Мосолов, Василий Петрович: версий-влак коклаште ойыртем

Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
Artomo (каҥашымаш | надыр)
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
Artomo (каҥашымаш | надыр)
5 корно:
 
== Илыш корно ==
Василий Петрович Мосолов [[1888]] ий [[13 СорлаштеСорла]]ште, Мари-Турек[[Марий Тӱрек]] селаште марий кресаньык ешеш шочын. Верысе тӱҥалытш школым тунем лекмеке, Нартас ӱлыл ял озанлык школыш шинчымашым погаш пурен. Тудым [[1907]] ийыште отличий дене тунем пытарен. Тунам кресаньык рвезылан шанче пашаш тошкалме корно куштылго лийын огыл. Ӱлыл школышто тунеммылан оксам тӱлыман улмаш. Тидлан шийвундым ыштен налаш манын, рвезе тунемме кокла гыч Нартас вакшыш тарзылыкеш пурен да туштак илен.
 
Ӱлыл ял озанлык школым тунем лекмекыже, тудо шке специальностьшо дене пашам муын кертын огыл. Сандене, тӱҥалтыш школышто туныктышо лияш шонен, экстерн дене экзаменым сдатлен. Тыге тудын корныжо [[Озаҥ губернийысегуберний]]ысе Масловка селашке шуйналтын. Тушто 7 ий земский училищыште пашам ыштен, ял озанлык классым да тунемме озанлыкым вуйлатыше лийын. Ты жапыштыжак В.П.Мосолов уездный учитель лийшашлан экзаменлан ямдылалтын да тудым сайын кучен. Тылеч вара Озаҥ губернийысе ремесленный школышто мданде пашалан туныктышын должностьшым айлаш йӧн лийын. Тиде школышто [[1914]] ий гыч 171917 ий марте тыршен.
Вараже Озаҥыште тунемме фермын управляющийжын полышкалышыжлан ыштен. 18 ий мучаште Озаҥ земельный училищыште экзаменым куча да участковый агроном лийын лектеш. Тыге тудо Шернурышто[[Шернур]]ышто пашам ышташ тӱҥалеш. Идалык гыч Озаҥ олаште политехник институтын агроном факультетышкыже тунемаш пура. Да 2 ий гыч К.А.Тимирязев лӱмеш Москосо ялозанлык академийыш кусна, тудым адакат отличий дене тунем пытара. Вара аспиратурышто шинчымашым келгемда. Шымлыме пашаже Моско областьыште кокияш пырчан культурын телым пытымыж дене кылдалтын. [[1924]] ийыште Василий Петровичым Озаҥысе ялозанлык да чодыра озанлык институтын земельный кафедрын доцентшылан сайлат. Ик идалык гыч профессор лиеш, кафедрым вуйлаташ тӱҥалеш.
Озаҥыште[[Озаҥ]]ыште тыршымыже утларак чапле лектышан лийын. Тудын вуйлатымыже почеш севооборот, такыр мландым пушкыдемдыме да ӱяҥдыме шотышто шуко опытым ыштыме, ятыр йодышым рашемдыме. Мутлан, кокияшым, икияш шыдаҥым[[шыдаҥ]]ым, [[шӱльӧ|шӱльым]], шожым[[шож]]ым, тарым[[тар]]ым, [[пареҥге|пареҥгым]], [[кечшудо|кечшудым]], сакырушменым[[сакырушмен]]ым, кукурузым[[кукуруз]]ым, клеверым[[клевер]]ым, люцерным[[люцерн]]ым ончен куштымо агротехникым келгын шымлен налме. Тыге А.П.Мосоловын шымлыше школжо ышталтын.
 
Ӱлыл ял озанлык школым тунем лекмекыже, тудо шке специальностьшо дене пашам муын кертын огыл. Сандене, тӱҥалтыш школышто туныктышо лияш шонен, экстерн дене экзаменым сдатлен. Тыге тудын корныжо Озаҥ губернийысе Масловка селашке шуйналтын. Тушто 7 ий земский училищыште пашам ыштен, ял озанлык классым да тунемме озанлыкым вуйлатыше лийын. Ты жапыштыжак В.П.Мосолов уездный учитель лийшашлан экзаменлан ямдылалтын да тудым сайын кучен. Тылеч вара Озаҥ губернийысе ремесленный школышто мданде пашалан туныктышын должностьшым айлаш йӧн лийын. Тиде школышто 1914 ий гыч 17 ий марте тыршен.
Вараже Озаҥыште тунемме фермын управляющийжын полышкалышыжлан ыштен. 18 ий мучаште Озаҥ земельный училищыште экзаменым куча да участковый агроном лийын лектеш. Тыге тудо Шернурышто пашам ышташ тӱҥалеш. Идалык гыч Озаҥ олаште политехник институтын агроном факультетышкыже тунемаш пура. Да 2 ий гыч К.А.Тимирязев лӱмеш Москосо ялозанлык академийыш кусна, тудым адакат отличий дене тунем пытара. Вара аспиратурышто шинчымашым келгемда. Шымлыме пашаже Моско областьыште кокияш пырчан культурын телым пытымыж дене кылдалтын. 1924 ийыште Василий Петровичым Озаҥысе ялозанлык да чодыра озанлык институтын земельный кафедрын доцентшылан сайлат. Ик идалык гыч профессор лиеш, кафедрым вуйлаташ тӱҥалеш.
Озаҥыште тыршымыже утларак чапле лектышан лийын. Тудын вуйлатымыже почеш севооборот, такыр мландым пушкыдемдыме да ӱяҥдыме шотышто шуко опытым ыштыме, ятыр йодышым рашемдыме. Мутлан, кокияшым, икияш шыдаҥым, шӱльым, шожым, тарым, пареҥгым, кечшудым, сакырушменым, кукурузым, клеверым, люцерным ончен куштымо агротехникым келгын шымлен налме. Тыге А.П.Мосоловын шымлыше школжо ышталтын.
== Шанче паша ==
[[1935]] ийыште Василий Петровичым ялозанлык шанче докторлан да В.И.Ленин лумеш Всесоюзный ялозанлык шанче академийын академиклан пеҥгыдемдат. Ик жапыштак Озаҥ ялозанлык станцийым научо вуйлатыме пашам ӱшанен пуат. А [[1939]] ийыште тудым [[СССР]] министр-влак Совет ВАСХНИЛ-ын вице-президентшылан пеҥгыдемден.Тыге ялозанлык наукын уста организаторжылан кугу лектыш дене тыршыме чапле корно почылтын. Тиде жапыште «Зимняя агротехника», «Агротехнические основы севооборотов и многолетние травы», «Углубление пахотного слоя» книга-влакым савыктен луктын.