Манаева, Соня Петровна

Софья Чеснокова (Соня Петровна Чеснокова) (1959 сорла 9, РСФСР, Башкир АССР, Дӱртӱлӧ кундем, Елтек ял) — марий серызе, шанчызе, йылмызе, туныктышо, кусарыше, Финн-угор ушемын йыжъеҥже (1993, Хельсинки, Финляндий), Финн Литератур ушемын йыжъеҥже (1995, Хельсинки, Финляндий), урал йылме-влак дене философий доктор (1998), филологий шанче кандидат (2000), доцент (2004).

Соня Петровна Чеснокова
Софья Чеснокова
Шочмаш дене лӱм Соня Петровна Манаева
Шочын 1959 ий 9 сорла(1959-08-09) (64 ий)
Шочмо вер РСФСР, Башкир АССР, Дӱртӱлӧ кундем, Елтек ял
Эл
Тыршымаш алан серызе, преподаватель университета, кусарыше
Чап пӧлек да премий

Илыш корныжо тӧрлаташ

Софья Чеснокова 1959 ийын сорла тылзын 9-ше кечынже Башкир АССР Дӱртӱлӧ кундем Елтек ялеш шочын. 1972 ийыште верысе кандашияш школым пытарымек, Благовещенскысе педагогике училищыш тунемыш пурен. 1978 ийыште писатель А. Юзыкайнын темлымыж почеш Москош каен да А.М. Горький лӱмеш Литератур институтын кусарыше пӧлкажын студенткыже лийын. 1983—1989 ийлаште В.М.Васильев лӱмеш Йылмым, сылнымутым да историйым шымлыше марий институтын шанче пашаеҥжылан ыштен. Тарту университетысе (Эстоний) аспирантурым да магистратурым пытарен. Вара эстон литератур кафедре пелен докторантурышто тунемын. 1998 ийыште Тартушто «Марий поэме» теме дене диссертацийым арален. Тыгаяк лӱман монографийым луктын. Тиде пашаште кугу вер Олык Ипайын, Яныш Ялкайнын, С. Чавайнын, О. Шабдарын, В. Колумбын да молынат усталык пашаштышт лирико-эпический шӧрынлан ойыралтеш.

М. Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драме театрын сылнымут ужашыжым вуйлатен, Марий кугыжаныш университетыште да Н.К. Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогике институтышто марий литературым да финн йылмым туныктен. В. Бояринован, А. Степановын, Ю. Чавайнын, А. Тимиркаевын, А. Иванован, В. Изилянован, З. Дудинан, А. Мокеевын, Г. Сабанцевын, С. Эсаулован да моло поэт-влакын творчествыштым шымлен. 2006 ийыште «Марий поэзийын художественный тӱняже» монографийым луктын. Нылле утла шанче возымашыже уло.

Шанче шымлымаш да туныктымаш паша дене пырля С.П. Манаева-Чеснокова финн шымлызе-влакын шанче-этнографий пашаштым да научно-популярный манме, тыгак историй дене кылдалтше пашаштым, финн литературысо сылнымут произведений-влакым марлаш да рушлаш да марий сылнымут произведений-влакым финнлаш кусарен. Нунын коклаште финн писатель-влак Ханну Мӓкелӓн (прозо), Яркко Лайнен (поэзий), Леена Лаулаяйненын (поэзий), Сиркка Турккан (поэзий), Ханну Хелинын (поэзий), Симо Ояненын (драматургий) произведенийышт, Е.Г. Аминофф ден Юрье Вихманнын этнографий шымлымашышт улыт. Финн писательнице Леена Лаулаяйнен дене пырля марий прозаик-влакын произведенийыштым кусарен, нуно 2012 ийыште лекше «Ош кече» антологийыште савыкталтыныт, тыгак марий поэт-влак В. Колумбын, А. Иванован возымыштым, марий калык муро-влакым кусарен. С. Чеснокова «Калевала» финн эпосым марлаҥден, тудым режиссёр Пааво Лискилан М. Шкетан лӱмеш Марий национальный театрыште шындаш полшен.

С. Чеснокова Финн-угор ушемын (1993, Хельсинки, Финляндий), Финн Литератур ушемын (1995, Хельсинки, Финляндий) еҥже.

Награде ден чаплӱмжӧ: Марий Эл Республикысе туныктыш да шанче министерствын, Марий Эл культур министерствын, Марий Эл Кугыжаныш Погынын Чап грамотышт, «Калыклан служитлымаш» Йыван Кырля медаль дене (2010) палемдалтын.

Кызыт Финляндийыште ила.

Тӱҥ произведенийже-влак тӧрлаташ

  • Марийская поэма : диссертация. Тарту, 1998. 164 с.
  • Художественный мир современной марийской поэзии : монография. Йошкар-Ола, 2004. 188 с.
  • Поэтический эпос С.Г. Чавайна // Живое наследие. Йошкар-Ола, 1992. С. 51-55.
  • Творчество В. Колумба в становлении марийской поэмы : поэма «Доброта» // Финно-угристика на пороге III тысячелетия. Саранск, 2000. С. 485-487.
  • Марий сылнымут аршаш / Авт. С. Чеснокова, Г. Бояринова. Йошкар-Ола, 2001. 192 с.

Илышыже да творчествыже нерген литератур тӧрлаташ

  • Иванов И. Марий поэме нерген шымлымаш // Ончыко. 2000. № 2. С. 182-192.
  • Анисимов Э. Дӧртыльӧ кундемысе ӱдыр // Марий Эл. 2000. 3 март.
  • Ученые Марийского государственного университета : библиогр. справочник. Йошкар-Ола, 2002. С. 137—138.
  • Кульбаева Н. [Рец. на кн. «Художественный мир современной марийской поэзии] // Финно-угроведение. 2005. № 1. С. 150—152.
  • МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 394.

Чап тӧрлаташ

Литератур тӧрлаташ

  1. Писатели Марий Эл: биобиблиографический справочник / сост.: А.Васинкин, В.Абукаев и др. — Йошкар-Ола: Марийское книжное издательство, 2008. — 752 с. С. 657-658.
  2. Марийские литературоведы и фольклористы: биобиблиографический сборник / Мар. гос, ун-т; сост. В.Н. Максимов. Йошкар-Ола, 2018. C. 238—242