Токмурзин, Илья Михайлович: версий-влак коклаште ойыртем
Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке |
|||
23 корно:
'''Илья Ломберский''' (Илья Михайлович Токмурзин), {{Шочын|1896|06|20}}, [[Вятский губерний]] [[Сарапул уезд]] [[Чегандинский волость]] [[Ныргынде]] ял — [[1956]], [[Удмурт АССР]], [[Карагӧл кундем]], [[Ныргынде]] ял) — [[марий]] [[серызе]], [[туныктышо]], [[СССР Серызе-влак ушемын йыжъеҥже]] (1935), [[Удмурт АССР-ын сулло туныктышыжо]] (1955).
[[Файл:Илья Михайлович Токмурзин.jpg|мини|Илья Ломберский]]
==Илыш корно==
36 корно:
1914 ийыште мöнгыжö пöртылеш. Изашт-влакым салтакыш налыныт улмаш, садлан пöртеш кодашыже верештеш.
=== И. Ломберский - туныктышо ===
Токмурзин учительский семинарийым экстерн дене ямдылалтын пытара, туныктышо лÿмым пуышо дипломым налеш. Но учитель лияшыже ок верешт: 1915 ийыште кандаш тылзе окоплаште коштеш, ныл гана наступленийыште лиеш. [[1916 ий]]ын сусырга, госпитальыште кия. [[1918]] ий февраль марте фронтышто лиеш, ик жап гый отпускыш мöнгыжö пöртылеш.
63 корно:
[[1935]] ий гыч [[СССР Серызе-влак ушемын йыжъеҥже]].
=== И. Ломберский
Илья Михайлович музыкым пагален, аклен да тÿрлö семÿзгар дене шоктен моштен. Тудо ''пианиным, арганым (гармоньым), балалайкым, скрипкам, гитарым, мандолиным'' устан шоктен да молымат тидлан туныкташ тыршен. Серызе эсогыл пелашыжымат балалайка дене шокташ туныктен.
187 корно:
И.Ломберскийын творчествыж нерген научно-критический статья-влакым [[Ким Васин|К.Васин]], [[Т.Апатеева]], [[С.Эман]], [[Зайниев, Гельсий Зайниевич|Г.Зайниев]] чумыреныт.
«Уло ял дене» лÿман статьяште Ким Васин И. Ломберскийын сылнымут пашажым иктешлен возен. «И.Ломберский лудшо-влаклан утларакшым кÿчык ойлымашлам возымыжо дене палыме. Тудо ойлымаш ден новеллылаштыже Октябрьский социалистический революций деч вара марий ялын уэммыжым, марий шемер-влакын сознанийыштын кушмыжым ончыктен», – палемда Ким Кириллович. Т.Апатеева «Марий прозаик И.Ломберский» литературно-критический статьяштыже серызын сылнымут корныжым шергалеш. Илья Михайловичын ойлымаш-влакшым тыгай теме шот дене шеледа: ялыште совет кучемын икымше ошкылжо; кресаньык-влакын общественный активностьышт кушмо; класс кучедалмаш; тошто коса ваштареш кучедалмаш; у культур верч кучедалмаш; ÿдырамашын эрыкше верч кучедалмаш; калыкын гражданский сарыште участвоватлымыже. Тыгак шымлызе Ким Васин Т.Апатеева семын ойлымашым, очеркым, романым лончыла. Т.Апатеева авторын мастарлыкшым, кÿчык форман произведенийыште келге, сай шонымашым, образым почын моштымым мокта. Но ик ситыдымашым палемден кода: «Шукыж годым Ломберский шке геройжыланат, лудшо енланат шоналташ, кÿлеш выводым ышташ эрыкым ок пу».
Сергей Эманынат Илья Ломберскийын творчествыжым шымлымаште суапше кугу. Шочмыжлан 75 ий теммыжлан пöлеклалтше статьяште серызын йоча жапшым, литератур корныш шогалме деч ончыч мыняр йÿштö-шокшым чытен лекмыжым палемден. Пален налына: ончыклык туныктышо Г.Миклай ден пырля учительский семинарийым экстерн дене пытарен, туныктышо лÿмымы налын. Тыгак 1917 ийыште И.Ломберскийын Владимир олаште запасной полкышто улмыж годым кугыжан кучемым сÿмыралаш да политзаключённый-влакым тюрьма гыч лукташ полшымыж нерген воза.
196 корно:
== Серызын илыже да творчествыже нерген литератур ==
* Апатеева Т. Марий прозаик И. Ломберский // Ончыко. 1956. № 3. С. 97-100.
* Эман С. И. Ломберский // Эман С. Сылнымут нерген мут.
* Исенеков В. Мыйын туныктышем
* Исенеков В. Калык шÿмыштö ила
* Иудова Л. Одо мландын роман озаже // Ончыко.
* Рыбакова Е. Одо мландын сылнымут патырже. И. Ломберскийын шочмыжлан - 115 ий // Ончыко.
== Кылвер-влак ==
208 корно:
* [http://www.minnac.ru/minnac/promo/2541.html Республиканский фестиваль марийской культуры, посвящённый 115 – летию со дня рождения И.М. Токмурзина – Ломберского.]{{ref-ru}}
== Негыз ==
Илья Ломберский // Писатели Марий Эл: биобиблиогр. справочник. Йошкар-Ола: Мар. кн. изд-во, 2008. С. 378-379.
[[Категорий:Марий серызе-влак]]
[[Категорий:Марий туныктышо-влак]]
| |||