Венедиктов, Арсений Андреевич
Арсений Андреевич Венедиктов (1935, Шорыкйол 2) — марий мурызо, Курыкмарий кундемысо Цигансола (Цыганово) ялыште шочын. Арсенийын йоча улмыж годым Кугу Авамланде Сар тӱҥалын. Ешышт гыч ачаж дене кугурак изаже сарыш каеныт да мӧҥгӧ пӧртылын огытыл. Ту жапыште илыш неле лийын. Сар мучаште Арсений школыш тунемаш кошташ тӱҥалеш. 1951 ийыште Пайскырык (Пайгусово) ялысе шымияш школым тунем пытара.
| Арсений Венедиктов | |
|---|---|
| Арсений Андреевич Венедиктов | |
| Шочын | 1935 ий 2 шорыкйол (89 ий) |
Умбакыже тунемаш каен огыл. Ешыште аваж дене коваже гына лийыныт. Нунык вачыште шинчаш сай огыл, сандене колхоз пашашке кошташ тӱҥ-алеш. Кушко колтат, тушто пашам ышта. Товар ден локшычмо пашамат ышта, лесничествыш пушеҥгым шындашат коштеш, мӧҥгыштӧ чыла пӧръеҥ сомылым шке ыштылеш. Яра жапыште гармоньым шокташ пешак йӧратен. Руш, марий да чуваш сем-влакым моткоч сылнын йоҥгалтарен. Радио дене колмо у семым тунамак калыклан гармонь дене шокташ тӱҥалын. Изиж годсекак музыканче лияш шонен коштын, но кузе тиде корныш лекшашым гына пален огыл.
1954 ийыште тудым армийышке налыныт. Кум ий гыч мӧҥгӧ пӧртылешат, адак колхозышто пашам ышташ тӱҥалеш. А 1958-ше ийыште, музыкальный училищыш тунемаш пураш шонен, Йошкар-Олашке толеш. Толмо кечынак баян дене шокташ тунемаш пурашлан училищышке йодмашым возен пуа. Училищыш тунемаш налме комиссииыште тудлан каласеныт: баяным шокташ тунемме отделенийыш йоча музыкальный школым тунем пытарыше-влакым гына налыт. Тунам Арсений икымше йодмашым кушкедешат, тромбон дене шокташ тунемаш пураш йодмашым возен пуа. Тыгай йодмашлан иктат тореш мутым каласен огыл. Пуртымо экзаменлан ямдылалташ тӱҥалеш. Училищыш тунемаш налме экзамен годым кажне еҥым мурыктат. Тыгодым айдемын музыкальный данныйже могай улмым рашемдат да южгунам мурызо лияш йӧршӧ йӱкан улмымат пален налыт. Арсений денат тыгак лийын, муралтен пуэнат, тудлан вокальный отделенийыш йодмашым возаш кӱштеныт. Тыге тудо мурызылан тунемме корнышко лектеш.
1962 ийыште Венедиктов, музыкальный училищым тунем пытарымеке, куштышо да мурышо «Марий Эл» ансамбльыште солист лиеш. 1963 ийын 5 апрельыште Йошкар-Олаште икымше гана Э.Сапаевын «Акпатыр» опержым марла шынденыт. Оперысе тӱҥ роль-влакым йот ола гыч ӱжын кондымо руш мурызо-влак муреныт. Мутлан, Акпатырын партийжым оперыште жаплан толшо Борис Артемьев мурен. Арсений тудын мурымыжым кӧранен колыштын. Шкежат тиде оперыште участвоватлен, но хорышто гына мурен. Лачак тунам ушышкыжо у шонымаш толеш - оперыште солист лияш эше тунемаш кӱлеш. Тиде ийынак кеҥежым культур министерствын направленийже дене Ленинградысе консерваторийыш тунемаш кая. Вич ий эртымеке, 1968 ийыште консерваторийым тунем пытара да шочмо кундемыш пӧртылеш. Ты ийынак Йошкар-Олаште музыкальный театрым почыныт, тушко солист-влакым погат улмаш. Венедиктов консерваторийысе икмыняр йолташыже-влак дене пырля тиде у театрышке пашам ышташ толеш.
Йошкар-Оласе музыкальный театрын штатыш мурызо ден музыканче-влакым 1968 ийыште поген теменыт да репетицийым ыштылаш тӱҥалыныт. Театрым почмо лӱмеш Э.Сапаевын «Акпатыр» опержым ончыкташ мутым пеҥгыдемденыт. Тыгак ыштеныт. «Акпатыр» оперым марла 1969 ийын 21 февральыште шынденыт. Ты гана тӱҥ рольым Арсений Венедиктов модын. Калык куанен колыштын, моланже пале: оперым марий композитор Э.Сапаев возен, тудын возымо нотыж почеш марий музыканче-влак шоктеныт да марий мурызо-влак муреныт. Тидыже шуко марий еҥым куандарен.
Музыкальный театр пашам ышташ тӱҥалме ийлаште утларакше оперетта-влакым шындылын. Сандене Арсенийлан опереттылаштат мурашыже перна. Мутлан, «Цыганский барон» опереттыште Оманайын, «Летучая мышьыште» Орловскийын, Чезере ден Павлон партийыштым «Поцелуй Чаниты», Густавыным «Король вальса» спектакльлаште модын. Тӱрлӧ опереттылаште модмым шкеже сценический мастарлыкым шуарымаш лийын манын ойла.
Илен толын оперымат театрыште утларак шындылаш тӱҥалыныт. Санденак Арсенийлан ятыр оперыште мурашыже пернен. Тудо «Иоланта» оперыште Эбн Хакиян, «Травиатыште» Жорж Жермонын, «Евгений Онегиныште» Онегинын, «Чио-ч'ио-саныште» Шарплесын, «Паяцыште» Тонион да эше икмыняр оперысе партийым мурен.
Театрысе паша дене гына серлаген огыл, тӱрлӧ эстрадный концертлашкат коштын. Тушто руш, марий калык муро-влакым да верысе композитор-влакынат мурыштым мурен.
1970 ийыште Марий республикылан 50 ий темме лӱмеш лӱмгече пайрем годым оперыште Акпатырын рольжым устан модмыжлан Арсений Венедиктовлан Кугыжаныш премийым да ту ийыштак мурызылан Марий АССР-ын заслуженный артистше почёт лӱмым пуэныт. Варарак тудо Марий Эл Республикын Калык артистше почёт лӱмымат налеш. Кызыт Арсений Венедиктов сулен налме канышыште.