Еремеев, Никандр Сергеевич: версий-влак коклаште ойыртем
Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
иТӧрлымашын возен ончыктымашыже уке |
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке |
||
7 корно:
[[1931]] ийыште Н.Лекайн «Калинин колхоз» очеркшым посна книга дене луктын. Тыге [[Сергей Чавайн]], [[Игнатьев, Никон Васильевич|Никон Игнатьев]], [[Майоров-Шкетан]], [[Дмитрий Орай]] дене пырля марий сылнымутышто очерк жанрым пойдараш полшен. Н.Лекайн повесть жапыштат вийжым терген ончен.
Лекайн арестоватлыме [[1932]] ийыште Марий область [[ГПУ]]-н распоряжений почеш. ГПУ-н пунчалже почеш тудым [[Карелий]]ыш кучен колтеныт. Тушто тудо заключеный семын кум ий годым [[Беломор–Балтий канал]]ым чоҥымаште пашам ыштен. Тудым Калинин лӱмеш колхоз нерген очеркыштыже «кулак агент, подкулачник-влакым» моктен возымылан титакленыт. Книгаште йылморгаж-влак колхозым почшо Пашкановым амал деч посна кулак агентыш, подкулачникыш луктеныт.<ref> Васин, Ким 1989: ХХ Курымын трагедийже. Саман № 2: 57</ref>
Пӧртылмекше, [[1935]] ийыште, верысе газетын пашаеҥже лийын, а [[1937]] ий шошым адакат редакций гыч куржашыже, пеле шылын илашыже логалын.<ref> Васин, Ким 1989: ХХ Курымын трагедийже. Саман № 2: 57</ref>
[[1936]] ийыште «Кандаш вате» лӱман повестьше савыкталтын. Автор йӧратымаш, ешым чонымо йодышым тарватен, но келгын ончыктен кертын огыл. Икманаш, «Кандаш вате» повестьше лушкыдо лийын. Ял илышым сӱретлыме дене пырля Н.Лекайн {{comment|элкӧргӧ сар|граждан сар}} нергенат возаш тыршен. Тыге «Пакет» ойлымашыже шочын. Тудым серыме амалже оҥай. Автор Морко вел марий, граждан сарын тул лоҥгаштыже талын кучедалше, патырлыкым ончыктышо [[Василий Краснов]] дене вашлийын. Тудын деч радамын йодыштын, возен налын, илыш чыным ойлымаштыже кучылтын. Возымыжым Сергей Чавайнлан ончыктен. Кугу серызе самырык авторын ойлымашыжым лудын лектын да тудын негызеш романым возаш темлен. Никандр Лекайн, С.Чавайнын ойжо дене кумылаҥын, 30-шо ийла кыдалне «Кӱртньӧ вий» романым возаш пижеш. Тиде жапыште ешыж дене Йошкар-Ола воктене верланыше [[Кугысола]] ялыште ила. Серызе кыртмен пашам ышта, ужаш почеш ужашым воза. Роман 4 ий утла жапыште возалтын. Тӱҥ шотышто [[1939]] ийлан ямде лийын да 2 ий почела роман «Пиалан илыш» альманахеш савыкталт лектеш.
[[1939]] ий марте [[Йошкар-Ола]] воктенысе ял озанлык артельыште тыглай колхозник лийын. Тыгодым «Кӱртньӧ вий» романым возен. Варажым, олаш пӧртылаш шуко толашен коштмеке гына, партий обком гочын ты романым савыктен кертын. [[1940]] ийыште тудым [[СССР Писатель ушем]]ыш пуртеныт.<ref> Васин, Ким 1989: ХХ Курымын трагедийже. Саман № 2: 57</ref>
[[Кугу Авамланде Сар|Кугу сар]] тӱналмеке, Н.Лекайн шочмо элжым, калыкын эрыкшым аралаш каен. Шучко тушман дене кредалме годым лӱддымылыкым ончыктен. Калыкын патырлыкшым, келшымашын кугу вийжым ончыкташ манын, романым возаш тӱҥалын. Тудо тул коклаште сералтын манаш лиеш.▼
▲[[Кугу Авамланде Сар|Кугу сар]] тӱналмеке, Н.Лекайн шочмо элжым, калыкын эрыкшым аралаш каен. Шучко тушман дене кредалме годым ты бронебойщик лӱддымылыкым ончыктен. Ик гана веле огыл наградитлалтын. Калыкын патырлыкшым, келшымашын кугу вийжым ончыкташ манын, романым возаш тӱҥалын. Тудо тул коклаште сералтын манаш лиеш.
Сар пытымеке, мӧҥгышкыжӧ пӧртылеш, у романым тӧрлаташ, келгемдаш пижеш. Ончыч произведений «Аня» манын лӱмдалтын, а вара «Кугу сарын тулыштыжо» лӱм дене [[1948]] ийыште 2 книга дене лектеш. Н.Лекайн шочмо калыкшын илышыжым кумдан сӱретлен пуаш шона. 50-ше ийлаште «Кугезе мланде» романын 2 книгажым воза.
19 ⟶ 25 корно:
[[1960]] ийыште уста серызым пытартыш корныш ужатеныт. Н.С.Лекайн волгыдо лӱмжӧ огеш мондалт, тудо мемнан коклаште ила. Чумыр возымыжо кум том дене савкталт лектын. Шымлыше-влак серыме усталыкшым лончылат. Ятыр поизведенийым школышто тунемыныт. «Кугезе мланде» роман руш йылме дене савыкталт лектын. Тудым [[В.Муравьев]] устан кусарен.
Никандр Лекайн суд деч поснак шинчен лекташыже пернен гынат, тудым лӱмжым общество шкеак реабилитироватлен, чапшым совет печать ден исторический наука арален коденыт.<ref> Васин, Ким 1989: ХХ Курымын трагедийже. Саман № 2: 58</ref>
== Негыз(ла) ==
<references>
[[Категорий:Марий серызе]]
| |||