Абукаев-Эмгак, Вячеслав Александрович: версий-влак коклаште ойыртем

Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
1 корно:
[[Файл:Эмгак.png|мини|274x274px|Вячеслав Александрович Абукаев- Эмгак (1959-2008).]]
[[Файл:Эмгак.png|мини|274x274px|Вячеслав Александрович Абукаев- Эмгак (1959-2008).]]'''Вячеслав Абукаев-Эмгак''' (Абукаев Вячеслав Александрович) [[5 январь|(1959 ий, шорыкйол]]<nowiki/>ын 5-ше кечыже, Пошкырт кундем Мишкан район Токтар ял - 2008 ий, ага тылзын 29 кечыже, Марий Эл Йошкар-Ола) - марий серызе, поэт, прозаик, драматург, кусарыше, журналист, театр пашаеҥ. 1991 ий гыч СССР (Россий) писатель ушем член, [[Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше|Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш премийын (1991)]], Яныш Ялкайн лÿмеш премийын [[Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше|(1991)]], С. Г. Чавайн лӱмеш Кугыжаныш премийын (2007) лауреатше, [[Марий Элын Калык серызыже|Марий Элын Калык серызыже (2006).]]
'''Вячеслав Абукаев-Эмгак''' (Абукаев Вячеслав Александрович) ({{Шочын|1959|1|5}}, [[Пошкырт Эл]], [[Мишкан кундем]], [[Токтар (Мишкан кундем)|Токтар]] ял — {{Колен|29|5|2008}}, [[Марий Эл]], [[Йошкар-Ола]]) — [[марий]] [[серызе]], [[почеламутчо]], [[прозаик]], [[драматург]], [[кусарыше]], [[журналист]], театр пашаеҥ, [[Совет Ушем Серызе-влак ушем]]ын йыжъеҥже (1991), [[Марий Эл Республикысе Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш самырыктукым премий]]ын лауреатше (1990), [[Яныш Ялкайн лӱмеш премий]]ын лауреатше(1998), [[Марий Эл Республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже]] (1999), [[Марий Эл Республикысе М. Шкетан лӱмеш Кугыжаныш премий]]ын лауреатше (2007), [[Марий Эл Республикын Калык серызыже]] (2006).
 
== '''Илыш корныжо''' ==
[[Файл:Студент жап.png|мини|286x286пкс|Марий кугыжаныш университет. Студент ешыште.]]
Вячеслав Абукаев-Эмгак Пошкырт кундемысе Мишкан район Токтар ялеш 1958 ийыште 5 шорыкйолышто шочын. Шкеж нерген тудо тыге ойлен: [[Файл:Ему 16.png|мини|Вячеслав Абукаевлан 16 ий. |248x248пкс|шола]]
28 ⟶ 29 корно:
Ӱмыржӧ вучыдымын 2008 ий 29 агаште кÿрылтын.
 
== '''Сылнымут корныжо''' ==
[[Файл:Ойпого.png|мини]]
Марий литературышто Вяч. Абукаев-Эмгакын творчествыже тÿрлын почылтеш. Тудо шуко жанрыште пашам ыштен: прозышто, поэзийыште, драматургийыште. Тудлан чыла жанржат ик семын лишыл да шерге лийын. Тудо марий композитор-влакын мемышт почеш кок шӱдӧ утла мурылан мутым возен.
47 ⟶ 48 корно:
Писательын произведенийже-влакым йочасадын, тӱҥалтыш да общеобразовательный школын, вуз-влакын программышкышт пуртымо. 
 
== '''Вяч. Абукаев-Эмгакын сылнымутшо''' ==
 
=== '''Поэзий''' ===
* '''Ончылнем — кумда кугорно.... Эртыме кыша...''' Почеламут-влак  // Кинде-шинчал. Йошкар-Ола, 1982. С. 112–139.
* '''Шошо пале.''' Йошкар-Ола, 1990. 16 с.
* '''Вӱдотыза''': почеламут ден поэме-влак. Йошкар-Ола, 2003. 120 с.
* '''99 муро.''' Йошкар-Ола, 2003. 112 с.
* '''Ойпого''': почеламут, поэме, муро, ойлымаш, повесть, пьесе-влак.  Йошкар-Ола, 2008. С. 7- 196.
 
=== '''Прозо''' ===
* '''Нигунам от пӧртылтӧ:''' повесть ден ойлымаш-влак.  Йошкар-Ола, 1989. 224 с.
* '''Шочмо тувыр:''' роман: 2 кнмга дене лектеш. Йошкар-Ола, 1991-1992.
* '''Шывага:''' повесть ден ойлымаш-влак. Йошкар-Ола, 1995. 368 с.
* '''Маша:''' ойлымаш // Кече петырналтме кечын. Йошкар-Ола, 1995. С. 7-25.
* '''Чергудо пӧлем:''' чын повесть // У Марий Эл. 2001.  6, 7, 11, 12, 14, 18 дек.
* '''Шӧртньӧ медаль нерген шарнымаш:''' повесть ден ойлымаш-влак. Йошкар-Ола, 2005. 200 с.
* '''Ойпого:''' почеламут, поэме, муро, ойлымаш, повесть, пьесе-влак. Йошкар- Ола, 2008. С. 119-361.
 
=== '''Драматургий''' ===
* '''Пьесе-влак.''' Йошкар-Ола, 2005. 368 с.
* '''Шӧртньӧ пÿкш:''' йомак пьесе // Кызытсе марий пьесе. Йошкар-Ола, 2007. С. 7-62.
* '''Ойпого:''' почеламут, поэме, муро, ойлымаш, повесть, пьесе-влак. Йошкар- Ола, 2008. С. 413-682.
 
== '''Вяч. Абукаев-Эмгак кусарыше семын''' ==
* '''Шӧртньӧ пÿкш:''' йомак пьесе // Кызытсе марий пьесе. Йошкар-Ола, 2007. С. 7-62.
* Исангулов Ф. '''Монча:''' ойлымаш // Ончыко. 1984. № 6. С. 82–89.
* Шесталов Ю. '''Кава''' '''гычКавагыч волышо муро: «'''Языческий поэма» гыч ужаш // Родо-тукым улына. Йошкар-Ола, 1989. С. 88—92.
* Панов В. '''Юзо Элнет:''' марий калык йомак негызеш возымо кок ужашан, прологан пьеса // Ончыко. 1990. № 6. С. 92—104.
* Асылгазин М. '''Шошо кумыл:''' ойлымаш // Келшымаш муро. Йошкар-Ола, 1990. С. 195-205.
* Енеш В. Эн изи эл: повесть // Мом шылта шоҥто шоло? Йошкар-Ола, 1992. С. 91-124.
* Сосюра В. '''Украиным йорате:''' стихи // Любить Украину. Киев, 1998. С. 90-91.
* Красноперов А. '''Икшыве-влак:''' у романын кокымшо книгаж гыч ужаш // Ончыко. 2001. № 10. С. 88-113; № 11. С. 122-144.
* Юшков Г'''. Конӧ Семӧ:''' ойлымаш // Марий Эл. 2001. 7, 8 июнь.
* '''Популярные песни'''. Йошкар-Ола, 2007. 20 с.
 
== '''Литератур критике да публицистике сынан статьяже-влак''' ==
* '''Ойпого:''' почеламут, поэме, муро, ойлымаш, повесть, пьесе-влак. Йошкар- Ола, 2008. С. 413-682.
* '''Сылнымут да альма-матер''' // Марий коммуна. 1987. 20, 24, 25 нояб.
* '''Не быть речке без родника, или Нужны ли семинары для молодых?''' // Мол. коммунист. 1988. 21 дек.
* '''Семен Николаев: вашмутланымаш, статья.''' Йошкар-Ола, 1996.  94 с.
* '''Драма тургым, чын ден шоя да молат...''' // Марий Эл. 2003. 20 авг.
* '''Тÿҥалтыш уло, мучаш уке, кушто покшел?''' // Марий Эл. 2003. 30 дек.
* '''Валентин Колумб да тачысе сылнымут илыш: вашмутдымо тушто''' // Ончыко. 1995. № 10. С. 134-144.
 
== '''Вес йылмылаш кусарыме произведенийже-влак''' ==
== '''Вяч. Абукаев-Эмгак кусарыше семын''' ==
* '''Горький шоколад''': рассказ / пер. на чув. В. Эктель // Хатер пул (Чебоксары). 1984. № 5. С. 19-22.
* Исангулов Ф. '''Монча:''' ойлымаш // Ончыко. 1984. № 6. С. 82–89.
* '''Августовская черемуха''': рассказ / пер на рус. Н. Беляевой // Мол. коммунист (Йошкар-Ола). 1986. 28 окт.
* Шесталов Ю. '''Кава''' '''гыч волышо муро: «'''Языческий поэма» гыч ужаш // Родо-тукым улына. Йошкар-Ола, 1989. С. 88—92.
* '''Обида:''' рассказ / пер. на башк. З. Кутлугильдиной // Башкортостан пионеры (Уфа). 1987. 7 авг.
* Панов В. '''Юзо Элнет:''' марий калык йомак негызеш возымо кок ужашан, прологан пьеса // Ончыко. 1990. № 6. С. 92—104.
* '''Анютина сказка''' /пер. на удм. В. Сергеева // Кизили (Ижевск). 1988. № 2. С. 7.
* Асылгазин М. '''Шошо кумыл:''' ойлымаш // Келшымаш муро. Йошкар-Ола, 1990. С. 195-205.
* ЕнешОблака; В. '''ЭнЛеночка изии элОлечка:''' повестьрассказы // Момпер. шылтана шоҥторус. шоло?Е. Габовой // Дружба. Йошкар-Ола, 19921990. С. 91-12478—86.
* '''Ошкыл:''' рассказ /пер. на морд. Н. Сайгина // Мокша (Саранск). 2000. № 8. С. 54-61.
* Сосюра В. '''Украиным йорате:''' стихи // Любить Украину. Киев, 1998. С. 90-91.
* '''Не тяжело сказать «прощай»...''' Стихи / пер. на коми яз. Н. Щукиной // Уна рома сикош. Сыктывкар, 2002. С. 76.
* Красноперов А. '''Икшыве-влак:''' у романын кокымшо книгаж гыч ужаш // Ончыко. 2001. № 10. С. 88-113; № 11. С. 122-144.
* '''Рейс 13—13''' / пер. на рус. Н. Беляевой // Современная марийская повесть. Йошкар-Ола, 2004. С. 167-201.
* Юшков Г'''. Конӧ Семӧ:''' ойлымаш // Марий Эл. 2001. 7, 8 июнь.
* '''Ошкеча:''' рассказ / пер. на коми А. Попова // Войвыв кодзув (Сывтывкар). 2006. № 9. С. 41-52.
* '''Популярные песни'''. Йошкар-Ола, 2007. 20 с.
* '''Ошкеча:''' рассказ / пер. на рус. автора // Антология прозы лит. финно-угорских народов. Екатеринбург, 2006. С. 128—145.
* '''Олимпиада''' '''вОлимпиадав Афинах:''' рассказ / пер. на рус. автора // Дружба народов (Москва). 2007. № 10. С. 76-81.
* '''Мый тидым омат ойло ыле...''' Стихи / пер. на эст. А. Валтона // Kuum оо. Таллин, 2007. С. 594-605.
* '''Рассказы и повести''' / пер. на рус. Вяч. Абукаева-Эмгака, Е. Габовой, Н. Беляевой. Йошкар-Ола, 2008. 172 с.
* '''Курица-ряба:''' рассказ / пер. на рус. автора // Современная лит. народов России: Проза: Т. 6. М., 2008. С. 5-22.
 
== '''Вяч. Абукаев-Эмгакын пьесылаже - сценыште''' ==
== '''Литератур критике да публицистике сынан статьяже-влак''' ==
* '''Ушкал йомын огыл''' [Корова не пропала: комедия] / Map. Театр. 1985.
* '''Сылнымут да альма-матер''' // Марий коммуна. 1987. 20, 24, 25 нояб.
* '''Юзо шиялтыш''' [Волшебная свирель: пьеса-сказка]  / Кукольн. театр. 1990.
* '''Не быть речке без родника, или Нужны ли семинары для молодых?''' // Мол. коммунист. 1988. 21 дек.
* '''Шем оржан ош поран''' [Черногривый белый буран: трагифарс] / МТЮЗ. 1994.
* '''Семен Николаев: вашмутланымаш, статья.''' Йошкар-Ола, 1996.  94 с.
* '''Шӧртньӧ пÿкш''' [Золотой орех: пьеса-сказка] / МТЮЗ. 1998.
* '''Драма тургым, чын ден шоя да молат...''' // Марий Эл. 2003. 20 авг.
* '''Изуремыште кугу с'''ÿ'''ан'''сÿан [Большая свадьба на маленькой улице: комедия] / МТЮЗ. 1999.
* '''Тÿҥалтыш уло, мучаш уке, кушто покшел?''' // Марий Эл. 2003. 30 дек.
* '''Ош кече йымалне''' [Под солнцем светлым: драма] / Map. театр. 2002.
* '''Валентин Колумб да тачысе сылнымут илыш: вашмутдымо тушто''' // Ончыко. 1995. № 10. С. 134-144.
* '''Куку шагат''' [Часы с кукушкой: драма] / Map. театр. 2004.
* '''Алиса, Анфиса, Аниса: комедия'''  / Map. театр. 2005.
* '''Серебряный колокольчик: сказка''' / Map. театр. 2006.
* '''Эчук бурлак гыч п'''ӧ'''ртылеш'''пӧртылеш [Бурлак Эчук возвращается: комедия] / Map. театр. 2007.
 
== '''Илышыже да творчествыже нерген литератур''' ==
== '''Вес йылмылаш кусарыме произведенийже-влак''' ==
* '''Горький шоколад''': рассказ / пер. на чув. В. Эктель // Хатер пул (Чебоксары). 1984. № 5. С. 19-22.
* '''Августовская черемуха''': рассказ / пер на рус. Н. Беляевой // Мол. коммунист (Йошкар-Ола). 1986. 28 окт.
* '''Обида:''' рассказ / пер. на башк. З. Кутлугильдиной // Башкортостан пионеры (Уфа). 1987. 7 авг.
* '''Анютина сказка''' /пер. на удм. В. Сергеева // Кизили (Ижевск). 1988. № 2. С. 7.
* '''Облака; Леночка и Олечка:''' рассказы / пер. на рус. Е. Габовой // Дружба. Йошкар-Ола, 1990. С. 78—86.
* '''Ошкыл:''' рассказ /пер. на морд. Н. Сайгина // Мокша (Саранск). 2000. № 8. С. 54-61.
* '''Не тяжело сказать «прощай»...''' Стихи / пер. на коми яз. Н. Щукиной // Уна рома сикош. Сыктывкар, 2002. С. 76.
* '''Рейс 13—13''' / пер. на рус. Н. Беляевой // Современная марийская повесть. Йошкар-Ола, 2004. С. 167-201.
* '''Ошкеча:''' рассказ / пер. на коми А. Попова // Войвыв кодзув (Сывтывкар). 2006. № 9. С. 41-52.
* '''Ошкеча:''' рассказ / пер. на рус. автора // Антология прозы лит. финно-угорских народов. Екатеринбург, 2006. С. 128—145.
* '''Олимпиада''' '''в Афинах:''' рассказ / пер. на рус. автора // Дружба народов (Москва). 2007. № 10. С. 76-81.
* '''Мый тидым омат ойло ыле...''' Стихи / пер. на эст. А. Валтона // Kuum оо. Таллин, 2007. С. 594-605.
* '''Рассказы и повести''' / пер. на рус. Вяч. Абукаева-Эмгака, Е. Габовой, Н. Беляевой. Йошкар-Ола, 2008. 172 с.
* '''Курица-ряба:''' рассказ / пер. на рус. автора // Современная лит. народов России: Проза: Т. 6. М., 2008. С. 5-22.
 
== '''Вяч. Абукаев-Эмгакын пьесылаже - сценыште''' ==
* '''Ушкал йомын огыл''' [Корова не пропала: комедия] / Map. Театр. 1985.
* '''Юзо шиялтыш''' [Волшебная свирель: пьеса-сказка]  / Кукольн. театр. 1990.
* '''Шем оржан ош поран''' [Черногривый белый буран: трагифарс] / МТЮЗ. 1994.
* '''Шӧртньӧ пÿкш''' [Золотой орех: пьеса-сказка] / МТЮЗ. 1998.
* '''Изуремыште кугу с'''ÿ'''ан''' [Большая свадьба на маленькой улице: комедия] / МТЮЗ. 1999.
* '''Ош кече йымалне''' [Под солнцем светлым: драма] / Map. театр. 2002.
* '''Куку шагат''' [Часы с кукушкой: драма] / Map. театр. 2004.
* '''Алиса, Анфиса, Аниса: комедия'''  / Map. театр. 2005.
* '''Серебряный колокольчик: сказка''' / Map. театр. 2006.
* '''Эчук бурлак гыч п'''ӧ'''ртылеш''' [Бурлак Эчук возвращается: комедия] / Map. театр. 2007.
 
== '''Илышыже да творчествыже нерген литератур''' ==
 
=== Библиографий ===
134 ⟶ 133 корно:
=== Статья-влак ===
 
==== '''Васинкин А.А. Кавашке кỹзаш шочыт мландыште''' ====
«Кӧ тудо? Поэт, прозаик, драматург, литературный критик але публицист? Чылажат иквереш. Тыгодымак марий йылме нерген возымо ятыр оҥай статья-влакын, шуко муро текстын авторжо, адакшым тышкак марий калыкын тачысе кечылаж нерген возымо ятыр статьяжым ешараш лиеш. Икымше «Кинде-шинчал» почеламут сборникше деч вара «Нигунам от пӧртылтӧ» вуймутан повесть ден ойлымаш книгаже(1989) он тӱням ужо, ты радамыштак «Шывага» лӱм дене посна лекше повесть да ойлымашыже-влакымат (1995) пурташ лиеш. А марий интеллигенцийын кызытсе илышыж нерген кок томан «Шочмо тувыр» романже писательым тачысе кечылан ик эн шуко да сылнын возен шогышо автор семын чапландарыш.
 
274 ⟶ 273 корно:
''(Мутын нелыже да ямлыже: сылнымут очерк, почеламут. Йошкар-Ола, 1993. С. 192-203).''
 
== '''Вячеслав Абукаев-Эмгак нерген шарнымаш''' ==
 
==== '''''В.И. Актанаев, Марий Эл Республикысе тӱвыра, печать да национальность паша шотышто министрын икымше алмаштышыже''''' ====
Ме Вячеслав Абукаев дене пырля М. Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театрыште ныл ий утла пашам ыштышна.  Тудо чынжымак пеш уста, талантан еҥ ыле. Тыгодым илышыште йоча гай яндар чонан лийын. Тудо сыренжат, вурседылынат моштен огыл. Могай пашам от пу, чыла ыштен кертеш да жапыштыже шукта ыле. Проект-влакымат тудлан возаш ӱшаныме. Финн-угор театр-влакын «Майатул» фестивальыштлан сценарийым ямдылен. Южгунам ок келше гын, уэш-пачаш ала-мыняр гана вашталтылын. Тунамсе тӱҥ режиссерна Василий Домрачев дене киносценарийымат возкаленыт. Да чыла жапыштыже шуктен...
 
==== '''''Юрий Соловьев, прозаик, журналист''''' ====
Ала-молан Слава Абукаевын (илымыж годым тыге манынам) 2003 ийыште лекше «Вӱротыза» почеламут сборникше поснак шӱмыш возын. Кажне почеламутшо илыш дене чак кылдалтын, философиян шонымашыж дене чоным тарвата. Тарвата да угыч саде корно-влак ушыш толыт:
 
294 ⟶ 293 корно:
Слава дене, манмыла, пырля кочкын-йӱын иленна. Ваш-ваш эреак полшенна. Эн лишыл йолташ нерген поро деч поро  шарнымаш кодеш. Слава курымешлан мемнан деч кайыш манын, нигузеат ӱшанен ом керт. Кечын пуйто илышыштем ала-можо ок сите.
 
== '''Негыз''' ==
* Васинкин А. Кавашке кÿзаш шочыт мландыште // Ончыко. 2003. № 5. С. 182-191.
* Вячеслав Абукаев-Эмгак // Писатели Марий Эл: биобиблиогр. справочник. Йошкар-Ола, 2008. С. 24–28.
304 ⟶ 303 корно:
* Учаев 3. Поэзии — илыш муро // Марий коммуна. 1979. 8 февр.
* Фадеев А. Вячеслав Абукаев-Эмгак ончыко ончен // Чолман. 2016. № 1-2.
 
[[Категорий:Марий серызе-влак]]
[[Категорий:Марий Эл Республикын Калык серызыже-влак]]
[[Категорий:ЧавайнМ. Шкетан лӱмеш кугыжанышКугыжаныш премийын лауреатше-влак]]
[[Категорий:Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше-влак]]