Шабдаров, Иосиф Архипович: версий-влак коклаште ойыртем
Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
27 корно:
=== Школ да мер илыш ===
Иосиф Архипович Шабдарын ойпогыжо ойыраш лийдымын туныктымо пашаж дене кылдалтын. Тудо виян педагог лийын, йоча уш-акылым, школ илышым келгын пален шоген.
Шернур педтехникумым тунем пытармеке, Шабдар 1923 ий гыч [[
Тунамсе городокышто 1-ше ден 2-шо ступенян школ-влак, интернат, йоча пöрт, библиотек, тÿрлö мастерской-влак верланеныт.
Городок ялысе туныктышо-влак дене пеҥгыде кылым кучен да нунылан эреак полшен. Пошкудо школла гыч йоча-влак экскурсий дене чÿчкыдын коштыныт. Кундемысе туныктышо-влакын конференцийыштат эреак городокеш эртен.
Школыш толмо тÿҥалтыш ийыштак Шабдар шке предметше дене гына серлаген огыл, тудым учебно-воспитательный комиссийыш пуртеныт. Тиде комиссий туныктымо методикым вияҥден, школлан программым ямдылен, урок-влакым эртараш план-влакым рашемден.
Иосиф Архиповичын вуйлатымыж дене туныктышо ден тунемше-влак ялысе илыш-йÿлам, культурым, озанлык пашам шымленыт, фольклорым погеныт.
Иосиф Архипович Шабдаровын городокышто пашам ыштымыже
1928–1933 ийлаште И.А. Шабдаров [[Озаҥ]]ыште, [[Восточно-педагогический институт]]ышто тунемеш, тÿрлö наукым радамлыме тудын уш-акылжым пойдара, пÿсемда. Вара аспирантурышто шинчымашым поген, наука пашаеҥ лияш ямдылалтын. Тидын годымак Иосиф Архиповичын шÿм-кылже самырык-влак пелен лийын. Тудо студент, возаш тÿҥалше автор-влак дене кылым кучен. Ик гана веле огыл [[Красноуфимск]] оласе [[Урал марий педтехникум]]ышко миеден. Тушто туныктышо да тунемше-влак коклаште марий литературын кушмо корныжо, шкенжын творчествыж нерген каласкален, почеламутлажым алал кумылын лудын.Техникумын литкружокшымат öрдыжеш коден огыл: самырык-влакын творчествыштым шымлен, кÿлешан каҥашым нунылан пуэн. Тунамак возен:
▲Иосиф Архипович Шабдаровын городокышто пашам ыштымыже писательын творчествыжымат пойдарен. Ушештарена, 1931 ийыште тудын «Кориш», «Тÿшка вий дене» йоча повестьше-влак савыкталтыт.<blockquote> «Архивысе документ-влак теве мом ончыктат, – воза Марпединститутын доцентше Р. Хакимова: – Марий калыкын йöратыме писательже О. Шабдар ончыл шонымашан уста педагог лийын, калыкым туныктымо пашаште мондалтдыме, ик эн волгыдо кышам коден».</blockquote>Поэт-педагог Шабдар тÿрлö школлашке, педтехникумлашке миеден, студент ден йоча-влак коклаште поэзий тул шочмым пален налаш да тудым куштышаш верч чарныде тыршен.
<blockquote>Родо-шамыч, тунемза!<br /> Илыш йöным палыза.<br /> Тошто койышым кодыза.<br /> Волгыдышко лекталза!<br /> Нигö дечат ида лÿд,<br /> Огеш сеҥе тендам йÿд!..</blockquote>
Тудын келге содержаниян да сылнын лудмо лекцийжым студент-влак йöратен колыштыныт. Доцент Иосиф Архипович студент-влаклан сай поро кугурак йолташ, тале лектор, творческий да шымлыме пашаште виян вуйлатыше семын ушештаралтеш.
Иосиф Архипович пединститутышто пашам ыштымыж кокла гыч школ нерген шонымыжым чарнен огыл. Шочмо литературым школлаште келгын, наука негызеш, сылнын туныктышаш верч тургыжланен. 1934-ше ийыште Шабдар шочмо литературым туныктымо шотышто икымше программым возен. Тиде программ негызеш пединститутысо студент-влак марий литератур дене рабфакыште урок-влакым эртареныт. Ик ий гыч тудын марий литератур дене хрестоматийже-влак савыкталтыт.
Шабдар Осып критика ден литературоведенийланат кӱлеш верым ойырен шоген, самырык автор-влаклан тудо тале туныктышо да тургыжланыше воспитатель лийын.
{{Cquote|
– возен Шабдар. Шабдар келге содержаниян ятыр литературно-критический паша-влакым возен: «Социалистический реализм нерген» (1933), «Марий поэзий ден поэт-влак нерген» (1934), «Империализм саман жапысе марий литература» (1935, тышке кум статья пурен: «Марий литература историйын проблемыже-влак», «Марий литературын шочмыжо», «С.Г. Чавайн»), «А.С. Пушкин марий литературышто» (1937) да т.м.
=== Илыш мучаш ===
| |||