Марий Эл (газет): версий-влак коклаште ойыртем

Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
иТӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
иТӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
19 корно:
|мыняр гана лектеш = 2 гана арняште
|объём =
|тираж = 38003733
|тӱҥ офис = [[Савык пӧрт]]
|ISSN =
25 корно:
}}
 
'''Марий Эл''' – [[Марий Эл Республик]]ысе мер-политик газет, марий йылме дене [[1915]] ий гыч лектеш.
 
Марий Элын, марий-влакын тӱшкан илыме верлан, финн-угор калыкын мер, политик, экономик да культурный илышышт нерген палдара. Финн-угор печатный СМИ-влакысе I-ше да II-шо Россий кӱкшытысӧ конкурс-влакын сеҥышыже ([[2003]] да [[2004]] ийла).
 
Арняште кок гана савыкталтеш. Тираж – 3000 экз., арнясе тираж – 68006733 экземпляр. Тӱҥ редактор – [[Абдулов, Александр Саликович|Александр Абдулов]]. Редакций [[Йошкар-Ола]]ште [[Савык пӧрт]]ыштӧ верланен. Икмыняр жап «Война Увэр», «Марий коммуна» лӱм дене лектын. [[2011]] ий гыч газетын комжо тӱрлӧ тӱсан лектеш. [[2001]] ий гыч «Марий Эл» газетлан ешартыш – «[[Сурт пече]]» газет лектеш.
 
== Эртык ==
34 ⟶ 35 корно:
=== [[Война увер]] ===
[[File:Voina uver 1918 05 17 No3.tif|thumb|"Война Увэр" газетын комжо 1918 ий|380x380пкс]]
Газет савыктымашлан негызым марий просветитель [[Глезденёв, Павел Петрович|Павел Глезденёв]] пуэн. Икымше тӱнямбал сар ийлаште Павел Глезденевын марла газетым лукташ тӱҥалаш шонымашыжым Вяткын губернаторжо сайлан шотлен, молан манаш гын Глезденёв тудлан умылтарен кертын: марий калык сар нерген уверым шке йылме денат палынеже. Тыге [[1915]] ийыште газетым кум йылме дене савыкташ пунчал лектын. Глезденёвын кум йылмым (марий, {{comment|суас|татар}} да {{comment|одо|удмурт}}) палымыж дене марла «Война Увэр», суасла «Сугыш хабарляре», удмуртла «Войнаысь ивор» газет-влакым савыкташ йӧным пуэн. [[4 пургыж]]ышто [[1915]] ийын Вяткыште (кызыт Киров ола) [[Война увер|«Война Увэр»]] газетын икымше номерже савыкталтын.
Газет савыктымашлан негызым марий просветитель [[Глезденёв, Павел Петрович|Павел Глезденёв]] пуэн.
Икымше тӱнямбал сар ийлаште Павел Глезденевын марла газетым лукташ тӱҥалаш шонымашыжым Вяткын губернаторжо сайлан шотлен, молан манаш гын Глезденёв тудлан умылтарен кертын: марий калык сар нерген уверым шке йылме денат палынеже. Тыге [[1915]] ийыште газетым кум йылме дене савыкташ пунчал лектын. Глезденёвын кум йылмым (марий, {{comment|суас|татар}} да {{comment|одо|удмурт}}) палымыж дене марла «Война Увэр», суасла «Сугыш хабарляре», удмуртла «Войнаысь ивор» газет-влакым савыкташ йӧным пуэн. [[4 пургыж]]ышто [[1915]] ийын Вяткыште (кызыт Киров ола) [[Война увер|«Война Увэр»]] газетын икымше номерже савыкталтын.
 
Тылзыште кок гана лектын, ик номерлан возалтмаш ак 1 теҥгеат 20 ыр палемдалтын. Газетын тӱжвач комжо тунемшын тетрадьшыла койын. Материал-влак кандаш лаштыкеш кок колонко дене шелалтыныт. Мемнан жап марте аралалт кодшо номер-влак коклаште эн тоштылан газетын 30-шо номерже шотлалтеш. Эн шуко газет-подшивке В. Васильев лӱмеш шанче да шымлыше институтышто аралалтын.
 
[[1915]] ийыште лу номер гына лектын. Идалык мучаште губернийын земствыже инородческий газет редакцийлан оксам ойырымым чарнен, тунам Павел Глезденёв шке оксаж кӱшеш савыкташ тӱҥалеш, икмыняр спонсор ден возалтше-влак изирак окса дене полшеныт. Тунам газетлан 212 марий, 300 одо, 222 суас возалтын. Тыгак газетым 60 {{comment|книгагудо|библиотека}} ден 60 миссионер школ налын шогеныт.
 
Нине газет-влак шке калыкыштым лудаш-возаш туныктеныт, сандене нуным кресаньык-влак шукын йодыныт, вет газетла гоч кутырымо мутым шукырак палаш, шинчымашым пойдараш йöн лийын. Газетысе статья-влак суртым да шкем арун кучаш, ял озанлык пашам виктараш туныктеныт. Тидымак Глезденёв Земский Погынымашлан умылтарен сеҥен кертын. Тыге Погынымаш [[1916]] ийыште газет, брошюр, листовко-влакым савыкташ 1800 теҥгем ойырен, сандене [[1917]] ийлан «Война Увэрым» идалыкыште 24 номерым лукташ пунчалыныт. Чумыр тираж 1300 экземплярыш шуын.
 
Тираж писын кушкын. [[1916]] ий мучашлан газетлан возалтше-влак коклаште 412 марий, 222 суас, 360 одо лийыныт. А эше ик ий гыч гыч газетым 1680 марий еҥ лудын. Тыгодымак газетын лӱмжым вашталташ йодмаш пуренак шоген, шукынжо «Волгыдо», «Кече», «Ӱжара» лӱмлам темленыт.
[[Файл:Дом_печати,_Йошкар-Ола.jpg|мини|320x320пкс|[[Савык пӧрт]]. «Марий Эл» газет редакцийын верланыме пӧртшӧ.]]
[[1917]] ий [ага]] тылзыште «Война Увэрым» [[Озаҥ]]ыште савыкташ тӱҥалаш темленыт, молан манаш гын Вятка ола марий-влакын тӱшкан илыме кундемлашт деч тора лийын.
 
=== Ӱжара ===
[[1917]] ийыште марий-влаклан газет «Ӱжара» лӱм дене лекташ тӱҥалын. Шукышт «Марий Эл» газетын историйжым тиде изданийын лекташ тӱҥалме гычын шотлат.<ref>[http://mari-el.gov.ru/mincult/Pages/gazeta_mari-el.aspx Марий тӱвыра министерствын сайтысе лаштыкше]</ref>.
 
=== Марий коммуна ===
«Марий коммуна» лӱм дене газет марла [[1918]] ий гыч лекташ тӱҥалын. [[1972]] ийыште тиражше 20 тӱжем экземпляр марте шуын. <ref>[http://bse.sci-lib.com/article073728.html Кугу Совет Энциклопедий гыч лаштык.]</ref>
 
== Газет пашаеҥ-влак ==