Бутырский казамат: версий-влак коклаште ойыртем
Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
У лаштык ''''Бутырский казамат''' thumb|200px|Бутырская тюрьма '''Бутырский следств...' дене тӱҥалеш |
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке |
||
1 корно:
'''Бутырский казамат'''
[[Файл:Butyrka prison ed.jpg|thumb|200px|
[[Файл:Moscow, Butyrka Prison, 1890s.jpg|thumb|200px|right|Бутырский тюремный за́мок с Пугачевской башней, фото 1880-х гг.]]
'''Бутырский следствий изолятор''' (Моско оласе 2 №ан следствий изолятор), тыгак '''Бутырская тюрьма''', '''«Бутырка»''' лӱм дене палыме - [[Моско
Казаматын полатше кугыжаныш статус дене аралыме историй да архитектура памятник тӱшкаш пура.
7 ⟶ 8 корно:
== Эртымгорно ==
[[Екатерина II кугыжа]] годым [[Бутырский
[[1775 ий]] шорыкйол тылзын пуштмо [[Емельян Пугачёв]] колымаш приговор дечын ончыч подвалыште чеп дене шинчырлыме шинчен. Кызыт казаматын ик башне тудын лӱмжым нумалеш.
[[1784
Казаматын полатшым кумдан палыме Москосо [[архитектор Матвей Казаков]] кышкарлен. [[Бутырский полат]] ныл башне гыч шоген: [["Пугачевский"]] (1775 ий марте-Кечывалвел) , [["Полицейская"]] , [["Северная"]] , [["Часовая"]] . Бутырский губернский казаматын рӱдо верыште [[1782
[[1868
Революций деч ончыч казамат пелен столяр, книга ургымо,кем ургымо, вургем ургымо мастерской-влак верланеныт. Тыгак Сибирьыш каторжник-влак дене пырля кайыше ешыштлан [[Сергиево-Елисаветинский
[[Л.Н.Толстой]] [["Воскресение"
[[1905 ий]] теле тылзысе пуламыр дечын вара дружинник-влак ( тӱҥ шотышто [[Миусс трамвай
[[1908
[[1911]]-[[1917
Октябрь революций деч вара Бутырка дене следственный да пересыльный казамат семын пайдаланеныт. [[1921
[[1937]]-[[1938
[[1930]]-[[1940-ше
[[Кугу Ачаэл сар]] жапыште казаматын икмыняр ужашыжым сарзе ӱзгарым ыштыме мастерскойыш савыреныт. Арестант-влак фронтлан сар-куралым ямдыленыт.
Бутырский казаматыште [[РСХА
== Казамат кызытсе жапыште ==
Кызытсе жаплан казаматым Москон эн кугу следствий изолятор семын кучылтыт. Тиде 20 утла кум пачашан илыме комплекс. [[1980]]-шо ийлаште казаматым кугемдашлан шуко пачашан илыме пӧртым пуэныт. Чылажге Бутыркыште 434 камера, нунын кокла гычын 101-ше - 6x12 кугытан. Пырдыжысе вургем сакалаш келыштарыме ишке-влак раш ойлат: шке жапыштыже тыгай кугытан камерыште 25 еҥ наре кучаш палемдыме. Эше 301 камера изирак кугытан улыт. Тушто лачак 4 еҥ наре веле кучаш лиеш. 32 карцер дисциплиным пудыртышо-влакым туныкташ келыштаралтын.
Кокла чот дене Бутырский казаматыште 3 тӱжем 500 еҥ деч утла шинчышаш огыл, кызытсе жаплан тушто 2 тӱжемат 700 еҥ эрык деч посна шинча. Казщаматын реконструкцийым эртарыме дечын ончыч 75 квадрат метр кугытан камерыште 60 еҥ наре лийын кертын. Нуно 3-4 смена дене маленыт ([[1996]] ийыште тыгай камерылаште 120 еҥ наре лиеден).
[[1992 ий]] гычын [[Покровский черке]] уэш шке пашажым тӱҥалын.
[[1994 ий]] ага тылзын икмыняр ончычсо арестант, [[Сибирякын]] ([[Сергей
[[1996 ий]] гычын Бутырский казаматышке ӱдырамаш-влакым петырмым чарненыт.
Пытартыш ийысе ик эн кумдан палыме Бутыркысе арестант-влак кокла гычын [[Владимир
[[2008 ий]] шорыкйол тылзын 28 кечынже титак касартыш Федеральный кугыжаныш службын директорын алмаштышыже [[Владимир Семенюк]] журналист-влаклан интервьюм пуэн. 1971 ий гычын казамат пелен тоштер пашам ышта. Тиде тоштерыш экскурсий дене юридический лицан йодмашыж почеш веле пураш йӧн уло.
== Куржмаш-влак ==
1905 гыч 1913 ий марте Бутырский казамат гычын икмыняр куржмаш лийын. 1909 ийыште , 1913 ий ага тылзын 16 кечынже тӱшкан куржмаш палемдалтын, но арестант-влак шонымашыш шуын огытыл.
Совет жап годым куржмаш нерген официально палемден огытыл.
Совет жап деч вара:
* 1992 ийыште "Бутырка" гычын кок арестант куржын
* 1996 ий сӱрем тылзын "Бутырка" гычын икымше ӱдырамаш куржын (НАталья Сорокожердева, 26 ий). Кум кече гычын Моско оласе Доргомировский пазарыште кученыт.
* 1996 ий- эше 2 куржмаш (2 зэк решоткам кадыртен, кандыра дене уремышке воленыт. Куржмо годым нуным кученыт.
* 2000 ий ӱярня тылзын 24 кечынже Грузий гычын шолыштшо куржын (5 кече гычын кученыт).
* 2001 ий идым тылзын "колышо-влакын" камера гычын кум поснак лӱдыкшӧ арестант-влак куржыныт. Кум кече жапыште совла дене цемент кӱварым шӱтен вӱд коллектор дене уремыш куржыныт. Кок еҥым 3 арня гычын Московский областьыште кученыт, кумшыжым 2003 ий вӱдшор тылзын логалын.
* 2001 ий шыжа тылзын вашлийме полем гычын решоткам пудыртен Иван Виноградов куржын. ТЫлзе эртымеке кучалтын.
* 2009 ий ӱярня тылзын казаматын 2 следствий изоляторын психиатрический эмлымвер гычын 26 ияш пӧръеҥ шылын. Калык кокласе кычалмаште лийын, 2009 ий теле тылзын логалын.
* 2010 ий вӱдшор тылзын 22 кечынже Москосо казамат гычын икымше пытартыш лу ий жапысе пиалан куржмаш лийын. Моско оласе УФСИН представитель Сергей Цыганковын ойлымыж почеш, казамат гычын 26 ияш Белоруссийын гражданинже Виталий Островский куржын. Тудым икте веле огыл толымаште титакленыт . Конвой дене вӱден наҥгайыме годым арестант конвоирым шӱкал шуэн, кӱртньӧ решотка гоч тӧрштен куржын. Кызытат эрыкыште.
* 2010 ий вӱдшор тылзын 24 кечынже 24 ияш Василий Локалев куржын. Тиде кечынак Моско оласе Зубовский бульварыште кучалтын.
|