Википедий

Харламов, Валерий Борисович: версий-влак коклаште ойыртем

Интерактивная навигация по истории
← Ончычсо тӧрлатымаш-влакВес тӧрлатымаш →
Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
ВизуальныйВики-текст
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
39 корно:
Харламов тыге ойлен:
 
 
<blockquote>
"{{Cquote|Ме ваш-ваш пел мут гычат огыл, пел буква гыч умылена. Мый палем, шижам, мом нуно ыштат, мом ыштынешт, кеч вес велышке ончат гынат, садыгак палем. Кунам да кузе модыт - мый тидым чонем дене шижам, санденак куржам тушко, кушто мыйым шайбе вучаш тӱҥалеш, кушто мый йолташемлан полшен кертам. Южгунам ойлыде, шинчаваш ончалын гына, ме вигак шке пашашке пижына - шайбым йомдаренна гын, оролаш куржына, йолташ ноен гын, тудын олмеш пашам ыштена."}}
 
</blockquote>
 
Хоккеист-влак ий валне модмо годым сайын ваш-ваш умыленыт, но илышыште коклаштышт сай келшымаш лийын огыл.
 
48 ⟶ 49 корно:
1971 ийын мучашыштыже, Саппоро оласе Олимпий Модмаш деч ончыч Тарасов (тренер) у тактикым налын. Харламовым Викулов да Фирсов дене пырля шогалтымеке у тройкым чоҥен. Тӱҥалтышыште тиде тройкым [["Известия" газетын пӧлекше верч турнир]]ыште акленыт. Тройко адакат эн сай лийын. Харламов тыге шке у йолташыж-влак нерген ойла:
 
{{Cquote|Тӱҥалтышыште моткоч аптыраненам, тургыжланенам: мый вет тыгай мастар-влак дене пырля модам! Но нуно нерым кӱш кадыртыде, мыйым йолташ семын вашлийыныт, кычкырыде шке верым муаш полшеныт}}
{| style="margin:auto; border-collapse:collapse; background-color:transparent; border-style:none;"
| style="width:30px; vertical-align:top; padding-right:10px;" | [[Файл:Aquote1.png|30px|«|link=]]
| <span style="font-style:italic"><cite>{{{1|Тӱҥалтышыште моткоч аптыраненам, тургыжланенам: мый вет тыгай мастар-влак дене пырля модам! Но нуно нерым кӱш кадыртыде, мыйым йолташ семын вашлийыныт, кычкырыде шке верым муаш полшеныт}}}{{#if:{{{2|}}}|<br /> {{{2|}}} }}{{#if:{{{3|}}}|<br /> {{{3|}}} }}{{#if:{{{4|}}}|<br /> {{{4|}}} }}{{#if:{{{5|}}}|<br /> {{{5|}}} }}{{#if:{{{6|}}}|<br /> {{{6|}}} }}{{#if:{{{7|}}}|<br /> {{{7|}}} }}{{#if:{{{8|}}}|<br /> {{{8|}}} }}{{#if:{{{9|}}}|<br /> {{{9|}}} }}{{#if:{{{10|}}}|<br /> {{{10|}}} }}{{#if:{{{11|}}}|<br /> {{{11|}}} }}{{#if:{{{12|}}}|<br /> {{{12|}}} }}{{#if:{{{13|}}}|<br /> {{{13|}}} }}{{#if:{{{14|}}}|<br /> {{{14|}}} }}{{#if:{{{15|}}}|<br /> {{{15|}}} }}{{#if:{{{16|}}}|<br /> {{{16|}}} }}</cite></span>{{#if:{{{автор|}}}|<div style="clear:both;"><!-- Внимание:BR здесь использовать нельзя - конфликтует с шаблоном "oq" --></div><div style="float:right">{{{автор|}}}</div> }}
| style="width:30px; vertical-align:bottom; padding-left:10px;" | [[Файл:Aquote2.png|30px|»|link=]]
|}
 
А Олимпий турнирыште эн сай бомбардир лӱмым лач Харламовак сулен. Кажне модмашыште (Чехословакий ваштареш модмым шотлыде) голым пуртылын, кок гана [[хет-трик]]ым ыштен (финн да поляк-влак ваштареш модмо годым). Тыге Совет Ушемын чумыр командыже вич гана сеҥымеке, ик модмашым ик гай счет дене эртарымеке икымше верым налын. Валерий Харламовын Олимпий модмашыште тиде икымше шӧртньӧ медальже лийын.
 
=== Совет Ушем — Канаде Суперсерий (1972) ===
Канадысе профессионал-влак дене [[1972]] ийысе модмаш радамыште Валерий Харламов калык-влак кокласе пагалымашым сулен. Третьяк да Якушев дене пырля тудо Совет Ушемысе хоккей ончылно лийын.
Эн сайын Харламов шкенжым Канадыште ончыктен кертын. 1-ше модмашыште Валерийын тыршымыж дене Совет Ушемын командыже ончыко лектын. 7:3 счет дене матч эртен. Вашлийымашым иктешлыме деч вара эртарыше-влак Харламовым матчын эн сай модшыжлан сайленыт.
 
2-шо модмаш Харламовланат, совет командыланат пиалан лийын огыл. Тиде матчыште Валерий 10 минуташ штрафым налын.
 
3-шо модмашыште ик шайбым пуретн. Тудо жапыште Совет Ушемын командыште 1:3 счет годым эше модшо-влакат ситен огытыл - штраф жапыште лийыныт. Но Харламов, Борис Михайловын пасшым налмеке Канадым поктен шуын. Модмаш 4:4 счет дене пытен.
 
Канадысе модмашын пытартыш модмашыштыже Харламов ик гол пас дене гына ойыртемалтын. Но командылан пайдам конден, вет модмаш 5:3 счет дене пытен.
 
Умбакыже суперсерийын [[Моско|москосо]] модмаш-влакше тӱҥалыныт. Харламов тыштат талын модын. икымше модмаш 5:4 счет дене пытен.
 
2-шо модмаш кредалмаш дене ойыртемалтын. Канадысе спортсмен Бобби Кларк [[Клюшко|клюшкын]] ыргакаж дене Валерийын {{Comment|йолшаклякажым|лодыжка}} руалын. Канадысе спортсмен шкеже тыге ойла:
 
{{Cquote|Ме иктӧр каенна, Харламов мыйым клюшкыж дене шӱкалын, а шкеже савырнен да кораҥ каен. Мый, шоныде, тудым поктен шуынам да шелын пуенам. Мый шкеже торжа модшо улам, вес торжа модшо-влакым пагалем. Но мыйым клюшко дене тӱкат гын, мыят тидымак ыштем.}}
 
Тыгодым Кларк штрафым гына налын, модмаш гыч тудым кораҥден огытыл. Тулыкеш кодшо командына 2:3 счет дене сеҥалтын.
3-шо модмаш Харламов деч посна эртен, совет команде адакат сеҥалтын - 3:4 счет. Эмлызе-влакын тыршымышт, да шке чытымыж дене Харламов пытартыш модмашыш лектын, но туге гынат Канаде 5:6 счет дене сеҥымашым налын.
 
=== Совет Ушем — Канаде Суперсерий (1974) ===
Харламовын илышыштыже Суперсерий-74 кугу кышам коден. 8 модмашыште тудо 2 шайбым гына пуртен, но когыньек голжо шедеврлан шотлалтеш.
[[17 Идым]]ын [[1974]] ийыште Квебек олаште Харламов чыланыштым ӧрыктарыше голым пуртен. Кумдан палыме канадысе орол Ж.-К. Трамбле варажым каласа:
{{Cquote|Кунам ме Степлтон дене пырля шеҥгеке чакнена, мы нигунам ом тургыжлане: мемнан коклашкына нимогай форвард ок пуро. Лӱдыт. Вожылде, но моктаныде мый каласен кертам: кок вакшкӱ коклашке айдеме логалеш гын тудлан куштылгырак лиеш. Но тиде руш форвард мемнан деке лишемын. Мо вара лиын? Мый ужын шуктышым - тудо мыйым шола вел гыч эртынеже. Стэплтон, мӧҥгешла, пурла вел гыч каймыжым ужын шуктен. Кунам ме кок велыш Харламовым кучаш тарванышна - тудо мемнан коклашке шыҥен пурен кертын. Кузе тудо мемнам окмакеш коден - тачат умылен ом керт. Но иктым чын палем: тетла тыгай модшо уке.}}
 
[[3 Шыжа|Шыжа тылзын 3-шо кечынже]] Москошо Харламов эше ик ӧрыктарыше шайбым пурта. Анатолий Тарасов тидын нерген тыге ойла:
{{Cquote|Вес велыш ончалмеке (тиде йӧратыме финтше ыле), икымше канадецым шоештын. Канадец Харламовым вес велыш покташ куржын. Кокымшо деке лишеммке, трук торашке каен колтен. Канадец тудым кап дене темдалнеже ыле, но логалын огыл. А кумшым Валерий эше оҥайракын модын сеҥен: шайбым клюшко деч колтен, а кунам куаныше канадец шайбыш кержалтнеже ыле - Валерий тудым вачыж дене шӱкалын, ий валке сӱмыртен, шайбым угыч налын да Чиверс капкаорол ваштареш шкетын шогалын.
Модмо семын Харламов капкаорол деке лишкырак толын, да клюшко дене пурла велыш лупшалын. Капкаорол пурла велыш тӧрштен, но шайбым Харламов але эше колтен огыл. Кунам капкан шола лукыжо почылтын - тушкак голым чыкалын.}}
 
Совет командын эмлызыже Олег Белаковский ойлымыж почеш, тиде модмашыште канадец-влак Харламов ваштареш пеш торжан, шот дене огыл модыныт:
{{Cquote|Шижде клюшко дене тӱкат веле - Харламовын нерже шалатыме. Мый тудын вӱр йогымыжым шогалташ нерат лийынам. А нерым шалатат гын моткоч коршта. Но тыште корштымашым от ончо, Валерий угыч ий валке лектеш. Канадец-влак тудым кеч кузе шогалташ тыршат. Трук Рик Лэй, канадысе орол, Валерийым поктен шуеш да чурийышкыж мушкында. Мушкындыж дене лач нерышкак логалеш!
Лэйын мушкындымыжо кугу кредалмашым тӱҥалын. Эн чот Харламов, Якушев, Мальцев, Васильев, Лутченкомытлан логалеш. Нуно чылан чот сусыргеныт. Мый нуным кылден, эмлен ом шукто. Молан манаш гын нуно угыч ий валке куржыт. Лӱдде. Тиде, чынак, кугу ваш шогымаш ыле.}}
 
Тиддеч вара Лэй Совет Ушем командын тренировкышкыж толын да Валерий ончылно {{Comment|вуйжым савен|принес извинения}}.
== Ешым чумыра ==
[[1976]] ийыште [[14 Ага]]ште Харламов 19 ияш Ирина Смирнова дене сӱаным ышта. Самырык мужырын тиддеч ончыч эше Шорыкйол тылзынак Александр лӱман эрге шочын. Вара Бегонита лӱман ӱдырам ыштеныт.
Мужыраҥме деч ончыч Харламов шкетын Тушиношто илен. Вара самырык ешлан кум пӧлеман пачерым пуеныт.
 
== 1976 ийысе аварий ==
Ага тылзын 26 кечынже Харламовмыт уна гыч пӧртылмӧ годым аварийыш логалыныт. Руль воктене шинчыше Валерий эркын кайыше грузовикым ончылташ тӱҥалын. Ваштарешыже эше ик грузовик каен. Трук ваштареш толшо грузовик шеҥгечын такси лектын кудалын. Шола велыш рульым пӱтыралмеке, Валерий корно гыч кудал волен да меҥгыш тӱкналтын.
Хоккеист кок ӧрдыжлум пудыртен, пурла йолвургыжым шалатен, вуйторык чытырналтмым налын (Ватыже сусырген огыл). Эмлызе-влак тудлан спорт пашажым мучашлаш темленыт. Но эмлалтмеке тудо садыгак модаш шонен пыштен. 2 тылзе гыч, Сорла тылзын икымше ошкылым ыштен кертын.
 
== Ий валке пӧртылеш ==
Шыжым Харламов рвезе-влак дене катокышто мунчалтен кудалышташ тӱҥалеш. Эркын-эркын вийым погымеке, ЦСКА клубын модшо-влак денже ямдылалташ тӱҥалын. Тренер-влак тудым матчым пурташ шонен пыштеныт. "Крылья Советов" ваштареш модмашышке Валерийым ӱжыныт. Матч деч ончыч тренер ден эмлызе спортсмен-влак деке лектын, увертареныт: "Харламов модаш тӱҥалеш", да торжан огыл модаш йодыныт. Кылме тылзын 16 кечынже Харламов модаш лектын. "Лужники" Ий полатыш толшо-влак тале хоккеистлан шуко жап совым кырен шогеныт. Михайлов ден Петров йолташыже-влак тудлан голым пурташ йӱным пуаш тыршеныт. 4 минутыштак Харламов шайбым пуртен кертын, ончышо-влак гына огыл, "Крылья" командын модшыжо-влакат Валерийым совым кырен саламленыт.
 
Харламов умбакыже модеш, сеҥымаш-влакым налеш. [[1979]] ийыште Михайлов-Петров-Харламов тройко шке тӱжемше шайбыжым пурта. [[1980]]-ше ийыште Михайлов-Петров-Харламов тройко шалана. Михайлов модаш чарна, Петров вес вере модеш. Харламов самырык-влакым шке воктеныже ямдыла.
[[1981]]/[[1982|82]] ийысе тургымышто шке йолташыж-влаклан Харламов хоккеист пашам мучашлыме нерген ойлен. Йоча тренер пашашке куснаш шонен. Кеҥежым у тургымлан ямдылалтын, ЦСКА командыште 11-ше гана Совет Ушем чемпион лӱмым сулен, Европо чемпион Кубокым сеҥен. Тите турнирыште эн сай форвард лӱмым сулен. Канадын Кубокышкыжо эше логалаш шонен, но 1981 ийысе Кубокыш тудым налын огытыл. Валерийын кумылжо чот волен, [[Моско]]што кодын, икмыняр кече гыч автокатастрофышто колен.
 
== Колымаш ==
[[1981]] ийыште [[27 Сорла|Сорла тылзын 27 кечынже]] шым шагат эрдене Ленинград кугорнышто аварий лиеш. Валерий, Ирина ватыже да ватын тукым шольыжо Сергей Иванов олашке даче гыч пӧртылыныт. Руль воктене шинчыше Ирина ночко корнышто машинам виктарен шуктен огыл, "Волга" машина ваштареш корныш лектын кудалын, тушто ЗИЛ грузовик дене тӱкналытн. Волгаште шинчыше-влак чылан верыштак коленыт. Валерийын эргые да ӱдыржӧ тулыкеш кодыныт.
[[31 Сорла]]ште панихиде эртен, тиде кечынак колышо-влакым тоеныт. Хоккеист дене чеверласаш калык тӱжем дене толын.
Тойымашышке Совет Ушем чумыр командын модшыжо-влак толын кертын огытыл. Нуно Виннипег олаште ты годым лийыныт. Тушто совет хоккеист-влак каҥашымашым эртареныт, тушто пеҥгыдемденыт: Валерий Харламов лӱмеш Канадын Кубокшым сеҥаш кӱлеш. Совет спортсмен-влак сӧрымыштым шуктеныт, финалыште Канадым 8:1 счет дене сеҥеныт.
== Шарнымаш ==
[[Файл:Stella Harlamov VB.jpg|thumb|left|290px|Харламов лӱмеш шындыме Чап кӱ. Тыге возымо: "Тышто руш хоккейын шӱдыржӧ йӧрыкталтын. Валерий Харламов".]]
* [[1991]] ийыште аварий олмышто мрамор гыч ыштыме 500 килограмм нелытан шайбым да клюшкым шогалтеныт. Тушто возеныт: {{Cquote|Тыште руш хоккейын шӱдыржӧ йӧрыкталтын. Валерий Харламов.
(руш. Здесь погасла звезда русского хоккея. Валерий Харламов.)}}
* [[1998]] ийыште [[Шайбан хоккейын Калык-влак кокласе федераций]]ын Хоккей чап Залыште Торонто олаште Харламовын лӱмжым курымешлан возен шынденыт. [[Владислав Третьяк]] дене пырля [[НХЛ]]-ыште модде тиде чапым налыныт. Тӱняште нине кок хоккеист-влак деч посна нигӧм тыге палемден огытыл.
[[Файл:5110-0098-reverse.gif|right|250px|Кок теҥгеаш оксаште Валерий Харламовын чурийжым вераҥденыт.]]
* [[2008]] ийыште [[17 Ага|Ага тылзын 17 кечынже]] [[Шайбан хоккейын Калык-влак кокласе федераций]]ын 100 ияш лӱмгечыжым пайремлыме лӱмеш жап кокласе 6 эн сай [[Хоккей|хоккеист-влакын]] лӱмыштым каласеныт: форвард-влак Валерий Харламов ден Сергей Макаров, капкаорол [[Владислав Третьяк]], канадысе форвард Уэйн Гретцки, швед орол Бёрье Сальминг.
* Хоккей дене Российын чумыр командыштыже да ЦСКА клубышто № 17 Харламовын лӱмжӧ почеш курымешлан пеҥгыдемденыт. Тиде номер дене тетла нигӧ модын ок керт. Лач хоккеистын эргыже - Александр гына модын.
2009 ийыште Российын Рӱдӧ банкше Валерий Харламов шарнымашеш тудын чурийже дене 2 теҥгеаш ший оксам лукташ тӱҥалме нерген увертарен. Тыге, Харламов деч посна эше Александр Мальцев ден Всеволод Бобровмытын чурийыштым оксаште вераҥдыме.
 
== Тыгеак ончо ==
* [[Шайбан хоккей]]
 
[[cs:Valerij Charlamov]]
"https://mhr.wikipedia.org/wiki/Харламов,_Валерий_Борисович" гыч налме