Алексеев, Геннадий Валерианович: версий-влак коклаште ойыртем
Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
У лаштык ''''Геннадий Валерианович Алексеев (17 пургыж 1955, Эҥерсола ялеш, – 13 идым 2012, Йошкар-Ол…' дене тӱҥалеш |
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке |
||
1 корно:
'''Геннадий Валерианович Алексеев (17 пургыж 1955, Эҥерсола ялеш, – 13 идым 2012, Йошкар-Ола) – марий поэт, прозаик. 1997 ий гыч Россий писатель ушемын членже лийын. 2004 ийыште Россий писатель ушемын Почётан грамотыж дене палемдалтын, 2005 ийыште – Марий Эл Республикын тÿвыра министерствын грамотыжыж дене. '''
== '''Илыш корныжо''' ==
Геннадий Алексеев 1955 ий 17 пургыж (февраль) тылзыште Морко район Эҥерсола ялеш, тыглай кресаньык ешеш шочын. Писательын 2005-ше ийысе шарнымашыже (возымыжо) гыч: «Мый шочынак кок пачаш пиалан улам – ош тÿняшке шкетын огыл, а коктын, йыгыр пелашем Нина дене, толынам. Моло семын шкетын лийын омыл – воктенем йолташ эре лийын. Тидланак ачам-авамлан да Юмылан таум ыштем».<br />
Эҥерсола ялысе тÿҥалтыш школышто 4 класс марте тунемын. Кыдалаш шинчымашым Морко районысо Октябрьский школышто налын. <br />
1965–1970 ийлаште Йошкар Оласе икымше номеран музыкально-художественный школ-интернатыште тунемын. Тиде тунемме жапыште икымше почеламут корнылаже возалтын:<br />
Миша шÿшкан огыл чиен<br />
Чодыра могырыш шикшалтын<br />
Кож вуйышто урым ужын<br />
Мумыж ден(е) камвозын.<br />
1972 ийыште тудо Марий кугыжаныш университетын историко-филологический факультетышкыже экзаменым куча да марий отделенийын студентше лиеш. Тыште тудо 1972–1977 ийлаште тунемеш. Тиддеч вара ик ий «Ямде лий» газет редакцийыште паша усталыкым поген.<br />
1978–1979 ийлаште Мÿндыр Эрвелне Совет Армий радамыште служитлен. Пöртылмекыже, угыч йоча газетым ыштыме пашаш ушнен. Тыште тудо 1988 ий марте тыршен.<br />
1988 ийыште тудым Москошко высший партийный школысо журналистике отделенийыш тунемаш колтат.<br />
1990 ий деч вара «Марий коммуна» (кызыт «Марий Эл») газетын спецкоржылан, «Марий Эл учитель» журналын тÿҥ редакторжылан, Марий книга савыктышын директоржылан, Марий туныктыш институтын редакций- савыктыш пöлкажын вуйлатышыжлан, «Ончыко» журналысе проза пöлка редакторлан ыштен.<br />
2000 ий гыч шкенжым юмыйÿла пашалан пуен ( Йошкар-Оласе Шнуй ырес руш-марий лютеран черкын дьяконжо лийын).
«Сорта», «Вестник Уральского пробства церкви Ингрии», «Марий кумалтыш» (сборник), «Айста кумалына» (молитвослов), «Юмылан чапмуро» (духовный мураршаш), приходской школлан тунемме книга – тыгай савыктыш-влакын организаторжо лийын.
== '''Творчествыже''' ==
Сылнымут дек школ жап гычак шÿмаҥын. Школ-интернатыште сылнымут кружокыш эре коштын, тиде пашам марий йылме да литератур урокым туныктышо П.А. Апакаев вÿден. <br />
Г. Алексеевын литератур пашажым кум ужашлан шелаш лиеш: <br />
1) 1968–1978 ийла (поэзийыште пашам ышта);<br />
2) 1978–1999 ийла (прозо ден шке илышыжым кылда);<br />
3) 2000 ий гыч духовно-просветительский литературым возымаш да кусарымаш деке шÿмаҥеш. Катехизисым да моло черке сылнымутан литературымат марий йылмыш кусара.<br />
Г. Алексеев шке творческий корныжым поэт семын тÿҥалын, вара прозыш куснен. Кумдан палыме сылнымутчо семын тудо прозышто пашам ыштымыж дене лийын. Автор шке творчествыжын тÿҥалтышлан 1983 ийыште «Эрвий» альманахыште савыкталтше «Лиза тöрлана» ойлымашыжым шотлен. <br />
Тудын прозыжо куштылго стиль да йылме поянлык, лиризм ден ойыртемалтын. Геройжо-влак романтике шÿлышан да шке цельышт дек шуаш тыршыше семын сÿретлалтыныт. Автор моло серызе-влак коклаште пÿртÿс сÿретым ончыктен моштышо усталыкше дене ойыртемалтын. Марий пÿртÿс тудлан чоным куандарыше да лыпландарыше – ава гае –лийын.
Армий радамыште лиймыж годым чÿчкыдынак шке кугурак йолташыжлан, Валентин Борисович Исинековлан, серышым возгален шоген, тудыжо салтакын кажне письмажым шинчасортала арален да, пöртылмекыже, шкаланже кучыктен. Тыге самырык авторын «Погонан рвезылык» икымше кугурак произведенийже шочын. Тыште тудо салтак илышын эн чот ушеш кодшо татше-влакым сÿретлен. <br />
«Погонан рвезылык» лÿман книгаштыже эше «Тулык чон» повесть пурен. Тудат авторын биографийже дене кылдалтын.
«Тулык чон» ончыч ойлымаш семын возалтын да «Чывытан» лÿм дене печатлалтын. Шуко эпизодшо писательын илышыж дене кылдалтын.<br />
Г. Алексеевын кокымшо книгаже «Ӱшаным ÿжара конда» лÿм дене 1993 ийыште лектеш.<br />
2001 ийыште прозаикын посна книга дене лукмо «Шочмо вер-чевер» лирический новелле-влак ош тÿням ужыныт. Тиде писательын кумшо книгаже лийын.<br />
Г. Алексеевын творческий ойыртемже семын лиризмым палемдаш кулеш. Тидыжым шочмо кундем, марий пÿртÿс нерген возымыштыжо шижына. «Йотышнышо» повестьше кызытсе ял илыш темылан сералтын. <br />
«Шочмо кече» произведенийыште автор мыланна лишыл еҥна-влак нерген мондаш тÿҥалмына нерген шижтара.<br />
Илыш радам пужлымым, еҥ-влакын икте весышт деке кумыл йÿкшымым, еш, тукым шаланымым тыгак автор « Илет-илет да мом от уж» повествованийыштыже ÿшандарышын да раш сÿретла.<br />
Кокымшо книгаштыже лÿмын йоча-влаклан «Мыят кугу лиям» пöлкам ойыра. Тиде ужашыште прозаик чыла материалым шке ÿдыржын, палыме икшыве-влакын койыш-шоктышыштым эскерен чумырен. Тыгак шке йоча пагытшым тачысе кече дене таҥастарен возен. Тышке пурышо произведений-влак лирический этюдлан келшен толыт.<br />
Марий автор формо шотышто у ошкылым ыштен. «Шочмо вер – чевер» книгаш пурышо произведений-влакын чылаже вич ужашлан шеледыме: «Идалыкын эрже – шошо», «Кеҥеж кечын тамже», «Шыже толмым шижам», «Теле туштым тушта», «Идалыкын оҥго – латкок тылзе».<br />
Г. Алесеевын произведенийлаштыже чылажымат шоналтен, вискален чоҥымо. Прозаикын шочмо йылмын сылнештарыме йонжо денат моштен пайдаланыме, кÿлеш шомакым лач шке верыштыже кучылтмо шижалтеш. Шке произведенийыштыже сюжет йогын-влакым нигунам утыжым огеш шуйдаркале, шомакым аныклен кучылтеш, шочмо йылмын тамжым, ямжым лудшо еҥлан тÿрыс почаш тырша.<br />
Йылме шижмаш – писательлан Юмын пурымо эн кугу пöлекше. Г. Алексеев шочмо марий йылмынан, шке манмыжла, чевержым, вержым, эржым сайын шижын моштен да творчествыштыже тÿрыс кучылтын, землякшын, Валентин Колумбын, пайдале традицийжым кÿлынак пенгыдемден шоген.<br />
| |||