2773-8</ref>.
 
== Игече теле ==
== Теле игече ==
Игычым эскерыше-влакын ойлымышт почеш теле [[йӱштӧ]] игече толмо дене тӱҥалеш. Кунам [[термометр]] кокласе температурым ноль деч ӱлнырак ончыкташ тӱҥалеш - теле толын.
Эн йӱштӧ тылзе - [[Шорыкйол]], ([[теҥыз]] воктене йӱштӧ вараш кодеш, садене тушто эн йӱштӧ тылзе - Пургыж). Но 1981-2010 ийысе нормо почеш [[Россий]]ын Европо ужашыштыже эн йӱштӧ тылзылан Пургыж тылзе шотлалтеш. Теле тылзыште пычкемыш эн шуко жап шога, но Мландын атмосферыже вигак йӱкшен ок шу, сандене январь тылзыште умбакыже йӱкша. Российыш теле йӱдвел-касвел гыч толеш.