Википедий

Николаев, Семён Васильевич: версий-влак коклаште ойыртем

Интерактивная навигация по истории
← Ончычсо тӧрлатымаш-влакВес тӧрлатымаш →
Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
ВизуальныйВики-текст
AnutaVas (каҥашымаш | надыр)
4 тӧрлымаш
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
иТӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
8 корно:
|тыршымаш алан = [[серызе]], [[почеламутчо]], [[кусарыше]]
|шочын = 7.09.1936
|шочмо вер = [[РСФСР]], [[Свердловск вел]], [[Красноуфимск йырвел]], [[Вӱддымӧ Сарсаде]] ял
|гражданство = {{Флагификаций|Совет Ушем}}<br /> {{Флагификаций|Россий}}
|подданство =
|колен = 29.05.2014
|колымо вер = [[Марий Эл]], [[Йошкар-Ола]] ола
|ача =
|ава =
22 корно:
}}
 
'''Семён Николаев''' (Семён Васильевич Николаев) ({{Шочын|1936|09|7}} [[РСФСР]], [[Свердловск вел]], [[Красноуфимск йырвел]], [[Вӱддымӧ Сарсаде]] ял —– {{Колен|29|05|2014}}, [[Марий Эл]], [[Йошкар-Ола]] ола) —– [[марий]] [[серызе]], [[почеламутчо]], [[кусарыше]], [[СССР Серызе-влак ушем]]ын йыжъеҥже (1967), [[Олык Ипай лӱмеш Марий комсомол премий]]ын лауреатше (1970), [[Марий Эл Республикысе С.Г. Чавайн лӱмеш Кугыжаныш премий|МССР-ысе С.Г. Чавайн лӱмеш Кугыжаныш премий]]ын лауреатше (1991), [[Марий Эл Республикын Калык почеламутчыжо]] (1996).
 
== Илыш корныжо ==
Семён Николаев [[1936]] ийын [[7 идым|идым тылзын 7-ше кечынже]] [[Свердловск вел]] [[Красноуфимск йырвел]] [[Вӱддымӧ Сарсаде]] ялыште кресаньык ешеш шочын.
 
1948 ийыште тÿҥалтыш школым шочмо ялыште тунем лекте. Ик ий колхозышто конюхлан тыршен, вара Большетавриск шым ияш школышто тунемын. Вара Краснокамскысе[[Краснокамск]]ысе педучилищеш тунемаш пурен (Башкирий[[Пошкырт кундемЭл]]). 1956-19611956–1961 ийлаште [[Н.К. Крупская лÿмешлӱмеш МарМарий Госкугыжаныш Педпедагогике Институтыштоинститут]]ышто историко-филологический факультетыште тунемын.
 
Тунемын пытарымеке, институтыштак марий йылме кафедрыште ассистентлан пашам ыштен, марий фольклор курсым вÿден, ВЛКСМынВЛКСМ-ын секретарь лийын. Варажым марий радиошто тыршен, корреспондент да редактор лийын, МАССРынМАССР-ын Тÿвыра Министерствын инспекторжолана шоген, телевиденийыше редактор, варажым тÿҥ редактор лийын, [[Пачемыш (журнал)|«Пачемыш»]] журналын тÿҥ редакторын алмаштышыжылан ыштен. 1975-19841975–1984 ийлаште – [[Ончыко (журнал)|«Ончыко»]] журналын тÿҥ редакторжо. Писатель ушемын консультант лийын. Вараже – РМЭнРМЭ-н госсекретарьын советникше лийын. Шуко ий республикысе калык усталык рÿдер пелен самырак возгалыше паша шотышто лабораторийлан вуйын шоген.
 
Самырак пагытыштак почеламут-влакым возгалаш тÿҥалын. 1956 ийыште –икымше– икымше почеламуткорно-влак савыкталтыт. С. Николаев студент нерген, ялысе ÿдыр да рвезе-влак нерген, йӧратымаш, келшымаш, романтике шÿлышан шонкалымаш нерген йӧратен возен.1962 ийыште – икымше почеламут сборникше «Шулдыраҥме пагыт» («Когда вырастают крылья) ош тÿҥям ужын. Ойырыме темым автор вес книгаштат «Латкандаш ияш-влак» («Восемнадцатилетние») шуэн. «Мустафа», «Менсуло», «Йошкар оҥан кайык» («Красногрудая птица») поэме-влакын савыкталтме деч вара С.Николаев кумдан палыме лийын.
 
50 ий наре С. Николаев сылнымутышто пашам ыштен. 17 сборникым луктын. Писатель-влак да нунын творчествышт нерген очерк-влакым поген да «Мутын нелыже да ямдыже» («Боль и радость слова») книгаш чумырен. Йомак-поэме сборникым «Йомак —– умбаке» («Добрым молодцам урок») шочыктен да молымат. Тудо 300 утла мурын авторжо.
 
Семён Николаевын почеламутшо, поэмеже-влак «Нева», «Волга», «Октябрь» журналлаште, «Литературная Россия» газетыште лектеденыт. Кум книгам рушла Москошто да Йошкар-Олаште савыктыме.т Шуко вийым, куатым С. Николаев талантан самырык-влакым кушташ пуа. Кызыт тудым шке наставник- туныктышо семын [[Иванова, Альбертина Петровна|А. Иванова]], [[Сабанцев, Геннадий Леонидович|Г. Сабанцев]], [[Осипов, Валентин Иванович|В. Осипов-Ярча]], [[Эсаулова, Светлана Николаевна|С. Эсаулова]] да молат маныт.
 
С. Николаевын произведенийже-влакым руш, украин, эстон, финн, удмурт, мордва, чуваш да моло йылмылашкат кусарыме. Тудо шочмо йылмыш В. Шекспирын, Мольерын, А. Островскийын пьесе-влакым, карел-финн эпосым «Калевала» кусарен. Тудо «Элнет» (по роману [[Чавайн, Сергей Григорьевич|С. Чавайна]]), «Сар» (по трилогии М. Рыбакова) опера-влаклан либреттым возен.
 
== Тӱҥ произведенийже-влак ==
* Шулдыраҥме пагыт : почеламут-вл. [Когда вырастают крылья : стихи]. Йошкар-Ола, 1962. 52 с.
* Латкандаш ияш-влак : почеламут ден муро-влак [Восемнадцатилетние : стихи и песни]. Йошкар-Ола, 1967. 68 с.
* 77 муро : муро-вл. [77 песен]. Йошкар-Ола, 1971. 128 с.
* Мустафа : поэма-вл. Йошкар-Ола, 1974. 100 с.
* Омыдымо пагыт : почеламут, муро, поэма [Беспокойная пора : стихи, песни, поэмы]. Йошкар-Ола, 1979. 128 с.
* Эл шижме тат : почеламут, либретто, муро [Чувство Родины : стихи, либретто, песни]. Йошкар-Ола, 1986. 128 с.
* Тӱнян тазалыкше : почеламут, муро, поэма [Здоровье мира : стихи, песни, поэма]. Йошкар-Ола, 1990. 192 с.
* Мутын нелыже да ямлыже : сылнымут очерк, почеламут [Боль и радость слова : лит. очерки, стихи]. Йошкар-Ола, 1993. 240 с.
* Йомак -– умбаке! : почеламут дене серыме куд марий йомак [Добрым молодцам урок : шесть марийских сказок в стихах]. Йошкар-Ола, 1994. 192 с.
* Мутын нелыже да ямлыже : сылнымут очерк, почеламут [Боль и радость слова : лит. очерки, стихи]. Йошкар-Ола, 1996. 240 с.
* Мыйын Сарсадем : почеламут, муро, поэма [Сарсаде моя : стихи, песни, поэмы]. Йошкар-Ола, 1997. 296 с.
* Саман пудыранчык : почеламут, поэма, либретто, муро [Изломы века : стихи, поэмы, либретто, песни]. Йошкар-Ола, 2000. 304 с.
* Йӧратымем, ойгем, чон тынысем : ойырен налме муро, почеламут, поэма, йомак [Любовь моя, печаль моя и счастье : избр. песни, стихи, поэма, сказка]. Йошкар-Ола, 2005. 288 с.
 
== Руш йылмыш кусарыме произведенийже-влак ==
* Родной язык: стихи / пер. С. Сомовой // Марийская поэзия. М., 1960. С. 322—323322–323.
* Мой марийский Урал : стихи и поэма. М., 1974. 56 с.
* Окна моего детства : стихи и поэмы. Йошкар-Ола, 1977. 112 с.
* Бессонница : стихи, поэмы / пер. А. Смольникова. Йошкар-Ола, 1982. 128 с.
* Порой меня друзья за чашкой чая...: стихи / пер. А. Смольникова // Между Волгой и Уралом. Уфа, 1982. С. 83.
* Мать: стихи / пер. А. Смольникова // Между Волгой и Уралом. Казань, 1987. С. 93-9593–95.
 
== Илышыже да творчествыже нерген литератур ==
* Поделков С. Жизнь без прикрас // Лит. Россия. М., 1970. 16 окт.
* Колумб В. О чем поют белые лебеди? // Волга. 1975. № 9. С. 186-187186–187.
* Казаков М. Да, беспокойное время // Мар. правда. 1979. 25 сент.
* Матюков Г. Беспокойная пора // Лауреаты премии имени Олыка Ипая. Йошкар-Ола, 1982. С. 22-2522–25.
* Матюковский Г. Певец труда и молодости // Восхождение. Йошкар-Ола, 1984. C. 182-196182–196.
* Николаев С. Ужар жапышкем // Марий коммуна. 1987. 3-53–5 сент.
* Писатели Марийской АССР : биобиблиогр. справочник. Йошкар-Ола, 1988. С.195-198195–198.
* Иванова А. «Мый погем ӱшан гыч илыш алым...» // Марий коммуна. 1986. 7 сент.
* История марийской литературы. Йошкар-Ола, 1989. С. 317-329317–329.
* Иванов И. Йоҥгыдо кӱкшытыш // Ончыко. 1991. № 3. С. 140-147140–147.
* Сабитов С. Поэт да калык йомак // Николаев С. Йомак -– умбаке. Йошкар-Ола, 1994. С. 179-190179–190.
* Абукаев-Эмгак В. Йомак -– тембак, шояк -– умбак // Марий Эл. 1995. 9 февр.
* Абукаев-Эмгак В. Семен Николаев : вашмутланымаш, статья. Йошкар-Ола, 1996. 96 с.
* Иванов И. Уым кычалын толмо корно // Ончыко. 1998. № 5. С. 167-170167–170.
* Чеснокова С.П. Идейно-тематические и художественно-стилевые особенности поэмы С.Николаева «Мустафа» // Литература и время: сб. статей. Йошкар-Ола, 2003. С. 116-129116–129.
* Васинкин А. Сарсаде садерын сандугасше // Ончыко. 2004. № 11. С. 180-191180–191.
* Писатели Республики Марий Эл : автобиобиблиогр. сборник. Йошкар-Ола, 2004. С. 48-49.
* Абукаев-Эмгак В. Ийгот, сылнымут, пӱрымаш // Марий Эл. 2006. 9 сент.
* Глушкова З. «Эсен лийже куштылгын койшо усталык...» // Марий Эл. 2006. 7 сент.
* МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 256.
 
== Чап ==
95 корно:
 
== Литератур ==
# [https://drive.google.com/file/d/10xXFllqEUItvk-ZNT9xjX8yHH4ojb1Jz/view Марийская биографическая энциклопедия : 3849 имен в истории Марийского края и марийского народа / авт. и рук. проекта В. Мочаев. -– Йошкар-Ола, 2007. С. 256.]
# [https://drive.google.com/file/d/0B7Lz8oN3kXoPSUR6UUdVb2dCa3M/view Писатели Марий Эл: биобиблиографический справочник / сост.: А.Васинкин, В.Абукаев и др. —– Йошкар-Ола: Марийское книжное издательство, 2008. —– 752 с. С. 437-440437–440.]
 
[[Категорий:Марий серызе-влак]]
"https://mhr.wikipedia.org/wiki/Николаев,_Семён_Васильевич" гыч налме