Чавайн, Сергей Григорьевич: версий-влак коклаште ойыртем

Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
3 корно:
|оригинал лӱм = Кыргори Серге Чавайн
|сӱрет = Chavain.gif
|сӱретын лопкытшо = 250px
|возымаш = Сергей Чавайн
|шочмаш дене лӱм = Григорьев Сергей Григорьевич
25 корно:
 
== Илыш корныжо ==
Сергей Григорьевич Чавайн (чын фамилийже Григорьев) [[1888]] ийийын [[6 Шыжашыжа|шыжа тылзын 6-шо кечынже]]ште ([[юлиан кечышот]] почеш [[24 Идым]]ыште)идым шочын.тылзын Шочмо верже —24-ше кечынже) [[Россий империй]], [[Озаҥ губерний]], [[Чарла уезд]], [[Себе-Усад волость]], Изи Корамас (кызыт [[Изи Корамас (Морко кундем)|Изи Корамас]]) ялялеш шочын.
 
[[1904]] ийыште, [[Унчо]] кок классан школым тунемын пытарымеке, С. Чавайн [[Озаҥ]] оласе туныктышо-влакым ямдылыше семинарийыш пура. Тушто руш классик-влакын творчествышт дене лишкырак палыме лиеш, руш поэт-влакын возымыштым марлаш кусараш тӱҥалеш. Варажым шке гычат возаш кумылаҥеш. 1905 — [[Ото|"Ото"]] почеламутым воза. Ото - тиде икымше возымо марий почеламут. Тудым варажым шуко йылмышке кусарыме.
50 корно:
{{Cquote|
Кастене кӱнчылам шӱдыраш але тӱрым тӱрлаш мемнан деке ӱдыр-влак толыт ыле. Кидпашам ыштат, мурат, туштым туштат, йомакым колтат. Моло ӱдыр коклаште Плагий лӱман ик ӱдыр йомак колташ путырак мастар ыле… Мый Плагийын йомакшым пеш йӧратен колыштынам, южгунам пелйӱд марте мален омыл. Тыгеракын калыкын мутшо сылне литературым йӧраташ туныктен.}}
== «Элнет» романым тӱшкан лудмаш ==
 
== Тӱҥ произведенийже-влак ==
Чавайнын шочмо кечыжлан 6-7 Шыжаште 2016 ийыште [[Марий Эл Радио]]што "Чавайным тӱшкан лудына" проект эртен. Вияш эфирыште кок кече [[Шкетан театр]]ын, [[Курчак театр]]ын артистше-влак, [[Ямде лий (газет)|"Ямде лий"]], [[Кугарня (газет)|"Кугарня"]], [[Марий Эл (газет)|Марий Эл газет]]лан журналистше-влак, Морко книгагудын, Янтемир лӱмеш Моркысо тоштерын пашаеҥже-влак, тыглай кумылан-влак, Марий Эл Радион вӱдышыжӧ-влак кок кече "Элнет" романым лудыныт. Проектлан негызым [[Карпов, Сергей Владимирович|Сергей Карпов]] пыштен да тичмашын тудым наҥгаен.
* Марий калыкын тошто годсо илышыже : ойлымаш, почеламут сб. [Из прошлого народа мари : сб. рассказов, и стихов]. Казань, 1908. 32 с.
* Кумшо марла книга : учеб.-хрестоматий [Третья марийская книга : учеб.-хрестоматия]. Казань, 1910. 280 с.
* Йыланда : рассказ. Казань, 1919.
* Язык гыч язык сулыш : ойлымаш [Грехи искупил грехом : рассказ]. Казань, 1920. 24 с.
* Шем пыл шула, кече лектеш : ончыктымаш [Черное облако расходится, всходит солнце : пьеса]. Казань, 1920. 24 с.
* Автономий : ончыктымаш [Автономия : пьеса]. Казань, 1921. 8 с.
* У саска: почеламут-шамыч [Новые плоды : стихи]. Казань, 1921. 32 с.
* Вувер : йомак [Ведьма : сказка]. Казань, 1921. 16 с.
* Изи икшыве-шамычлан лудшаш тӱҥалтыш лукмаш [Книга для чтения детей младшего возраста] / С.Г.Чавайн, В.Сави. Казань, 1921. 1 б с.
* У мланде : ончык лийшаш нерген ойлымаш [Новая земля : рассказ]. Краснококшайск, 1922. 32 с.
* Кайык лудо : кок кыдежан койдарчык [Дикая утка : комедия]. Краснококшайск, 1923. 40 с.
* Аракан кочыжо : кок кыдежан койдарчык [Горечь водки : комедия]. М., 1925. 36 с.
* У мланде : ончыктымаш [Новая земля : пьеса]. М., 1925. 52 с.
* Икшыве-влаклан лудшашлык книга : тӱрлӧ ойлымаш [Рассказы для детей]. Йошкар-Ола, 1926. 24 с.
* Окавий : тошто еҥ ойлымаш гыч [Окавий : повесть из прошлого]. Йошкар-Ола, 1926. 32 с.
* Ямблат кӱвар : тошто марий илышым ойлымо [Ямблатов мост : повесть]. М., 1926. 64 с.
* Шӱдӧ теҥге олно : пьеса // У вий. 1927. № 1 С. 11—24.
* Мӱкш отар : ончыктымаш // У вий. 1928. № 5—6. С. 1—46.
* Октябрь : поэма. Козьмодемьянск, 1928. 48 с.
* Дезертир-влак: повесть // У вий. 1929. № 7. С. 29—38 ; № 10. С. 31— 36; № 11. С. 15-18 ; № 13. С. 14-18.
* Шурно погымо кампаний : ик кыдежан мыскара [Кампания хлебозаготовок : комедия]. Йошкар-Ола, 1930. 12 с.
* Кӧн верч? Кугуяр : революц. драма [За кого? : революц. драма]. Йошкар-Ола, 1930. 60 с.
* Илыше вӱд: драма [Живая вода : драма]. Йошкар-Ола, 1930. 80 с.
* Тӱҥалтыш литератур книга [Руководство для начинающих писателей]. Йошкар-Ола, 1931. 52 с.
* Семон ден Джон : очерк // У вий. 1931. № 9. С. 4—20.
* Чодыра лӱшка//У вий. 1931. № 6. С. 16—33; № 7—8. С. 4—15.
* Чодыра завод: пьеса // У вий. 1932. № 8—9. С. 11—21.
* Штурм : очерк//У вий. 1932. № 3—4. С. 6—16.
* Элнетыште : очерк // У вий. 1932. № 5—6. С. 26—30.
* Мӱкш отар : драма [Пасека : драма]. Йошкар-Ола, 1933. 88 с.
* Марий рота: пьеса Ц У вий. 1934. № 2—3. С. 30—64.
* Акпатыр : тошто марий илыш гыч драма [Акпатыр : историческая драма]. Йошкар-Ола, 1935. 72 с.
* Ойпого : ойырен лукмо сылне мут-влак [Избранное]. М., 1935.192 с.
* Ойпого : ойырен лукмо сылне мут-влак [Избранное]. Йошкар- Ола, 1957. 336 с.
* Акпатыр : ныл кыдежан драма // У вий. 1935. № 4. С. 40—47.
* Илыше вӱд: драма//У вий. 1935. № 11—12. С. 22—52.
* Окса тул : койдарчык//У вий. 1936. № 1 С. 9—21.
* Элнет : роман. М., 1936. 176 с.
* Чодыраште [В лесу] / С. Чавайн, В. Сапаев, В. Орлов. Йошкар- Ола, 1957. 12 с.
* Элнет : роман. Йошкар-Ола, 1958. 132 с.
* Йоча-влаклан : ойлымаш ден почеламут-вл. [Детям : стихи и рассказы]. Йошкар-Ола, 1958. 36 с.
* Сылнымутан произведений-влак : вич том дене лектеш [Собр. сочинений в 5-ти т.]. Йошкар-Ола. 1-ше т.: Поэзий. 1967. 272 с.; 2-шо т.: Проза, публицистика. 1967. 296 с.; 3-шо т.: Элнет: роман. 1967. 332 с.; 4-ше т.: Пьеса-влак. 1968. 264 с.; 5-ше т.: Пьеса-влак. 1968. 344 с.
* Акпатыр : тошто марий илыш гыч драма [Акпатыр : историческая драма]. Йошкар-Ола, 1977. 208 с.
* Возымыжо кум том дене лукталтеш [Собр. сочинений в 3-х т.]. Йошкар-Ола. 1-ше т.: Поэзий, проза. 1980. 320 с.; 2-шо т.: Публицистика, очерк, пьеса-влак. 1980. 376 с. ; 3-шо т. : Пьеса-влак ; Элнет : роман. 1981.428 с.
* Акпатыр : драма // Кугу толкын : Марий драматургий антологий. Йошкар-Ола, 1987. С. 13—54.
* Кеҥеж эр: почеламуг-вл. [Летнее утро: стихи]. Йошкар-Ола, 1988. 16 с.
* Памаш : ойлымаш-вл. [Родник: рассказы). Йошкар-Ола, 1990.48 с.
* Ото : почеламут [Роща: стихи]. Йошкар-Ола, 1988. 72 с.; 1998. 76 с.
* Чумырен лукмо ойпого : 3 том дене лектеш [Собр. сочинений в 3-хт.]. Йошкар-Ола. 1-ше т. : почеламут, поэме, повесть, ойлымаш, легенде, мыскара. 2008. 336 с.
 
== Моло йылмылаш кусарыме произеденийже-влак ==
== Негыз ==
* Тетявлӓлан : шайыштмашвлӓ дӓ лыдышвлӓ [Детям : стихи и рассказы] / Г.Матюковский сӓрен. Йошкар-Ола, 1959. 36 с.
#С. Г. Чавайн. Туныктышылан полшык. Й.-О. 1994.
* Элнет: роман / пер. на рус. А. А. Кременского. Йошкар-Ола, 1959.104 с.
* Элнет: роман / пер. на рус. В. Муравьева. Йошкар-Ола, 1966. 260 с.
* Я песни новые пою: стихотворений и поэмы. Йошкар-Ола, 1968. 88 с.
* Элнет: роман / пер. на рус. В. Муравьева. М., 1972. 272 с.; М., 1975. 272 е.; Йошкар-Ола, 1981. 256 с. ; Йошкар-Ола, 1988. 256 с.
* Кӓнгӹж ирок : почеламут-вл. [Летнее утро : стихи] / пер. на горномар. Йошкар-Ола, 1988. 16 с.
* Летнее утро : стихи / пер. на рус. А. Спиридонова. Йошкар-Ола, 1988.16 с.
* Ото: почеламут [Роша: стихи] / пер. на 45 яз. Йошкар-Ола, 1988.72 с.
* Элнет: роман / пер. на рус. А. А. Кременского. М., 1989. 240 с.
* Элнет : роман / Г.Матюковский сӓрен. Йошкар-Ола, 1990. 256 с.
 
== Театр постановкыжо-влак ==
* Автономий [Автономия]. (Мар. театр) 1921.
* Кайыклудо [Дикая утка : комедия]. (Мар. театр) 1922.
* Пудыранчык Эрмак [Мятежный Ермак]. (Мар. театр) 1922.
* Ямблат кӱвар [Ямблатов мост : драма]. (Мар. театр) 1923, 1927.
* Мӱкш отар [Пасека : музыкальная драма]. (Мар. театр) 1928, 1933, 1956, 1967, 1972, 1988, 2007.
* Кугуяр : драма. (Мар. театр) 1929.
* Илыше вӱд [Живая вода : драма]. (Мар. театр) 1929, 1968.
* Чодыра завод [Лесной завод : драма]. (Мар. театр) 1932.
* Марий рото [Марийская рота : драма]. (Мар. театр) 1934, 1957.
* Акпатыр : историческая драма. (Мар. театр) 1935, 1956, 1987.
* Окса тул [Клад : водевиль]. (Мар. театр) 1936.
* Элнет : музыкальная драма. (Мар. театр) 1965.
 
== Илышыже да творчествыже нерген литератур ==
* Казанцев Ф. С.Чавайнын творчество корныжо : пӱтынь творчествым лончылымо опыт. Йошкар-Ола, 1936.72 с.
* Асылбаев А. С. Г. Чавайн : илышыж ден творчествыже. Йошкар- Ола, 1959. 240 с.
* Асылбаев А. Сергей Чавайн : очерк жизни и творчества. Йошкар- Ола, 1963. 144 с.
* Васин К. Сергей Григорьевич Чавайн : жизнь и творчество. Йошкар-Ола, 1968. 32 с.
* Патрушев А. С. Чавайн в Казани : очерк. Йошкар-Ола, 1973. 48 с.
* Казаков М. Марий мурпашаште ачаже // Шонымо ой. Йошкар- Ола, 1973. С. 107-112.
* Краткая лит. энциклопедия. Т. 8. М., 1975. С. 420—421.
* Писатели Марийской АССР : биобиблиогр. справочник. Йошкар- Ола, 1976. С. 282-289.
* Калык шӱмыштӧ : Сергей Григорьевич Чавайн нерген шарнымаш страница-вл. Йошкар-Ола, 1978. 136 с.
* БСЭ. Т. 28. М., 1978. С. 614.
* Сергей Григорьевич Чавайн : фотоальбом / Г. С. Чавайн ямдылен. Йошкар-Ола, 1979. 96 с.
* Сергей Чавайн/сост. 3. М. Коновалова. Йошкар-Ола, 1982. 12 с.
* Казаков М. С. Г. Чавайн нерген : кӱчык шарнымаш // Поэтын поянлыкше. Йошкар-Ола, 1984. С. 100—104.
* Коряков К. Калыкын чын эргыже / Нигунамат огыт мондалт. Йошкар-Ола, 1986. С. 3—68.
* Васин К. Сергей Григорьевич Чавайн : жизнь и творчество. Йошкар-Ола, 1987. 48 с.
* Сергей Чавайн// Кугу толкын. Йошкар-Ола, 1987. С. 11 — 12.
* Лит. энциклопедический словарь. М., 1987. С. 743.
* Иванов И. С. Чавайнын йоча ойпогыжо. Йошкар-Ола, 1988. 12 с.
* Певец народа : воспоминания и документальные очерки о С.Г.Чавайне/сост. К.Васин. Йошкар-Ола, 1988. 200 с.
* Писатели Марийской АССР : биобиблиогр. справочник. Йошкар- Ола, 1988. С. 284-296.
* По памятным местам С. Г. Чавайна : фотоальбом / сост. М. Мату- кова. Йошкар-Ола, 1988. 48 с.
* С. Г. Чавайн // История марийской литературы. Йошкар-Ола, 1989. С. 157-173.
* Живое наследие. Йошкар-Ола, 1992. 144 с.
* Иванов И . С. Г. Чавайн школышто. Йошкар-Ола, 1992. 96 с.
* Николаев С. Мыйын Чавайнем // Мутын нелыже да ямлыже. Йошкар-Ола, 1993. С. 100—104.
* С. Г. Чавайн : фото, документ дӓ ӓшӹндӓрӹмашвлӓ / Э. Чавайн йӓмдылен. Йошкар-Ола, 1994. 68 с.
* С. Г. Чавайн : фото, документ да шарнымаш-вл. Йошкар-Ола, 1994.68 с.
* Зайниев Г. Шӱм ойжо кодын курымлан // Муро сугынь. Йошкар- Ола, 1995. С. 3-42.
* Сануков К. Сергей Чавайн : «Если любовь к своему народу есть преступление, то карайте меня» // Трагедия народа. Йошкар-Ола, 1997. С. 3-20.
* С. Г. Чавайн/авт. -сост. В. В. Крылов. Йошкар-Ола, 2001. 12 с.
* Чубаров П. Сергей Чавайн — Сотнур кундемыште. Йошкар-Ола, 2001.100 с.
* Сергей Чавайн : буклет/сост. В. В. Крылов. ЙошкарЮла, 2003.
* Зайниев Г. Поэтын кочо пӱрымаш // Илыш муро. Йошкар-Ола, 2006. С. 3—41.
* МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 389.
 
== С. Г. Чавайн художественный литературышто ==
* Васин К. Зеленая роща : повесть // Зеленая роща. Йошкар-Ола, 1972. С. 61-125.
* Артамонов Ю. Чавайнын куэже : повесть// Чавайнын куэже. Йошкар-Ола, 1995. С. 5-85.
 
== Литератур ==
# [https://drive.google.com/file/d/10xXFllqEUItvk-ZNT9xjX8yHH4ojb1Jz/view Марийская биографическая энциклопедия : 3849 имен в истории Марийского края и марийского народа / авт. и рук. проекта В. Мочаев. - Йошкар-Ола, 2007. С. 389.]
# [https://vk.com/away.php?to=https%3A%2F%2Fdrive.google.com%2Ffile%2Fd%2F0B7Lz8oN3kXoPSUR6UUdVb2dCa3M%2Fview%3Fusp%3Dsharing&cc_key= Писатели Марий Эл: биобиблиографический справочник /П 34 сост.: А.Васинкин, В.Абукаев и др. — Йошкар-Ола:Марийское книжное издательство, 2008. — 752 с. С. 640-646.]
 
{{Навигаций
75 ⟶ 190 корно:
[[Категорий:Марий серызе-влак]]
[[Категорий:Марий почеламутчо-влак]]
[[Категорий:Википедий:Сай статья]]