Васильев, Валериан Михайлович: версий-влак коклаште ойыртем
Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке |
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке |
||
1 корно:
'''Ӱпымарий''' (Валериан Михайлович Васильев) ({{Шочын|1883|1|13}}, [[Тумна]] ял ({{lang-ru|''Сусады-Эбалак''}}), [[Пӱрӧ]] уезд, [[Ӱпӧ]] губерний (ынде [[Янаул кундем]], [[Пошкырт Эл]]) — {{Колен|2|05|1961}}, [[Йошкар-Ола]]) — {{comment|сотыеҥ|просветитель}}, [[шанчызе]]-энциклопедист, литератор,
[[Пошкырт Эл]] [[Янаул кундем]]ысо [[Тумна]] ял гыч. Тудын лӱмжым [[Йошкар-Ола]]н ик [[урем]]же да [[МарНИИЯЛИ]] нумалыт.
Валериан Михайлович - тиде чоклымаш деч варасе лӱм, 1902 ийыште [[Тынеш пурымаш|тынеш пурен]]. Чоклымаш деч ончыч тудо Вастайн Кайсан Темьян ({{lang-ru|''Вастаев Темьян Гайсинович''}}) лийын.
14 корно:
Тунам тудын гай шемер калык гыч лекшылан тунемаш корно пеш шыгыр ыле: шке окса дене тунемаш лийшаш огыл, казна чот дене поп лиймыла адак кугурак туныктышылан лекмыла веле лиеш ыле. Тудлан поплан туныктымо школыш пураш вереште. Тушечын кум ий гыч 1906 ийыште тунем лекте.
Попланже шым кае, Озаҥышак Каван ер воктенсе семинареш коден, тӱрлӧ йылме дене кнага возкалыме, лукмо верешыже. Кнагаже пеш шотанак огыл ыле: шукыжо Крестос тыныш савырыме, вес тӱня илыш нерген да монь. Ту
Кнага лукмо, шалатыме деч посна адак моло пашамат ыштен: вес семинарыште, ӱдыр-влак туныктымаште, марий йылмылан туныктен, тунамак мутерлан тӱрлӧ кӱлешан марий йылме гыч погаш тӱҥалын. Тудо коклаштак адак кугу школыш тунемаш пурымылат ямдылалт шоген. Тӧчен-тӧчен 1913 ийыште Озаҥысе кугу школышкат тунемаш пурен. Тиде школышто тӱрлӧ вер гыч самырык еҥ-влак лийыныт, йылме ойыртемыштат, калык ойпогыштат икгай лийын огыл. Валериан Ӱпымарий тидым шижын да тунамак калык мурым, йомакым погаш пижын. Тунам Озаҥ олаште тӱрлӧ калыкын уста эргышт-влак тунемыныт, иленыт, нунын дене палыме лиеш да кылым вияҥден колта.
20 корно:
[[Озаҥ]] олаште [[1912]] ийыште «[[Марла календарь]]» луктын шоген. Тудым ямдылымаште Валериан Ӱпымарий [[Глезденёв, Павел Петрович|Павел Петрович Глезденев]] дене пырля кугу пашам ышта.
[[1917]] йыште Озаҥ школым тунем лекшашеш Российыште революций(рэволӱтсий) тӱҥале. Тунамсек марий йылмылан, марий йылме дене возкален тӱрлӧ-тӱрлӧ
[[Марий]]-влак кокла гыч Васильев-Ӱпымарий эн ончыч манме гаяк Озаҥ университетыш тунемаш пура. Тыште ученый Бергын полшымыж дене марий муро-влак мутшыге, семжыге возен налеш. Тиде возымо Марий семым шымлымаште таче кече мартеат шке кӱлешлыкшым йомдарен огыл. Кугу шинчымашым погымеке Валерьян Михайлович тӱрлӧ вере рвезе калыклан шочмо йылме нерген келге, пеҥгыде шинчымашым пуэн шога. Тудо 30-шо ийла мучаште Марий пединститутышто туныктен. Тиде тургым жапыште тудлан шуко йӧсым чыташ логалын: калык тушман семынат титаклаш тӧченыт, поктылыныт, но тиде йӧсӧ жапым сеҥен лектын. Варажым МАрНИИ-ште йылмым шымлен шоген. Валериан Михайлович 1961 ийыште ӱмыр лугыч лийын.
45 корно:
== Дело федералистов ==
[[1931]] ийыште "[[Дело федералистов]]" почмо. Васильевым арестоватленыт. 1932 ийын, Пеледыш тылзын 5-ше кечыныште эрыкым
== Тыгак ончо ==
| |||