Четкарёв, Ксенофонт Архипович
Ксенофонт Четкарёв (Ксенофонт Архипович Четкарёв) (Чоткар Аркип Синопон), (1910 шорыкйол 22, Россий империй, Киров вел, Вӱрзым кундем, Картумбал ял – 1 сорла 1956, Йошкар-Ола) – марий серызе, шанчызе, фольклорист, этнограф, литературовед, религиовед, искусствоведений шанче кандидат, СССР Серызе-влак ушемын йыжъеҥже (1953).
| Ксенофонт Архипович Четкарёв | |
|---|---|
| Ксенофонт Четкарёв, К. Чоткар | |
| Шочмаш дене лӱм | Чоткар Аркип Синопон |
| Шочын | 1910 ий 22 шорыкйол |
| Шочмо вер | Россий империй, Киров вел, Вӱрзым кундем, Картумбал ял |
| Колен | 1956 ий 1 сорла (46 ий) |
| Колымо вер | Йошкар-Ола |
| Эл | |
| Тыршымаш алан | этнограф, серызе, Фольклорист, учёный-литературовед, редактор, религиовед |
| Чап пӧлек да премий |
|
Илыш корныжо
тӧрлаташКсенофонт Четкарёв 1910 ий шорыкйол тылзын 22-шо кечынже Россий империй Киров вел Вӱрзым кундем Картумбал ялеш шочын.
Чоткар Синопон мурым, такмакым, йомакым, калык ойпогым погымаштат кугу надырым пыштен. Икымше «Колхоз муро» лӱман книгажым (1936) Чоткар лӱм дене луктын, Серге Чавайн дене келшен пашам ыштеныт.
Марий сылнымутым вияҥдымаштат, марий кокла гыч лекше пашаеҥ-влакым ямдылымаштат ятыр тыршен. Лектышан да суапле пашажым шотыш налын, 1953 ийыште СССР писатель ушемыш пуртеныт. 1956 ийыште колен.
Тӱҥ произведенийже-влак
тӧрлаташ- Тӱм-тӱм : экспедиций материал гыч // У вий. 1935. № 9–10. С. 119–123.
- Колхоз муро : такмак-вл. [Колхозные частушки]. Йошкар-Ола, 1936. 80 с.
- Марий калыкын преданий ден легендыже нерген ; Ронго районысо йомак-шамыч // Марий фольклор ден литература. Йошкар- Ола, 1945. С. 7–132.
- Марий йомак : сборник [Марийские сказки]. Йошкар-Ола, 1950. 256 с.
- Богатырь нерген марий калыкын преданийже-шамыч ; Марий калыкын муро фольклоржо да йомаклаште героический образ-шамыч нерген // Марий литература. Йошкар-Ола, 1950. С. 3–20, 187–213.
- Нылле ик шоя : йочалан возымо йомак-вл. [Сорок
Вес йылмыш кусарыме произведенийже-влак
тӧрлаташ- Марийские частушки // Сов. фольклор. 1936. № 4–5. С. 89—95.
- О марийских преданиях и легендах // Труды МарНИИ. Вып. II : Вопросы истории, языка, литературы и фольклора мари. Йошкар- Ола, 1940. С. 150–179.
- Марийские сказки : Т. 1 : Ронгиниский район / пер. на рус. Йошкар- Ола, 1941. 316 с.
- Марийские сказочники // Учен. зал. МГПИ. Йошкар-Ола, 1941. С. 95–134.
- Марийские сказки. Йошкар-Ола, 1948. 184 с.
- Песни мари // Марий калык муро. М-Л., 1951. С. 9–34.
- Максим Горький и проблемы марийского фольклора ; Идеи патриотизма в русских былинах ; Марийские предания о родоплеменных богатырях ; Героические образы в марийских сказках ; Советская фольклористика в Марийской АССР // Учен. зал. Мар НИИ. Йошкар-Ола, 1951. С. 8–34, 137–194, 221–234.
- Марийские народные сказки : Т. 2 : Моркинский район / пер. на рус. Йошкар-Ола, 1955. 200 с.
- Марийские предания об Акпарсе. История покорения Казани Иваном Грозным // Труды МарНИИ. Вып. 7 : История, язык и литература мари. Йошкар-Ола, 1955. С. 33–80.
- Песни марийского народа // Марийские песни. М., 1955. С. 3–14.
- Марийские народные сказки. Йошкар-Ола, 1956. 244 с.
- О героинях марийских сказок // Труды МарНИИ. Вып. 9 : История, язык и литература мари. Йошкар-Ола, 1956. С. 86–92.
- Нӹллӹ ик алталымаш : ямаквлӓ [Сорок одна небылица : сказки для детей] / В.Петухов сӓрен. Йошкар-Ола, 1989. 48 с.
Илышыже да творчествыже нерген литератур
тӧрлаташ- Четкарев К. Л. // Краткая литературная энциклопедия. Т. 8. М., 1975. С. 481.
- Ученый-патриот К. А. Четкарев / МарНИИ, Мар. науч.-краев, музей. Йошкар-Ола, 1985. 20 с.
- Васин К. Чоткарын уныкаже // Арслан тукым. Йошкар-Ола, 1985. С. 93–98.
- Китиков А. Тале фольклорист // Марий коммуна. 1985. 22 янв.
- Акцорин В. Глубокий след в науке // Мар. правда. 1985. 22 янв.
- Писатели Марийской АССР : биобиблиогр. справочник. Йошкар-Ола, 1988. С. 301–304.
- Сабитов С. Шкежат патыр гаяк // Ончыко. 1990. № 1. С. 81–84.
- Научное наследие фольклориста К. А. Четкарева. Йошкар-Ола, 1993. 78 с.
- Шанчыеҥ — шанчыеҥ нерген // Кугарня. 1995. 27 янв.
- МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 394.
Чап
тӧрлаташ
«Чап Тамга» орден (1946)- Марий АССР Президиум Верховный Советын Чапкагазше (1951)
- СССР Серызе-влак ушемын йыжъеҥже (1953)
