Новиков, Семён Сергеевич
ЭрВел Семон (Семён Сергеевич Новиков) (1946 ӱярня 29, Башкир АССР, Мишкан кундем, Тымбай ял) — марий серызе, шымлызе, мер пашаеҥ, Пошкырт Элысе Яныш Ялкайн лӱмеш премийын лауреатше (2008).
| Семён Сергеевич Новиков | |
|---|---|
| ЭрВел Семон | |
| Шочмаш дене лӱм | Семён Сергеевич Новиков |
| Шочын | 1946 ий 29 ӱярня (78 ий) |
| Шочмо вер | Башкир АССР, Мишкан кундем, Тымбай ял |
| Чап пӧлек да премий | |
Илыш корныжо
тӧрлаташЭрВел Семон 1946 ийын ӱярня тылзын 29-ше кечынже Башкир АССР Мишкан кундем Тымбай ялеш кресаньык ешеш шочын. Верысе кандашияш школым пытарымек, Уфа оласе финанс техникумыш пурен. 1965–1968 ийлаште Совет Армий радамыште служитлен.
1970–1975 ийлаште Всесоюзный заочный финанс-экономик институтышто тунемын. 1969–1994 ийлаште Пермьысе мотор чоҥышо заводын госдоход инспекторжылан, ревизионный бюро вуйлатышылан, Пермь областьысе ялозанлык управленийын контрольно-ревизионный пӧлка вуйлатышылан, Уфасе нефтьым перерабатыватлыше заводын тӱҥ бухгалтерын алмаштышыжлан да тӱҥ бухгалтерлан, заводысо шотлышо рӱдерын инженер-математикшылан, РАН УНЦ-н Экономик институтшын экономистшылан, «ФинВест-Аудит» ООО-н директоржылан ыштен.
Бухгалтер учёт, налогообложений, гражданский закон-влакым лукмо шотышто нылле утла шанче статьям серен. Марий калыкын эртышилышыже, литературжо, чий йӱлаже дене оҥайлалтеш. С.Новиковын философско-теологический манме статьяже-влак «Истоки», «Кудо-Коду», «Философская газета», «Марий Эл», «Кугарня», «Чолман» газетлаште, альманах ден журналлаште савыкталтыныт. Лу наре книгам савыктен. Нунын кокла гыч ятырышт эрвел марий-влакын историйышт, философийышт да юмынйӱлашт дене кылдалтыныт. Прозышто «Йоча жапемын йомакше» сылнымут книгаже (2006) палыме.
1990 ийла кыдал гыч марий-влакын мер толкыныштышт шкенжым чулымын ончыкташ тӱҥалын. Уфа олаште Марий национально-культурный ушемын, Башкортостан Республикысе Марий мер толкынын вуйлатышыштлан сайлалтын. «Ошвиче сем» калык фольклор ансамбльын администраторжо, Мер Каҥашын вуйвержын йыжыҥъеҥже лийын. Уфа олаште ила. Марий литературым шарымашке надыржылан 2006 ийыште РМЭ-се Тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министерствын Чап грамотыж дене палемдалтын. Яныш Ялкайн лӱмеш премийын лауреатше (2008).
Тӱҥ произведенийже-влак
тӧрлаташ- Космическая философия и космополитическая экономия. Уфа, 1998.
- Сандалык — Ош Кугу Юмо [Космос — Великий Светлый Бог]. Йошкар-Ола. 1998. 24 с.
- Юмо дене пырля... [Вместе с Богом...]. Йошкар-Ола, 1999. 64 с.
- Марий лӱм-влак мутер [Справочник марийских имен]. Йошкар-Ола, 2000. 20 с.
- О Поро Юмо... = О добрый Бог... : религиозно-философский словарь, молитвы для городских марийцев, совр. мар. одежда Башкортостана. Йошкар-Ола, 2003. 64 с.
- Марий сугынь : шочмо калыкнан тӱня умылымашыже. Йошкар-Ола, 2005. 264 с.
- Йоча жапемын йомакше : миф, йомак, легенде-вл. [Сказки моего детства : мифы, сказки, легенды]. Йошкар-Ола, 2006. 72 с.
- Восточные марийцы : философия, история, люди. Йошкар-Ола, 2007. 316 с.
Илышыже да творчествыже нерген литератур
тӧрлаташ- Акнаш М. Шке калыкше верч тыршыше // Кугарня. 2001. 19 янв.
- Пчёлкина Т. Куатле вийым, алым кава гыч мландышке волтат // Кугарня. 2004. 29 окт.
- Семон С. Йоча йолгорно сагындара : шарнымаш очерк // Марий Эл. 2004. 23, 24, 25 июнь.
- Глушкова З. Тымбай ялын кумылжо // Марий Эл. 2006. 25 март.
- Попов Н. ЭрВел Семонлан — 60 ий // Кугарня. 2006. 31 март.
- Ендылетова Э. Чолга эрвел марий родына-влак нерген // Кугарня. 2006. 7 июль.
- Пехметова С. Премий дене саламлена! // Марий Эл. 2008. 5 июль.