Курыкмарий кундем
Курыкмарий кундем (курыкмарла Кырыкмары кымдем, рушла Горномарийский район) — Марий Эл Республикын ик кундемже. Рӱдолаже — Чыкма (курыкмарла Цикмӓ).
| |||
| Эл | |||
|---|---|---|---|
| Статус |
Кундем | ||
| Ужашыже | |||
| Административ рӱдӧ | |||
| Негызлыме | |||
| Администраций вуйлатыше |
Арганякова Наталья Николаевна | ||
| Официал йылме-влак |
руш, марий | ||
| Калыкчот (2010 ий) |
26 083 | ||
| Калык-влак |
марий, руш | ||
| Инаныше-влак |
Танле | ||
| Кумдык |
1730 км² (6-мше(о) вер) | ||
|
| |||
| Шагат ӱштӧ | |||
| Телефон код |
83632 | ||
| Автомобиль код |
12 | ||
| Официал сайт | |||
ГеографийПравить
Курыкмарий кундем Марий Эл Республикын кечывалвел-касвел ужашыштыже верланен. Юл эҥер ты кундемым кок ужашлан шелеш.
Пурла Юл серыште: Виловат, Йоласал, Эмӓн, Пайскырык, Микрӓк, Картук, Носола, Кугусола, Шӹндӹрйал, Кожерля, Шактенваж.
Шола Юл серыште: Вӹтлäмары.
Шур эҥер серыште: Ӓвӓсир, Шур-Кушыргы, Яштуга, Пӹркемсола, Краселицӹ, Этьвайныр дон Оврашныр. Кумдыкшо 1716,2 кв. км. Тышке олык, нур, чодра, эҥер, ер, куп-влак пурат. Юлын пурла серыштыже верланыше ужаш Курык вел лӱмдалтеш. Шола ужашыже Олык вел маналтеш.
ЭртыкПравить
Курыкмарий кундемын эртымгорныжо акрет жап гычак тӱҥалеш. Археологий шымлымаш ончыктен: тиде верыште ожнысек калык колым кучен, сонарыш коштын, емыжым, мӱйым поген. Варажым мландым куралаш да вольыкым ончаш тӱҥалын. Акрет финн-угор тӱшка гыч тыште ожнысо марий-влак лектыныт, нунак курыкмарий калыкын кугезышт лийыныт.
X — XIII курымлаште Курык вел ужаш Юл Булгарийыш пурен, Русьлан йӧзакым тӱлен. XIII-XV курымлаште курыкмарий мланде Шӧртньӧ Ордан кид йымалныже лийын, вара (XV-XVI курымлаште) Озаҥысе ханлыкыш ушнен.
Курыкмарий йылме — Марий Эл Республикын кугыжаныш йылме улеш.
