Марий Эл (газет): версий-влак коклаште ойыртем

4 Пургыжышто 1915 ийын Вяткыште (кызыт Киров ола) [[Война увер|“Война Увэр”]] газетын икымше номерже савыкталтын. Тидлан негызым тале марий {{comment|сотемдарче|рушла - просветитель}}, мер пашаеҥ, марий печатьлансавыклан да литературылан тӱҥалтышым пуышо [[Мендияров Ислам-Гарей|Павел Глезденев]] пыштен.

Икымше тӱнямбал сар ийлаште Павел Глезденевын марла газетым лукташ тӱҥалаш шонымашыжым Вяткын губернаторжо сайлан шотлен, молан манаш гын Глезденев тудлан каен шогышо сар нерген уверым калыкын кумдан палаш тыршымыжым умылтарен сеҥен. Тыге [[1915 ийыштеий]]ыште газетым кум йылме дене лукташ пунчал шочын. Глезденевын кум йылмым – марий, {{comment|суас|татар}}, {{comment|одо|удмурт}} йылмым – палымыже марла “Война Увэр”, татарла “Сугыш хабарляре”, удмуртла “Войнаысь ивор” газет-влакым редактироватлаш йöным ыштен.

Тылзыште кок гана савыкталтын, ик номерлан подпискавозалтмаш ак 1 теҥгеат 20 ыр палемдалтын. Тӱжвач ончымаште ученикынтунемшын тетрадьшыла койын. Материал-влак кандаш страницеш кок радам (колонко) дене вераҥдалтыныт. Марла лекше газетын икымше кок номерже аралалт кодын огыл, 30 номерже мемнан жап марте шуын.

1915 ийыште лу номер лектын. Талук мучаште губернийын земствыже инородческий газет редакцийлан оксам ойырымым чарнен, тунам П.Глезденев шке оксаж кӱшеш савыкташ тӱҥалеш, икмыняр спонсор ден подписчиквозалтше-влак изирак окса дене полшеныт. Тунам газетлан 212 марий, 300 одо, 222 суас возалтыныт. Тыгак 60 {{comment|книгагудокнагагудо|библиотека}} ден 60 миссионер школ налын шогеныт.

Нине газет-влак шке калыкыштым лудаш-возаш туныктеныт, сандене нуным тыглай кресаньык-влак шукын йодыныт. Вет газетла гоч кутырымо мутым шукырак палаш, шинчымашым пойдараш йöн лийын. Суртым да шкем арун кучаш, ял озанлык пашам виктараш туныктеныт. Тидымак Глезденев земский погынымашлан умылтарен сеҥен. Тыге погынымаш 1916 ийыште газет, брошюраброшюр, листовкалистовко-влакым савыкташ 1800 теҥгем ойырен. Сандене [[1917 ийланий]]лан “Война Увэрым” да моло газетшымат талукышто 24 номерым лукташ пунчалыныт. Чумыр тираж 1300 экземплярыш шуын.

[[1917 ий]] майыштеАгаште “Война Увэрым” [[Озаҥ]]ыште савыкташ тӱҥалаш темленыт, молан манаш гын Вятка ола марий-влакын тӱшкан илыме кундемлашт деч тора лийын. Ты газетын пытартыш номерже 1917 ий Идым тылзын 15 сентябрьыштекечыште лектын.