|
|пелаш =
|йоча-влак =
|чап пӧлек да премий = [[МАССРМарий АССР-ысе тӱвыран сулло пашаеҥже]], [[Марий АССР Президиум Верховный СоветынСовет]]ын Чапкагазше, [[Марий АССР Президиум Верховный СоветынСовет]]ын Чапкагазше, [[Марий Эл Республикын Кугыжаныш Погынжо|Марий Эл Республикын Кугыжаныш Погынын]] Чапкагазше
|сайт =
|Commons =
}}
'''Ахмет Асаев''' (Ахмет Асылбаевич Асылбаев) ({{Шочын|1912|06|15}}, [[Россий империй]], [[Ӱпӧ губерний]], [[Пӱрӧ уезд]], [[Елтек]] ял —– {{Колен|16|11|1999}}, [[Йошкар-Ола]]) —– [[марий]] [[серызе]], [[шанчызе]], [[журналист]], [[кусарыше]], [[драматург]], [[СССР Серызе-влак ушем]]ын йыжъеҥже (1943), [[Марий АССР-ысе тӱвыран сулло пашаеҥже]] (1982).
== Илыш корныжо ==
Ахмет Асаев [[1912]] ий [[15 пеледыш|пеледыш тылзын 15-ше кечынже]] [[Россий империй]] [[Ӱпӧ губерний]] [[Пӱрӧ уезд]] [[Елтек]] ялыште кресаньык ешеш шочын.
Бирск оласе педагогический техникумышто, вара [[Н.К. Крупская лӱмеш Марий педагогическийкугыжаныш институтыштопедагогике институт]]ышто шинчымашым поген. [[1935]] ийыште, институтым тунем пытарымек Марий обком ВЛКСМ-ште инструктор должностьышто лийын, [[Поранча кундем|Параньга]] педучилищын директоржылан тыршен. [[1939]] ий гыч Марпединститутышто кугурак туныктышо. [[Кугу Ачамланде сар]] тӱҥалме годым Совет Армийыште лийын. [[1943]] ийыште черлан кӧра мӧҥгыжӧ пӧртылмек [[Марий Эл (газет)|«Марий коммуна»]] газет редакцийыште пашам ыштен. Тудо ийынак Марий книга савыктышын вуйлатышыжлан шогалтат. [[1946]] ий гыч [[В.М.Васильев лӱмеш Йылмым, сылнымутым да историйым шымлыше марий институт|МарНИИ]]-н шанче пашаеҥже, [[1961]] ий гыч [[Ончыко (журнал)|«Ончыко»]] журналын]] тӱҥ редакторжо.
[[1935]] ийыште савыкталташ тӱҥалын. Тыгай статья да монографий-влакым возен: «М. Шкетанын творчествыже» (1935), «Марийская литература периода Отечественной войны» (1945), «Проза М.Шкетана» (1948), «Творчество Г. Ефруша» (1952), «Марий литература нерген» («О марийской литературе») (1957), «С.Г.Чавайн» (1959). Тыгак «Очерки марийской литературы» пашан ик авторжылан шотлалтеш. Тудо кыдалаш школышто тунемше-влаклан хрестоматийым, шочмо йылме дене учебный пособийым ямдылен.
[[1950]]-ше ийла гыч тӱҥалын А. Асаев сылнымутан произведений-влакым возаш тӱҥалеш – очерк, ойлымаш, пьесе. Тудыш шукияш паша лектышыжлан «Ошвичыжат, йӱксыжат» роман шотлалтеш, 60-шо ийлаште марий ялын илышыжлан пӧлеклалтше. Возымо пьесыже-влак: «Ӱжара мурызо», «Клятвенная береза» -– «Ошвичыжат, йӱксыжат» роман почеш. А. Асаеывын сылнымутан произведенийже, статьяже-влак руш йылме дене лектыныт.
А.Асаев – КПСС-ын, [[1943]] ий гыч Писатель Ушемын членже лийын. Литератур да печатьым вияҥдымылан [[Марий АССР-ысе тӱвыран сулло пашаеҥже]] лӱмым пуэныт.
== Тӱҥ произведенийже-влак ==
* М.Шкетанын драматургийже ; М.Шкетанын ойлымашыже-ша- мычшамыч нерген ; Первый марий роман [Драматургия М.Шкетана ; Рассказы М.Шкетана ; Первый марийский роман] // Марий литература: лит.-крит. статья-шамыч. Йошкар-Ола, 1950. С. 117—187117–187.
* Марий литература нерген : статья-вл. [О марийской литературе: статьи]. Йошкар-Ола, 1957. 168 с.
* Чавайн СТС.Г. : илышыж ден творчествыже [Жизнь и творчество С.Г.Чавайна]. Йошкар-Ола, 1959. 240 с.
* Мургайык ден кӱслезе : ойлымаш-вл. [Певчая птица и гусляр: рассказы]. Йошкар-Ола, 1962. 58 с.
* Сергей Чавайн: очерк жизни и творчества. Йошкар-Ола, 1963. 144 с.
* Зарождение и развитие марийской литературы в период 1905— 19291905–1929 годов // Очерки истории марийской литературы. 4.1. Йошкар- Ола, 1963. С 53-10053–100.
* Товатлыме куэ : драма // Ончыко. 1968. № Е1. С. 59—10059–100.
* Ошвичыжат, йӱксыжат : роман [Лебеди бельские]. Йошкар-Ола, 1971. 416 с.
* Ӱжара мурызо : пьеса-вл. [Певец зари: пьесы]. Йошкар-Ола, 1978. 102 с.
* Ошвичыжат, йӱксыжат : роман [Лебеди бельские]. Йошкар-Ола, 1985. 320 с.
* Литературышто мыняр классик уло? // Марий коммуна. 1990. 21 дек.
* Курымаш-влак : драм, повесть-хроника // Ончыко. 1992. № 3. С. 13-5813–58.
* Юлмар ден Юмын ӱдыр : пьеса-вл. [Юлмар и дочь бога: пьесы]. Йошкар-Ола, 1996. 212 с.
* Чимож ден Мормыж: трагикомедий // Ончыко. 1999. № 10. С. 67— 9467–94.
== Руш йылмыш кусарыме произведенийже ==
* Земное притяжение : роман / пер. В.Чубаковой. Йошкар-Ола, 1968. 272 с.
== Театр постановкыжо-влак ==
* Товатлыме куэ : драма [Клятвенная береза]. (Мар. театр) 1967.
* Ӱжара мурызо : драма [Певец зари]. ( Мар. театр) 1978.
== Илышыже да творчествыже нерген литератур ==
* Черных С. Сай тӱҥалтыш // Марий коммуна. 1958. 18 март.
* Черных С. Критик-литературовед А.А.Асылбаев // Марий коммуна. 1962. 15 июнь.
* Черных С. Марий роман —– кушмо корнышто // Ончыко. 1970. № 3. С. 104-109104–109.
* Семенов М. У книгам ончалын // Ончыко. 1971. № 6. С. 109—110109–110.
* Иванов А. Кызытсе ял нерген роман // Марий коммуна. 1972. 19 март.
* Иванов А. Критик, прозаик, драматург // Марий коммуна. 1972. 15 июнь.
* Ибатов С. Тошто гыч у шочеш // Ончыко. 1972. № 3. С. 105—112105–112.
* Васин К. Писатель глубоких раздумий // Мар. правда. 1972. 15 июня.
* Иванов А. Постигая правду жизни // Мар. правда. 1982. 11 июня.
* Зайниев Г. Ошвичыжат, эргыжат// Кугарня. 1997. 12 июнь.
* Зайниев Г. Служение родному слову// Мар. правда. 1997. 12 июня.
* Зайниев Г. Вучат у шошо да кеҥеж... // Ончыко. 1999. № 10. С. 62—6662–66.
* Зайниев Г. Сылнымутлан пуымо ӱмыр // Кугарня. 2003. 24 янв., 7, 21 фев., 21 март, 18, 25 апр.
== Чап ==
* [[СССР Серызе-влак ушем]]ын йыжъеҥже (1943).
* [[Марий АССР Президиум Верховный СоветынСовет]]ын Чапкагазше (1957, 1962).
* [[Марий АССР-ысе тӱвыран сулло пашаеҥже]] (1982).
* [[Марий Эл Республикын Кугыжаныш Погынжо|Марий Эл Республикын Кугыжаныш Погынын]] Чапкагазше (1997).
== Кылвер-влак ==
== Литератур ==
# [https://drive.google.com/file/d/0B7Lz8oN3kXoPSUR6UUdVb2dCa3M/view Писатели Марий Эл: биобиблиографический справочник / сост.: А.Васинкин, В.Абукаев и др. —– Йошкар-Ола: Марийское книжное издательство, 2008. —– 752 с. С. 75-7875–78.]
[[Категорий:Марий серызе-влак]]
| 