Марий Эл (газет): версий-влак коклаште ойыртем

|редактор = Абдулов Александр Саликович

Газет савыктымашлан негызым марий просветитель [[Глезденёв, Павел Петрович|Павел Глезденёв]] пуэн. Икымше тӱнямбал сар ийлаште Павел Глезденевын марла газетым лукташ тӱҥалаш шонымашыжым Вяткын губернаторжо сайлан шотлен, молан манаш гын Глезденёв тудлан умылтарен кертын: марий калык сар нерген уверым шке йылме денат палынеже. Тыге [[1915]] ийыште газетым кум йылме дене савыкташ пунчал лектын. Глезденёвын кум йылмым (марий, {{comment|суас|татар}} да {{comment|одо|удмурт}}) палымыж дене марла «Война Увэр», суасла «Сугыш хабарляре», удмуртла «Войнаысь ивор» газет-влакым савыкташ йӧным пуэн. [[4 пургыж]]ышто [[1915]] ийын Вяткыште (кызыт Киров ола) [[Война увер|«Война Увэр»]] газетын икымше номерже савыкталтын.

[[1915]] ийыште лу номер гына лектын. Идалык мучаште губернийын земствыже инородческий газет редакцийлан оксам ойырымым чарнен, тунам Павел Глезденёв шке оксаж кӱшеш савыкташ тӱҥалеш, икмыняр спонсор ден возалтше-влак изирак окса дене полшеныт. Тунам газетлан 212 марий, 300 одо, 222 суас возалтын. Тыгак газетым 60 {{comment|книгагудо|библиотека}} ден 60 миссионер школ налын шогеныт.

Нине газет-влак шке калыкыштым лудаш-возаш туныктеныт, сандене нуным кресаньык-влак шукын йодыныт, вет газетла гоч кутырымо мутым шукырак палаш, шинчымашым пойдараш йöн лийын. Газетысе статья-влак суртым да шкем арун кучаш, ял озанлык пашам виктараш туныктеныт. Тидымак Глезденёв Земский Погынымашлан умылтарен сеҥен кертын. Тыге Погынымаш [[1916]] ийыште газет, брошюр, листовко-влакым савыкташ 1800 теҥгем ойырен, сандене [[1917]] ийлан «Война Увэрым» идалыкыште 24 номерым лукташ пунчалыныт. Чумыр тираж 1300 экземплярыш шуын.

Тираж писын кушкын. [[1916]] ий мучашлан газетлан возалтше-влак коклаште 412 марий, 222 суас, 360 одо лийыныт. А эше ик ий гыч гыч газетым 1680 марий еҥ лудын. Тыгодымак газетын лӱмжым вашталташ йодмаш пуренак шоген, шукынжо «Волгыдо», «Кече», «Ӱжара» лӱмлам темленыт.

«Марий коммуна» лӱм дене газет марла [[1918]] ий гыч лекташ тӱҥалын. [[1972]] ийыште тиражше 20 тӱжем экземпляр марте шуын. <ref>[http://bse.sci-lib.com/article073728.html Кугу Совет Энциклопедий гыч лаштык.]</ref>