|
== Илыш да творческий корныжо ==
Георгий Ефруш [[1916]] ийийын [[10 вӱдшор|вӱдшор тылзын 10-шо кечынже]] [[Россий империй]] [[Озаҥ губерний]] [[Чарла уезд]] Макарсола (кызыт [[Макарсола (Морко кундем)|Макарсола]]) ялыште кресаньык ешеш шочын. Ачаже ялысе туныктышо, аваже тыглай кресаньык пашам ыштыше ÿдырамаш лийын. Кок шольыжо лийын: Зоил ден Веней. Георгийын изиж годсекак тÿҥ шонымашыже тунемме нерген лийын. 1931 ийыште Шиньшинский шымияш школым тунем пытарен. Шкевуя чот тунемаш тыршен. Школышто тунеммыж годымак литературым йöратен лудын, калыкыште колмо сылне [[йомак]]ым, [[Муро|мурым]], шулдыран шомакым, легендым чон кöргышкыжö пыштен. Геогргий Ефрушын эн йöратыме сомылжо [[сылнымут]]ан творчестве лийын. Тиде пашаш чонжо тудым изинек шупшын. Латвич-латкуд ияшыж годым газет дене кылым кучаш тÿҥалын, тÿрлö корреспонденцийым чулымын серен. А вара, возен кертмыжым ужын, вийжым сылнымутыштат тергаш пижын — газет редакцийлашке изирак очерк, зарисовко, почеламут-влакым колтылын. Кожмак рвезын илышыштыже мер пашат изи огыл верым айлен: комсомол вуйлатыше лийын, концерт, спектакль-влакым шынден. Тунам Ефремовмытын пöртышт клубыш савырнен. Тушто репетиций-влакым эртареныт, пырдыжгазетым луктеденыт, погынымашымат эртареныт.1930 ийыште, кум тылзан педагогический курсым тунем пытарымеке, Георгий Ефруш Горельский школышто туныктышылан пашам ышташ тÿҥалеш. 1933 ийыште Моркышто улшо медрабфакын 4 курсышкыжо тунемаш пурен. Тушто уста марий писатель [[Н.С. Мухин]] дене палыме лийын. Мухин дене вашлиймыже Г.Ефрушын сылнымут корныжым пеҥгыдемден. 1934 ийыште Георгий Захарович [[Марий педагогический институт]]ын студентше лиеш. Тыге 1933-1934 ийлаште Г.Ефрушын икымше произведенийже-влак шочыт. Агитаций кумыл дене возымо почеламут ден очерклаште Георгий Ефруш шкенжын чон шижмыжым, у илышлан йывыртымыжым почын пуаш тырша, лудшо-влакымат у илыш дек мелын савырнаш, пагытын шÿлышыж дене шÿлаш ÿжеш. Институтышто тунеммыж годым Ефруш колхоз темылан «Ешем» да «Тайра» пьесе-влакым возен пытара, газетлаште шагал огыл почеламутым, ойлымашым, очеркым печатла, шке вийжым критика жанрыштат терген онча. Г.Ефруш писатель семын койын кушкын. [[Марий кундем]], Совет эл илышым ужын сÿретлаш тыршен, Кугу Октябрьым, партий ден комсомолым, революций тулеш шуаралтше тале еҥ-влакым, «кÿртньö кидан тÿня пролетарым» патриот семын чапландарен. 1936 ий гыч Ефруш утларакшым прозаик да драматург семын тыршен. 1936 ийыште ВЛКСМ Марий обком тудым [[«Ямде лий»]] пионер газет редакцийыш пашам ышташ колта. Тудо тунам школыш, йочапöртлашке чÿчкыдын коштын. 1937 ийыште Георгий Захарович Медведево районысо Цибикнур кыдалаш школышто марий йылме ден литературым туныкташ тÿҥалеш. Нине ныл-вич ий Г. Ефрушын илышыштыжат, пашаштыжат эн лектышан лийыныт. Тунам тудын писатель лÿмжö йыр шарла, произведенийже-влак посна книгала дене лектыт, марий театр тудын пьесыже-влакым калыклан ончыкта. Тудо шочмо йылмыш [[А.С.Пушкинын]] почеламутлажым, [[М.Горький]]ын «Мещане» драмыжым, Д.Дефон «Робинзон Крузо» книгажым кусара, статья ден рецензийлам воза. 1939 ийыште тудым СССР писатель ушемышпуртат. 1936 ий гыч Г.Ефруш Москвасе историй, <br />
философий да литератур институтышто заочно тунемеш, 1938 ийыште тунем пытара. 30-шо ийлаште серызе утларак ойлымаш почеш ойлымашым луктын, тушто кресаньык илышым сÿретлен, мыскара да лирик кумылжо вигак шинчалан пернен. Писательын геройжо-влак реализм келгытышт дене ойыртемалтыт, лудшо еҥ ушеш кужу жаплан шарнаш кодыт («Шелше вол», «Кукшо-ночко-влак», «Шовашыж ден комдыжо»). Мыскара интонаций писательын ятыр возымыжым сöрастара. Тудын положительный геройыштат шукыж годым весела, мыскараче кумылан еҥ улыт, ош тÿнялан шыргыж илат, вуйым сакен огыт кошт. Тыгак Г.Ефрушын лÿмжö 30-шо ийласе марий драматургийын кушмо корныж денат кылдалтын. Тиде жанр дек писательын рвезыж годсек спектакльлаште йöратен модмыжат лишемден. «Ешем», «Тайра» пьесе-влакым, «Тушманын кышаже», «Эҥыремышвот» драме-влакым возен. 1939-1940 ийлаште Георгий [[МарНИИ]]-н сотрудникше лиеш. Тушто тудо литератур да сымыктыш темылан статья-влакым воза. 1940 ийыште Г. Ефруш [[Йошкар Армий]]ыш лектын кая. [[Карелий]]ыште, йÿдвел межа воктен, служитлаш тÿҥалеш. Тудлан чылт у сомыл логалын гынат, жапше пеш шыгыр лийын гынат, ушыж дене сынымут нергенак шонен. Возашат жапым муаш тыршен. Мöҥгышкыжö эре серышым возен шоген. Сарын икымше кечылаштыжак неле, вÿр йоктарымашан вашпижмаште писательын ÿмыржö кÿрылтын. Кугу бой каен, йыр снаряд-влак пудештыныт. Кок разведчик, связист да Георгий Ефруш, тушманын тул йымакыже верештыныт, тудын вуйышкыжо кок осколко логалын. Йолташыже-влак тудым [[Куолаярви]] лÿман вереш тоеныт. Серызын ÿмыржö кÿчык лийын, коло вич ияшыж годымак кÿрылтын, творческий корныжо улыжат шым-кандаш ий чоло гына шуйнен. Тÿҥал пыштыме произведенийже-влакат серен шуктыдеак кодыныт, но тудын пашаже-влак шочмо литератур историеш пале кышам коденыт, нуно калык шÿмыштö илат. Г.Ефрушын мурыжо кÿрылтын гынат, тудын уста писатель улмыжо калык шÿмеш мондалтдымын кодеш.
* Г. Ефруш. 1916-1941 // Сылнымут пого: марий литератур антологий. Йошкар-Ола, 1960. С. 251.
* Г. Ефруш [Биографическая справка] // Асылбаев А., Николаев С. Литературный хрестоматий средний школын 8-10 классла-шамычлан. Йошкар-Ола, Маргиз, 1943. С. 533.
=== В.Кириллов. Ушан критик: Г.Ефрушын шочмыжлан – 70 ий ===
Писатель Геогрий Ефрушым марий калык утларакшым прозаик да драматург пашаже гыч пала. Тудо, 1931 ий гыч тÿҥалын 1940 ий марте, шуко ойлымашым, ятыр пьесым возен, лудшо-влакым чÿчкыдынак очерковый публицистикыже дене куандарен. Эн сай ойлымаш ден очеркше сар деч ончыч посна сборник денат лектыныт. Тиде сборникеш печатлыме произведений кокла гыч «Кокымшо илыш», «Тойбатыр кугызан ешыже», «Шошо», «Эше мо кÿлеш?» ойыртемынак сöрале, келге шонымашан улыт. А «Пытартыш единоличник» ойлымашыже вигак хрестоматийный мут саскашке савырнен. Тудым пел курым жапыште иктаж коло гана тÿрлö антологиеш , школлык лудшаш книгаш, репертуарный сборникеш савыктыме. <br />
Г.Ефрушын прозыжо – ныжылге кумылан, лиризм шÿлышан. Южо ойлымашыже, мутлан, «Шошо ойлымаш», проза йöн дене возымо виян почеламутым ушештара. Уста писательын пьесыже-влак: «Ешем», «Тайра», «Эҥыремышвот», «Тушманын кышаже» марий драматургийым кугун пойдареныт. Г.Ефруш проза ден драматургийыште чот тыршымыж дене пырляк критика ден литературоведенийышкат шке творчество куатшым ешарен. Тудо у книгалан рецензийым, рвезе автор-влакын мурпаша корнышт нерген статьям кÿрылтде возен шоген. Возымыжо [[«Марий коммуна»]], [[«Рвезе коммунист»]], [[«Ямде лий!»]], [[«Ленин ой»]] газетлаш, «Пиалан илыш» альманахеш печатлалтын. <br />
Тÿҥалше критик марий сылнымутын социалистический реализм корно дене кузе вияҥ толмыжым терген, тематика шотышто чарныде поен толмыжо нерген ойлен. «Писательын сеҥымыже» статьяштыже тудо марий прозаик Элнет Сергейын «Илыш шолеш» романжым порок умыл дене лончылен, тиде романын чыла сай могыржым ончыктен да шке ойжым тыге иктешлен: «Чапле книгам шочыктышо Элнет Сергей – илыш материаллан поян писатель, шке пашажым чеслын шуктен». Г. Ефруш «Илыш шолеш» романым умбакыже сайын возаш авторлан сугыньо ойым пуэн. С. Элнетын кугу произведенийжын икымше ужашыже «Повесть» подзаголовок дене 1936 ийыште «У вий» альманахеш печатлалт лектын. Кокымшо ужашыже гыч икмыняр глава 1937 ий телым «Марий коммуна» газетеш савыкталтын. Архив фондеш аралалт кодшо документла гыч кызыт палена: С. Элнет «Илыш шолеш» романын икымше книгажым (15 авторский листа кугытаным) Москваште Гослитиздатеш лукташ шонен. <br />
здательствыш 1937 ий шошым рукописьымат колтен, кокымшо книгам возаш тÿҥалын. Чаманен каласаш верештеш: романын рукописьше, печатлалт шуде, йомын: писательын мöҥгыштыжö личный архившат аралалт кодын огыл.
Г.Ефруш 30-шо ийлаште марий литературышто кугун тыршыше писатель-влакым – О.Шабдарым, И.Олыкым, Йыван Кырлям, Я.Ялкайным – шке статьялаштыже пагален ушештарен, М. Казаковын, В. Чалайын поэзийыштым шокшын саламлен, нунын тÿҥалтыш книгашт нерген сай обзорный статьям возен.<br />
Г.Ефруш тале рвезе поэт-влакын шке шотан ойыртемыштым раш ужын шуктен. М.Казаковын творчествыж нерген тудо тыге каласен: «Моло поэт дене таҥастарымаште Казаков Миклайын усталыкшат кугу; тудо – самостоятельный поэт, тудын шке образный мышленийже уло». ( Г. Ефруш. «Марий поэзийыште у ошкыл» статья – «Марий коммуна», 1940 ий, 24 февраль). Талантан марий поэтын «Гречанка», «Чеверын, Крым», «Шÿмеш пиждыме каче», «Шарнымаш эре кодеш» почеламутлажым Г. Ефруш пеш кÿкшын аклен, ончыкыжым М. Казаков кугу сылнымут мастар лийшаш, марий литературышто ончыл верым налшаш манын, палемден.
В. Чалайым рвезе критик кöргö вийжым, перспективыжым шотыш налын аклен: «Чалай Васлий – ончыкыжым кушкын кертше поэт, тудын возымыжо марий поэзий фондыш свежа пöлек» (Г. Ефруш. Кушмаш корнышто // Марий коммуна. 1939. 4 апр.). Рвезе поэтын «Кама», «Пÿрö серыште», «Кок куэ да ик тумо» почеламутшо-влакым лудын лекмеке, Г. Ефруш тушто чын поэзий кумылым, лирика чоным шижын. Южо статья ден обзорыштыжо курык марий писатель-влакын (Ш. Булатын, П. Першутын, В.Сузын да молынат) творчество пашаштым лончылен, курык марла возымат чумыр марий литературым пойдара манын, ончыктен. <br />
1938 – 1940 ийлаште Г. Ефруш Марий научный институтын литература ден фольклор секторыштыжо пашам ыштен, марий прозын кушкын толмо корныжым шымлен. Тыге тудо марий прозаик Д. Орайын творчествыж нерген икмыняр статьям серен да газетешат, альманахешат печатлен: («Карш корно» повесть нерген // Марий коммуна. 1939. 8 май; Д.Ф. Орайын творчествыже // Пиалан илыш. 1939. 2 №).<br />
Г. Ефруш, сылнымутан литературына кÿкшö идеян, келге шонымашан лийже манын, шонен, национальный кышкареш лакем шичме ваштареш кучедалын. Тудо ойлен: марий писатель моло калык литературымат сайын палышаш, творчество пашаштыже пÿтынь тÿнямбал культурылан эҥертышаш. «Ятыр тÿҥалше писательже, - возен тудо ик статьяштыже, - руш классикым огыл, а шке шочмо йылмыж дене серымым веле лудеш. Марла кукшын серымым лудатат, М. Горькийын «Мать» повестьше гыч Ниловнан моткоч простой, чонеш логалше мутшо ушышкет возеш. Тудын образше мочол келге, шÿм гыч лекше! Кажне мутшо – илышын сескемже…»<br />
Марий сылнымутым идей, творческий шонымаш шотышто пойдараш, шочмо литературынам моло калык культура деке лишемдаш шоненак, тудо руш классик-влак нерген статьялам возен («Пролетар революцийын кугу поэтше» - 1936; «Мемнан Пушкинна» - 1937; «Калыкын кугу мурызыжо» - 1938). Марий поэзий А. Пушкиным, В.Маяковскийым, Д. Джамбулын творческий наследийышт дене кузе кылдалт шогымым шымлен. <br />
1939 ийыште украин-поэт-классик Т. Шевченкон шочмыжлан 125 ий теммым пÿтынь элна кумда кумыл дене пайремлен. Тиде чапле дата вашеш Марий издательство кугу кобзарьын ойырен налме произведений-влак сборникшым луктын. Сборникыш пуртымо почеламутлам марий йылмыш М. Казаков, В. Рожкин, В. Чалай да молат кусареныт. Г. Ефруш сборникым поген ямдылен, чыла кусарымым редактор семын тöрлен. Уста марий критикын илышыж да творчествыж нерген материалым Киевыште савыктен лукмо, «Шевченкон энциклопедийышкыже» пуртымо.<br />
Тудо ийынак шошым Г. Ефруш Украиныш унала миен коштын, кугу кобзырьын илым мландышке марий калыкын шÿм саламжым намиен. Киевыште тудо СССР Писатель ушем правленийын юбилейный пленумыштыжо участвоватлен, Каневыш Шевченкон шÿгарже деке миен. Чыла тидым шарнен, тудо изи очеркым возен. Очеркше «Марий коммуна» газетеш печатлалтын. Журналын тиде номерешыже очеркым уэш печатлена.<br />
Г. Ефруш критика ден литературоведений пашаште ушан, тале шымлыше улмыжым ончыктен. Тудо руш да моло калык литературым сайын палымыже, кугу эрудицийже дене ойыртемалтын. МарНИИ-н наука пашаеҥже лиймеке, тудо «30-шо ийласе марий литература» монографийым возаш тÿҥалын ыле. Марий театрын, марий драматургийын кушмо кушмо корныштым шымлаш шонен. Сар деч ончычак Совет Армийыш служитлаш кайымыже, 1941 ий кеҥежым фронтеш геройла колымыж дене чыла шонымыжым почылтарен, йöнештарен ыш шукто. Ынде марий литературын, марий литературоведенийын историйыштым научно шымлыме годым Г. Ефрушын тÿҥал кодымо кÿлешан пашажым, тудын ушан ойжым эреак пагален шарналтена.<br />
=== А.Асылбаев. Георгий Ефрушын драматургийже нерген ===
Георгий Ефруш - самырык писатель. Тудо 1934 ийыште гына возаш тÿҥалын. Тудын творчествыже кок жанр дене – драматургий да тыгыде ойлымаш-шамычым возымо корно дене вияҥ толеш. Тиддеч посна тудо критический статья-шамычым воза. Но тудын творчествыштыже драматургий тÿҥ верым налеш. Тиде статьяште ме тудын драматургийже нерген кÿчыкын ойлен пуэна. <br />
Георгий Ефруш чылаже ныл пьесым возен. Тудын пьесыштыже сюжет кок линий дене ончыкталтеш. Ик линийже – йöратымаш проблема, весыже – герой-шамычын производственный паша верч, родина верч, класс тушман ден вредитель-шамыч ваштареш кучедалмашышт.<br />
«Ешем» пьесыште автор лодырьыш, хулиганыш савырныше Стапанын комсомолка Зоям йöратысаш верч ударникыш савырнымыжым ончыкта. «Тайра» пьесыште колхоз вакш контролер Курносов Павлын, ватыже (Тайра) улмо ÿмбачак, вес ÿдрамашым йöратышаш верч вредительыш, класс тушманыш савырнымыже ончыкталтеш. « Эҥыремышвод» пьеса гоч автор Аликайын шке ватыжым – кулак ÿдырым коден, йöратыме йорло ÿдыр дек ушнымыжым почын пуэн. «Тушманын кышаже» пьесыште пашазе ÿдрамаш Зоя верч Айдушкин (инженер-вредитель) ден Разумов (инженер-коммунист) коклаште кучедалмаш кая. <br />
Тематика шотым налаш гын, Ефрушын пьесылаштыже тематика тачысе кечылан келшыше, актуальный улеш. Но тематика але чылажым ок решатле. Тема ден проблемым муаш йöсö огыл, нуно мемнан илышыште шкак лектын шогат. А тÿҥжö – тема ден проблема-шамычым ончыктен моштымаште, калыкын представительже-шамыч гоч калыкын шонымашыжым, чувствыжым кугу вий дене келгын ончыктымаште.<br />
Георгий Ефрушын драматический творчествыже кушкын толеш да ончыкшымат кушкаш перспективыже койынак шога. Автор кок кыдежан, 4 сÿретан «Ешем» пьеса гыч 4 кыдежан, 9 сÿретан «Тушманын кышаже» пьеса марте шуын. Пьеса-шамычын кугытышт шотышто кушкын толмо дене пырля тудын сюжетшат сложный лийын. Тыге тудо илышын динамикыжым тичмашын да келгынрак ончыкташ тÿҥалын. <br />
1935 ийыште лекше «Ешем» пьесын темыжат, проблемыжат пеш простой улыт – колхоз пашаште комсомолец-шамычын ударный пашашт, хулиганство ден лодырничество ваштареш кучедалмаш. Тыгак драматический действий ден сюжетшат простой – лодырь, хулиганитлыше Стапаным кузе гынат коллективышке – «ешышке» пöртылман. <br />
1936 ийыште лекше 3 кыдежан, 5 сÿретан «Тайра» пьеса удачный лийын огыл. Тыште ончыкташ шонымо герой художественность шотышто раш почын пуымо огыл. <br />
кенжын тиде пьесыже гоч Ефруш Сталин йолташын «Колхозышто ÿдрамаш – кугу вий» манме исторический лозунгшым реализоватлаш шонен. Садлан тÿҥ геройлан Тайрам налын. Тайра гоч тудо колхозный ÿдрамашын положительный типым ончыктынеже ыле. Но шонымыжым автор тичмашын почын пуэн огыл. Пьесыште Тайра положительный типыш кушкын шуын огыл. Художественность шотыштат тудо убедительный образ огыл, тудын образше куакшын, схематически ончыкталтын, колхоз пашаште ÿдрамашын кушкын толмо динамикыжым (а автор лач тудым ончыкташ шонен) типично ончыктымо огыл. Тайран общественный ден производственный пашаште кушкын толмыжым келгын ончыктымо олмеш, автор тудлан личный, еш илышыжлан кугу верым пуэн. Тыге ÿдрамашын общественно-организаторский пашаже ончыкталтде кодын. Тыгак чылалан тореш шогышо, коклазе Оляна кузе активистыш савырнымыже действий гоч огыл, а «манеш-манеш» мут гыч веле ончыктымо. Садлан тудын «активисткыш» савырнымыжлан ÿшанаш ок лий. Пьесыште вес йоҥылышат уло. Лодырь да йÿшö Печу колхозышто вредительство улмым шинча гынат, вредитель-шамычым разоблачитлымек гына каласа, а косвенно шкежат нунылан полшен шоген. Туге гынат, автор (чынжым манаш гын, автор огыл, а редактор шке гыч ешарен) Олянан мутшо гоч тудлан таум гына каласа. Тиде политический йоҥылыш. <br />
«Ешем» пьесыште Ефруш драмо-комический тон дене герой-шамычын характерыштым утларакше нунын койышышт гоч ончыктен гын, «Тайра» пьесыште тудо герой-шамычын психологический характерыштым ончыкта. Садланак нуно рассудочный улыт. Тыгак пьесыште схематизм изи огыл верым налын шога. Пьесын мучашыже раш развязка дене ончыктымо огыл. <br />
1939 ийыште Ефруш 3 кыдежан, 6 сÿретан «Эҥыремышвод» драмым возен. Моло пьеса-шамыч дене таҥастарымаште тиде эн сайлан шотлалтеш. Тиде исторический драме. Марийский республика территорийыште гражданский войнан каен шогымыжым, ту жапысе илыш ден герой-шамычым автор тичмашын моштен почын пуэн. Автор ик волостьышто лийше эпизодым веле ончыктен гынат, гражданский война жапысе илышын тÿҥжым – класс кучедалмашым типично ончыктен. <br />
евральский революций деч вара чыла вереат национальный движений кумдан шарлен. Марийский республика территорийыште эртыше ты национальный движенийым первый жап контрреволюционный буржуазно-националистический интеллигенций вуйлатен. Октябрьский революций деч вара, утларакше чех-шамычын Озаҥыш наступатлымышт годым, нуно кулак-шамыч дене пырля Советский власть ваштареш ятыр вере контрреволюционный восстанийым нöлталыныт. <br />
еволюционный настроениян йорло, шемер калык, фронт гыч толшо красноармеец-шамыч нунын ваштареш выступатлат. Чыла тидым автор моштен почын. Кулак тÿшкан «Эҥыремышвод» пÿтырналтше тулык рвезе Аликай класс кучедалме тулеш революций век савырна, кулак тÿшкан «эҥыремышводым» шалаташ полша. Тудын образше типичный, правдивый. Батракын кулак кидыште тÿлыжгымыжым да тунамак тудын революций век шогалмыжым чын ончыктымо. Тыгак красноармеец, дружина командир Андрийын, ялысе кулак Якайын образышт тудо жаплан характерный улыт.<br />
Пьесын сай могыржылан пьесыште улшо кугу драматизмымат ончыктыде ок лий.
1939 ийыште лекше «Тушманын кышаже» кызытсе жаплан Ефрушын моло пьесыже-шамыч дене таҥастарымаште эн популярный пьеса. Тудын популярностьшо темын злободневный ла политический заостренный улмыжо гыч, сценический оформленийым сайын, тÿҥ образ-шамычын характерыштым моштен ончыктыма гыч лектеш. Тиде пьеса илышыште лийше реальный фактым, кугу политический поворотым ончыкта. Пьесын тÿҥ темыже: у строительствыште вуйлатыме пашашке шÿшкылт шичше тушман-шамычын вредительствышт ваштареш кучедалмаш. Пьесын тÿҥ ситыдымашыжлан драматизм вияҥ шогымыжым последовательно огыл ончыетымашым, развязкым кужын шуйымашым ончыкташ кÿлеш. Ончыктымо сÿретын проблемыжын чыла сложностьшым автор тичмашын ончыктен огыл. Садлан сюжет кугу драматический пафос деч посна эрта. Пьесыште «Партбилет» кино ден «Павел Греков» пьесын сюжет влияний уло гынат, тÿҥ шот дене тиде оригинальный пьеса.
Ефруш драмын ик тÿҥ качествыжым – характер ден обстоятельствым моштен ончыкта. Тудо сÿрет-шамычын проблемыжын чыла сложностьшым, деятель-шамычымат иктешлен типизироватлен ончыктен, сюжетный коллизийын чыла потенцийжымат мучко использоватлен, драматизироватлен эшеат кÿкшö художественный качестван драматический произведений-шамычым пуэн кертеш.
== Кылвер-влак ==
* [http://fumus.ru/index.php?option=com_k2&view=item&id=715:хочется-жить&Itemid=789&lang=ru «Хочется жить!» К 100-летию со дня рождения марийского писателя Георгия Ефруша (1916–1941).]{{ref-ru}}
== НегызЛитератур ==
# Апатеева Т. Эре чоныштем // Ончыко. 1976. № 4. С. 77.<br />
# Васильев И. Макарсолан эргыже // Марий коммуна. 1973. 8 авг.<br />
# Кириллов В. Ушан критик // Ончыко. 1986. № 2. С. 81–82.<br />
# Иванов А. Георгий Ефруш да тудын сылнымут корныжо // Ончыко. 1975. № 1. С. 92–95.<br />
# [https://vk.com/away.php?to=https%3A%2F%2Fdrive.google.com%2Ffile%2Fd%2F0B7Lz8oN3kXoPSUR6UUdVb2dCa3M%2Fview%3Fusp%3Dsharing&cc_key= Писатели Марий Эл: биобиблиографический справочник /П 34 сост.: А.Васинкин, В.Абукаев и др. — Йошкар-Ола:Марийское книжное издательство, 2008. — 752 с. С. 231–233.]
[[Категорий: Марий серызе-влак]]
|
