Лӱммут: версий-влак коклаште ойыртем

Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
ПешСай (каҥашымаш | надыр)
У лаштык 'Йылмылончыш шанчыште '''лӱ́ммут''' — настам ончыктышо ойлымаш ужаш. Лӱммут ''кӧ?'' але ...' дене тӱҥалеш
 
ПешСай (каҥашымаш | надыр)
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
2 корно:
* Лӱммут числа, падеж далица дене вашталтеш.
* Предложенийыште лӱммут чыла членат лийын кертеш.
 
Обращений семын каласалтше лӱммут предложений член ок лий.
 
==Чонан да чондымо лӱммут-влак==
Кӧ? йодышлан вашмутым айдемым ончыктышо лӱммут-влак веле пуат. Мутлан: ко? — ''ӱдыр'', ''рвезе'', ''туныктышо'', ''колызо'', ''гармоньчо'', ''йылмызе''. Моло лӱммут, чонанжат, чондымыжат, мо? йодышлан вашмутым пуа, мутлан: мо? — ''ушкал'', ''имне'', ''кол'', ''куэр'', ''шопкер''.
 
Чонан лӱммут-влак ныл падеж дене веле вашталтыт, мутлан: И. ''ава'', Р. ''аван'', Д. ''авалан'', В. ''авам''. Чондымо лӱммут-влак чыла падежыште каласалтыт: И. ''вуй'', Р. ''вуйын'', Д. ''вуйлан'', В. ''выйым'', М. ''вуйышто'', Н. ''вуйышко'', О. ''вуеш''.
 
==Собственный да нарицательный лӱммут-влак==
Икгай наста-влаклан пуымо лӱмым нарицательный лӱммут маныт, мутлан: ''ер'', ''газет'', ''ял'', ''эл'', ''эҥер''.
 
Посна предметлан пуымо лӱмым собственный лӱммут маныт, мутлан: ''Таир ер'', ''"Ямде лий" газет'', ''Учимсола'', ''Марий Эл'', ''Юл''.
 
Собственный лӱммут-влак улыт:
# еҥын лӱмжӧ, ачалӱмжӧ, тукымлӱмжӧ: ''Сергей Григорьевич Чавайн'', ''Шемер Микуш'', ''Мичу'', ''Кориш'';
# вольык да янлык лӱм: ''Ошеч'', ''Олач'', ''Олас'', ''Шемеч'', ''Ошвуй'';
# вер-шӧр лӱм: ''Россий'', ''Урал'', ''Элнет'', ''Карман курык'', ''Ялчык'', ''Кичиер'', ''Йошкар-Ола'';
# газет, кнага, журнал лӱм: ''"Кугарня"'', ''"Ончыко"'', ''"Элнет"'', ''"Эреҥер"'', ''"Маска вынем"'';
# сӱрет, кинофильм, спектакль лӱм: ''"Онар"'', ''"Салика"'', ''"Морко сем"'';
# {{comment|тӧнеж|учреждение}} ден {{comment|ыштыквер|предприятие}} лӱм: ''Марий кугыжаныш университет'';
# орден да медаль лӱм: ''"Сорла да чӧгыт" шӧртьӧ медаль'';
# да моло тӱрлӧ лӱм.
 
Собственный лӱммутым кугу йӱкпале дене тӱҥалын возат. Кнага, журнал, газет, сӱрет, кинофильм, спектакль, завод, фабрик да южо моло собственный лӱммут кугу йӱкпале дене тӱҥалын возалтыт да кавычкеш налалтыт, мутлан: ''"Шӧртньӧ падыраш"'' повесть, ''"Пачемыш"'' журнал, ''"Морко мланде"'' газет, ''"Мӱкш отар"'' спектакль.
 
==Лӱммутын числаже==
Лӱммутын кок числаже уло: единственный да множественный. Шуко лӱммутым кок числаштат каласаш лиеш: ''ял'' - ''ял-влак'', ''урем'' - ''урем-шамыч'', ''ава'' - ''авамыт'', ''пасу'' - ''пасулаште''.
 
Лӱммутын числаж гыч наста мыняр улмым пален налына. Единственный числа ик настам каласен пуа. Множественный числа икте деч шуко икгай наста улмым ончыкта.
 
Лӱммутын множественный числа сынжым ышташ ''-влак'', ''-шамыч'', ''-мыт'', ''-ла'' супикс-влак кучылталтыт.
 
Юмо лӱммутым единственный числаште веле каласаш лиеш. Тыгай улыт, мутлан:
# {{comment|эмен|вещества}} лӱм: ''вӱд'', ''шӧр'', ''шӱр'', ''лем'', ''ӱй'', ''мӱй'';
# действий лӱм: ''лудмаш'', ''тунеммаш'', ''серымаш'';
# пӱртӱс лӱм: ''лум'', ''поран'', ''теле'', ''йӱр'';
# металл лӱм: ''ший'', ''шӧртньӧ'', ''той'', ''вулно''.
 
Шотлымо чотмут почеш, тыгак ''шуко'', ''шагал'', ''ятыр'', ''икмыняр'' шомак почеш шогышо лӱммут единственный числаште возалтеш, мутлан: ''Урем дене кок еҥ кая.'' ''Погынымашке ятыр еҥ толын.''
 
''Нине'', ''нуно'' олмештышмут почеш шогышо лӱммут множественный числаште лиеш, мутлан: ''Нине олмапу-влак кугу йӱштымат чытат.'' ''Нуно ял-влак уэш кушкаш тӱҥалыныт.''
 
==Негыз==
* Марий йылме. Теорий. 5-9 класслан учебник. З.В. Учаев. 1993, Марий кнага савыктыш.
 
[[Категорий: Ойлымаш ужаш]]