Александров, Алексей Александрович: версий-влак коклаште ойыртем

Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
Kudsebs (каҥашымаш | надыр)
3 корно:
'''Алексей Александров-Арсак''' (Алексей Александрович Александров) ([[1938 кылме 11 — 2009]]) — [[марий]] [[серызе]], [[мурызо]], [[поэт]].
==Илыш да творческий корныжо==
[[Кылме тылзын 11 кечынже 1938]] ийыште Волжский районысо Шайрамбал ялеш шочын. Но, туге гынат, чынжым тудо [[7 ноябрьыште 1938]] ийыште ош тӱняш лектын. Тыге Элексейын ачаже каласен ыле. <br />
Кугу сарын шужен ийлаштыже шинчаланшудым, полдыраным поген, ньогаж годымак Карайлоп ден Васек олыклаште шудым солен, удырен-овартен, Кишкан купышто чодыра емыжым поген…<br />
Война чарныме [[1945]] ийын Шарибоксад тӱҥалтыш школыш кугу сумкам сакен кая. Татьяна Васильева первый кум ийыште икшывын чонжым шке поро кумылжылан, шинчымашыжлан келшышын «нӧштылеш», тылеч вара эн йӧратымышке савырна: тудын деч порын, чытыдымын йодын моштышыжо лийынат огыл, кузе гына вурсен огыл. Мӧҥгыштет уроклан ямдылалт толын отыл гын, паша пытыш, йӱд марте парт коклаште шинчыкта. <br />
Нылымше классыште туныктышо Екатерина Лукаева эстафетым налеш, тудыжо ныжылгырак. Мӧҥгыштыжӧ йочаж-влак дене шукырак шинча улмашат, классыште ӱстембак вуйымпышта да нералтен колта. Икшыве-шамыч шы-ы-ып шинчат: помыжалташ огыл ыле, уке гын вет йодышташ тӱҥалеш. <br />
А Арсакын, чынжым ныл класс марте сумкаште ик книгат лийын огыл, тӱрлӧ явала веле коштын. Мо оҥайже, почеламутым ик гана лудмаштак ушыш пыштен, уэш ончыде каласкален кертеш ыле гын, арифметика дене чот орланен.<br />
Элексейлан арифметикым туныкташ пӱралтын вараже…самодеятельный композитор Василий Очетовлан. Чынак, Юмын корным иктат ок пале, мо ӱмыр йыжыҥыште ышталтеш. Доска воктене шинчажым кумен, парня дене ончыктылын-ончыктылын, йоча-шамычым шотлаш туныктен. Да Алексейлан пӱрышыжӧ пуйто шинчам почеш: теве кузе кӱлеш шотлашет. Тулеч вара точный манме элементарный наукет ончыкылык писательын вуйыштыжо волгалтеш. Визымше классым моктымо грамота дене пытара. Умбакыже эртышаш класслаште эн сай тунемше лийын шогалеш. Колятул лампе полшымо дене коҥгамбал шокшышто котомка дене кондымо книгалам лудеш. Конаковын, Николаевын пьесылаштым йӧратен шында. Школ библиотекыште тичмаш пӧлка дене чумыргышо «Пиалан илыш», «Марий альманах», «Родина верч» журнала гыч иктыжымат окыде ок кодо. Горькийын ондаксе ойлымашыже-влак, «Мать» романже уэш-пачаш рвезын кидышкыже толыт. «Жизнь Клима Самгина» романыш шумек иже чарнен шогалеш, ок кай роман, ушыш ок пуро. <br />
Вараже – пединститут. Эн шыгырже – лудмо зал, [[73-шо]] аудиторий, оласе рӱдӧ библиотека. Марий але руш йылме кабинетлаш пурашат ок лий, вер уке. <br />
Студент чонлан эн йоҥгалтшыже, эн чеверже Марий театр лийын. Кажне спектакль нунылан пайрем семын эртен да илышын чӱдын толшо сылнылыкышкыже омсам почын пуртен. Кугурак курсыш шумек, ик киномат коден огыл, шукыжым уэш-пачаш ончен. <br />
А сылнымут пашалан негызым Сотнур школышто туныктышо кумдан палыме Михаил Исиметов пыштен, кида-кида возымо журналымат лукташ тӱҥалыныт. Элексеят кум-ныл почеламутым чумыртыл ончен. Институтышто лачымын сераш тӱҥалеш. Геннадий Чемеков, Геннадий Пирогов, Николай Куторов, Олег Герасимов, Петр Константинов, Георгий Галкин, Николай Белоусов, Иван Иванов… Михаил Тихонович Сергеев литкружокым вуйлата. Элексейын икымше почеламутшо «Марий коммуна» газетеш [[1956]] ийын лекте. Тылеч вара чыла марий газетыште почеламутшо-влак уна лийыт. Тыгак басньымат сера. Институт деч вара армий радамым эртен, возымыжым чумырен. Писатель ушемыш пуэн. Тунамсе отсек Семен Вишневскийлан келшат. [[1968]] ийын «Йолгорно» первый почеламут сборникше тӱням ужеш.<br />
Кокымшо книга 1[[993]] ийын гына савыкталтеш. <br />
[[1985]] ий кеҥежым мӧҥгыштыжӧ изи икшыве-шамычым ончаш нянька кодмек, койка йымач тошто чемоданным шупшын луктеш. Лучко ий ойлымашыже-влак тушто тарваныде киеныт. Чыла лудын лектеш.<br />
Пытартыш кугу произведенийже «Ончыко» журналын кок номерешыже лудшо-влакын «йол ӱмбалне шогыктен» лудыктыш. «Каче таҥ» повесть Алексей Александрович Александров-Арсакын эн шотан повестьше-влак кокла гыч рӱдыжӧ. Арсак псевдонимже лач тиде Сакар гыч ышталтын, слог-влакым веле верышт дене вашталтен шынден: Сакар-Арсак.<br />
[[1994]] ийыште тудым – «Ӱмыр кыл», «Шонымем, вучымем, йӧратымем», «Йолгорно», «Шымавуч» книга-влакын авторжым – Россий Федераций писатель ушем членыш пуртымо. <br />
Пытартыш жапыште Алексей Александров-Арсак «Ончыко» журналыште «Роза» ден «Каче таҥ» повестьлажым савыктен.<br />
Редколлегийын пунчалже почеш «Роза» повестьшылан «Ончыко» журналын [[1996]] ийысе лауреатше лӱмым пуымо.
 
==Писательын произведенийже-влак==
* Йолгорно: почеламут ден муро-влак [Тропинка: стихи и песни]. Йошкар-Ола, 1968. 38 с.