Колумб, Валентин Христофорович: версий-влак коклаште ойыртем
Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке |
|||
1 корно:
[[Файл:Valentin Kolumb.jpg|thumb|306x306px|Валентин Христофорович Колумб.]]
'''Валентин Колумб''' (Валентин Христофорович Колумб) ({{Шочын|1935|05|3}}, [[Морко кундем]], [[Мызеҥер]] [[ял]] — {{Колен|8|12|1974}}, [[Йошкар-Ола]]) — [[марий]] [[серызе]], [[почеламутчо]], [[кусарыше]].
== Илыш корныжо ==
15 корно:
{{Cquote|
О мÿян да шöран кундемем…}}
Валентин Колумб ешыште кокымшо йоча лийын. Ачаже – Христофор Степанович Декин волисполком секретарь пашам шуктен шоген, аваже – Перасковья Николаевна Николаева колхоз пашаште тыршен.<br />
Фамилийже нерген Валентин Колумб 1960 ий 20 декабрьыште руш поэт Н. Старшиновлан возымо серышыштыже тыге умылтара: «Фамилием кушеч лектын? Ала-могай святойлан кöра ачамым Христофор манын лÿмденыт. Тудо сайын тунемын. Нылымше классым моктымо лист дене пытарен. Сайын тунеммыжланак туныктышо Декин олмеш Колумб фамилийым налаш темлен».<br />▼
[[1943]] ийыште 8 ияш Валентин шке ялысе тӱҥалтыш школыш тунемаш каен. Валентин Колумбын йоча пагытше Кугу Ачамланде сар дене кылдалтын. Шучко тулан жап изи рвезын чонешыже нигунам ÿштылалтдыме палым коден: фронт гыч ачаже, Володя изаже пöртылын огытыл. <br />▼
▲Фамилийже нерген Валентин Колумб 1960 ий 20 декабрьыште руш поэт Н. Старшиновлан возымо серышыштыже тыге умылтара: «Фамилием кушеч лектын? Ала-могай святойлан кöра ачамым Христофор манын лÿмденыт. Тудо сайын тунемын. Нылымше классым моктымо лист дене пытарен. Сайын тунеммыжланак туныктышо Декин олмеш Колумб фамилийым налаш темлен».
▲[[1943]] ийыште 8 ияш Валентин шке ялысе тӱҥалтыш школыш тунемаш каен. Валентин Колумбын йоча пагытше Кугу Ачамланде сар дене кылдалтын. Шучко тулан жап изи рвезын чонешыже нигунам ÿштылалтдыме палым коден: фронт гыч ачаже, Володя изаже пöртылын огытыл.
[[Кугу Авамланде Сар|Сар]] ийласе илыш Колумбын ешыжланат пеш неле да йӧсӧ лийын. Шкет кодшо аважлан шочшыжо-влакым, моло деч ӱлнырак ынышт лий манын, пукшен-йӱкташат, чиктен шогалташат кӱлын. Чияш укелан кӧра Валентинланат кокымшо классыште тунеммыж годым школыш коштмым чарнаш пернен. Варажым тиде классымак «отличий» дене пытарен.
[[1948]] ийыште [[Волаксола школ|Волаксола шымияш школыш]] кошташ тӱҥалеш, комсомол радамыш пура. Тыштат «отличий» дене тунем лектеш да эше кум ий марте Весшӱргӧ кыдалаш школышто шинчымашыжым нӧлта. Тыштат тыршен тунемеш, но ик туныктышын каура койышыжлан кöра шöртньö олмеш ший медаль гына тудлан логалшаш ыле. Ала-могай амаллан кöра ший медальжат Валентин Колумблан огеш логал.<br />
[[1954]] ий шыжым Валентин Колумб Марий АССР серызе ушемын темлымыже да шке чон йодмо почеш, [[Моско]]со А.М.Горький лӱмеш Сылнымут институтыш тунемаш пура. Тышечын «Колумбын поэзий теҥызше» тӱҥалеш. Тудын мурйогынжо калык коклашке кумдан да кӱкшытын шарлымыже 50-ше ийла кыдал дене кылдалтын. Самырык рвезе Москосо Сылнымут институтышко савыктен лукмо книгаже дене пураш шонен, тидлан пенгыдын ӱшанен да 1954 ийыште тудо ош тӱням ужеш манын, чонжым вучкен, но шке самырык ончалтышыж дене ондалалтын. Туге гынат чонешыже ӱшан тулым ашнен, вуйым сакен огыл.<br /> ▼
Икымше ойпогышкжо [[1950]]-[[1954|54]] ийласе мурсаскажым поген. Ты паша деч вара тудын поэзий шулдыржо чот лупшалатын, кӱшкӧ да кӱшкӧ нӧлталт шоген. Каласыман, самырык почеламутчо лудаш йӧратен да лудмо книгаште келшыше оҥай верым посна блокнотыш возгален шоген, тыгай блокнотшо икмыняре лийын. <br />▼
▲[[1954]] ий шыжым Валентин Колумб Марий АССР серызе ушемын темлымыже да шке чон йодмо почеш, [[Моско]]со А.М.Горький лӱмеш Сылнымут институтыш тунемаш пура. Тышечын «Колумбын поэзий теҥызше» тӱҥалеш. Тудын мурйогынжо калык коклашке кумдан да кӱкшытын шарлымыже 50-ше ийла кыдал дене кылдалтын. Самырык рвезе Москосо Сылнымут институтышко савыктен лукмо книгаже дене пураш шонен, тидлан пенгыдын ӱшанен да 1954 ийыште тудо ош тӱням ужеш манын, чонжым вучкен, но шке самырык ончалтышыж дене ондалалтын. Туге гынат чонешыже ӱшан тулым ашнен, вуйым сакен огыл.
1958 ий – Литературный институтышто тунемме жапыште Валентин Колумб Моско воктенысе Переделкиныште илыше Галина лÿман ÿдыр дене ушнен.<br />▼
1959 ий кеҥежым, [[А.М. Горький лÿмеш Литературный институт]]ым тунем пытарымекыже, Валентин Колумб Йошкар-Олашке толын. Творческий паша корныш рыҥ шогалеш.<br />▼
▲Икымше ойпогышкжо [[1950]]-[[1954|54]] ийласе мурсаскажым поген. Ты паша деч вара тудын поэзий шулдыржо чот лупшалатын, кӱшкӧ да кӱшкӧ нӧлталт шоген. Каласыман, самырык почеламутчо лудаш йӧратен да лудмо книгаште келшыше оҥай верым посна блокнотыш возгален шоген, тыгай блокнотшо икмыняре лийын.
1961-ше ийыште Валентин Колумб писатель ушемын членже лиеш. Тунам тудлан 26 ий лийын.<br />▼
1963 ийыште В.Колумб Сибирьыш, Абакан-Тайшет кÿртньö корным чоҥымашке миен коштын. Тушто тудо ончыл пашазе-новатор-влак дене мутланен. Коштмыж годым погымо поян фактический материал негызеш «Келшымаш ола» очерк книгам 1964 ийыште луктын.<br />▼
▲1958 ий – Литературный институтышто тунемме жапыште Валентин Колумб Моско воктенысе Переделкиныште илыше Галина лÿман ÿдыр дене ушнен.
▲1959 ий кеҥежым, [[А.М. Горький лÿмеш Литературный институт]]ым тунем пытарымекыже, Валентин Колумб Йошкар-Олашке толын. Творческий паша корныш рыҥ шогалеш.
▲1961-ше ийыште Валентин Колумб писатель ушемын членже лиеш. Тунам тудлан 26 ий лийын.
[[File:Шугар.png|thumb|250px|«1974 ий ,8 декабрь, рушарня…14 шагатат 27 минутышто [[Йошкар-Ола]]се больницыште Валентин Колумб колыш…», - тыге возен прозаик Ю. Артамонов.]]
1958–1972 ийлаште В. Колумб «Тылат, имнем, шÿм-чон гимнем» почеламут-влак циклым возен.<br />▼
▲1963 ийыште В.Колумб Сибирьыш, Абакан-Тайшет кÿртньö корным чоҥымашке миен коштын. Тушто тудо ончыл пашазе-новатор-влак дене мутланен. Коштмыж годым погымо поян фактический материал негызеш «Келшымаш ола» очерк книгам 1964 ийыште луктын.
Колумб тыгак тале шымлызе, шочмо йылмыжын тамжым да ямжым возышо мастар лийын. Тудо марий йылмын сылнылыкшым поснак умылен моштен. Тудо марий мутвундым пойдарымаш верч толкыным тарватен, поэзийже ден илышым вораҥдаш, [[тӱвыра]]м нӧлташ лым лийде тыршен.<br />▼
1968 ийыште [[Олык Ипай лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше]] лийын.<br />▼
▲1958–1972 ийлаште В. Колумб «Тылат, имнем, шÿм-чон гимнем» почеламут-влак циклым возен.
▲Колумб тыгак тале шымлызе, шочмо йылмыжын тамжым да ямжым возышо мастар лийын. Тудо марий йылмын сылнылыкшым поснак умылен моштен. Тудо марий мутвундым пойдарымаш верч толкыным тарватен, поэзийже ден илышым вораҥдаш, [[тӱвыра]]м нӧлташ лым лийде тыршен.
▲1968 ийыште [[Олык Ипай лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше]] лийын.
Валентин Колумбын ÿмыржо 1974 ий, 8 декабрьыште кÿрылтын.Тудо улыжат 39 ийым илен, но ме тачат тиде лӱмым кугешнен ойлена, кумдан да келгын, тыгодымак мунлын возымо мурпашаже-влакым куанен лудына.
74 ⟶ 63 корно:
**Т. 4: Критике, сылнымут ой-каҥаш, доклад, публицистика. Йошкар-Ола, 2008. 736 с.
**Т. 5: Савыкталтдыме. Возен пытарыдыме. Серыш-влак. Йошкар-Ола, 2009. 736 с.
=== Вес йылмышке кусарыме произведенийже-влак ===
301 ⟶ 290 корно:
== В. Колумб нерген паша-влак ==
▲[[File:Том-влак2.png|thumb|281x281px]]
=== В. Колумб нерген шарнымаш-влак ===
| |||