Йӱд: версий-влак коклаште ойыртем
Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке |
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке |
||
7 корно:
«Йӱдын кужытшо» палемдыме точкылан тудын [[широта]]же, планетын (керек-могай небесный телан) [[Орбита|орбите]] плоскостьшо тудын пӧрдмӧ рӱдыжӧ деке тайналтмыже да рӱдӧ волгалтарышын {{comment|кечыйолжо|лучшо}} да пӧрдмӧ рӱждыжын кокласе [[лук]]шо деч зависитла. Небесный тела-влакын [[Кече (жап)|кечышт]] да йӱдышт [[терминатор]] дене ужашлалтыт. [[Кече системе]] планет-влакын пӧрдмӧ рӱдышт нунын орбите плоскостьышт деке вияшым колтымо гай огыт лий, сандене йӱд-влакын кужытшым нунын Кече йыр пӧрдмӧ [[Ийготын пагытше-влак|ийгот пагытышт]] вашталта. Икгай кужытан кече да йӱд [[кечытӧр]] жапыште лиеш, кунам нунын пӧрдмӧ рӱдышт [[Эклиптика|эклиптике]] деке вияшым колтымо гай лийын шогат; эн кужу кече да эн кӱчык йӱд (але мӧҥгешла) [[кечышогымаш]] жапыште лиеш, кунам нунын пӧрдмӧ рӱдышт эклиптике деке эн кугын тайналтын шога.
[[Полярный круг]]-влак деч кӱшнӧ лийын шогышо широталаште йӱдын кужытшо кечын кужытшым эртен кертеш ([[полярный йӱд]]). Полярный йӱдын кужытшо полярный кругысо ик [[сутка]] гыч полюсысо пел[[Ий (жап)|ий]] марте шуйна.
Кече каватӱр деч 18[[Градус, минут, секунд|°]] деч ӱлко волымыжо годым астрономически йӱд шуэш. [[Кече (шӱдыр)|Кечын]] каватӱр деч кӱшнӧ улмыжо годым — [[Кече (жап)|кече]]. Жап, кунам Кече каватӱр йымаке уже волен лиеш, но шалатыме
== Тугак ончо ==
| |||