Мо? Кушто? Кунам?
Тиде статьялан викификаций кӱлеш. Тиде возымашым шотышко кондыман. Кузе у лаштыкым тӱҥалаш лаштыкым ончалын кертыда.
|
Мо? Кушто? Кунам? (рушла Что? Где? Когда?) — советысе да российысе телевидений интеллектуал модыш, клуб телевидений интеллектуал.
Вуйдорыкшо штурм кучылтын, йодышлан чын вашмутым кычал муыныт гыч куд команде ик минут жапыште телевизорым лӱм-влак модын. Модмо командыжлан чын вашмутлан очко налын, йоҥылыш вашмутлан верч, тушман нуно очком налеш — телевизор командым. Командыже сеҥен, икымше куд очком погеныт.
1975 ий 4 идымыште икымше выпуск передаче эфирыш лектеш. Тенийсе ийыште икымше модмаш эртен деч палынак ойыртемалтеш. «Мо? Кушто? Кунам?» пеш вашке тунар оҥай, шкешотан мо телевизионный модыш деч посна, тудо спорт версий-влакат толын лектыч. Вӱргече эффективный кугу модыш налын. Икымше каналыште лектын (икымше программым ЦТ ондак, 1-да м нтв канал останкино). 1994 ий 1-ше канал Останкино сурдоперевод дене транслироваться.
Модышын правилже
тӧрлаташТӱҥ
тӧрлаташМодмо кок команда участвоватлен: «пура» да «телевизор». Куд командын модшо-влак мече йыргешке ӱстел-влакым ямдылыме да кушшаш улыт модыш гыч шога. Ик командын капитанжылан гыч пурыш уло, уло команде дене пырля йоҥгалтарыме але лӱмын пунчалым луктын пунчалым луктын. Йӧратымаш модыш команде шке гыч ыштыше телевизор колта серымашыже (правил семын, серыме деч ончыч командын кажне модмо льыптырген технике). Лӱмын дене телевизорым модын вӱдышӧ йодышым пуа, модшо-влак да кадрым кучен дикторский почешыже кабина уло. Чын вашмутлан вӱдышӧ рашемдаш да кушшаш тӱҥ судьялан шотлалтын.
Куд очком модын ончыч ышталтын (правил почеш, 1982 ийыште пеҥгыдемдыме): коман, погенам чыла куд икымше, модыш сеҥымашлан. Серымашыже телевизорым ончен кияш модыш, ӱстелыш шеледымаш 13 сектор; ӱстел рӱдер — умдо дене выр-выр — модыш, модмаш лӱм-влак ыштен пытарен. Случайный чот генератор выр-выр лийын, тудо лач модыш деч ойырен шога чер йодыш вочмаш: залыште модыш кучылтшаш (а 1993 ий 26 декабрь марте — ик кушшаш гыч) раундышто кажне выр-вырым колтена, йылме секторым ончыктымо йодышла гыч ик гыч кудаш. Вӱдышӧ, телевизорым ончен йодышым пуат, таймер колта — йӱла шотышто, каҥашымаште минут. Каҥашымаш пытарыме шотышто кушшаш улына йодышлан вашмутым пуыза телевизорышто: капитан йоҥгалтарен, уло кӧ йодышлан вашештен, але шке вашешта. Кушшаш, правил семын, шке версия йӱкаҥден.
Чын вашмутлан вӱдышӧ да увертарымаш налаш пурышна. Когыньыштынат икгаяк шонет гын вашмутым сем почеш минимум (але клуб да левий тукым представительже-влак кокла консенсусыш вӱдышӧ посна), да нуным сеҥымаш раундышто очком ышта. Вес случай, команда очком телевизорым ончен аклымым, а автор йодышым призым налын. Совет жапыште лийше шергакан приз книга, налшаш оксан кугытшым ончен 1991 ий дене (суммын кугытшо дене варьироваться правил-влак). 2001 ий марте кушшаш чын вашмутым тыгак кеҥежым оксам ыштен налыт, тидын годым мыняр оксам ик серийжым кушшаш улыт сайын модо палемдыман, финалыште сеҥышыш гына пурымо годым кучыктеныт.
Регламент тудым
тӧрлаташКажне ийын ик пагытлан модаш келша, ойырен ныл серий, шке жапыште черлан келшыше ий (шошо, кеҥеж, шыже, теле). Модшо 8 командым тургым кушшаш, тиде модыш ваш-ваш товышат финалыште модын кертеш. Статус командыште модын рашемдаш ончычсо пагыт (палым сайрак, кӱшыл командыш тудым команде рейтенг, тудлан тушто вер ок вашталт прич). Тыге, команде, солдат 6 счет дене телевизор ончо:0, теле серий лекме тӱҥалеш претендент (шошо сеҥыше команде финалыш серий годым але кеҥеж - теле, нуным автоматически серий лектын) тудым вес командын тудо ӱмылтышаш огыл, а тыгай счет дене сеҥен. Вес командын счет дене сеҥеныт гын кун 6:1 (6:2, 6:3 да молат), лектын да ала шыжым, телым тиде серийыште тудым гына претендент участвоватлаш тӱҥалыт гын, победит шке модыныт, а моло командыште - уке. Сайын модо сеҥыше-влак коклаште полуфинал (т. е. финал серий) але телевизор приз сеҥышылан хрусталь тумна семын кучыкталтын. Финалыште сеҥышыш клубын лӱмын фаворит ийлан пуалтеш, а сеҥыше командым модмо годым чыла тиде сай але телевизор тумна олмеш бриллиант хрустальым налаш. Юбилей тургымышто (кажне 5 ий) модылтыт тумна пыжаш олмен ик тичмашын (чыла тудын команде сеҥен налын), тыгак — «лум магистр» (чап медаль дене) пурыш уло, але «академик» — телевизор воктене. Пытартышлан, кажне тургым годым чыла модаш неразыгрывать кугыт дене, банк ойыро-спонсор, накопительный резерв кая. Тудо ий мучаште иктӧр пайлалтеш коклаште телевизор, очкола модына финалыште у сеҥымашым да кушшаш ушнен кырлян могай ийыште (фонд гын призан 3 млн. теҥге погына гын, кӱшаш годым 5:6 пайдам телевизор, волжскышто ужашлан пайлыме 6 фонд, 6 годым ку:3 ужашыште 3, 6 годым:1 - куш чыла патыр-влак шке налын.
Шинчыше
тӧрлаташ- Александр Друзь (1995);
- Максим Поташёв (2000);
- Виктор Сиднев (2005);
- Андрей Козлов (2008);
- Елизавета Овдеенко (2018).