У Торъял кундем

У Торъял кундем, У Торъял район (рушла Новоторъя́льский райо́н) — Марий Эл республикысе муниципал район. Административ рӱдер — У Торъял ола сынан посёлко.

У Торъял кундем
Новоторъяльский район
Ойып
Ойып
Тисте
Тисте
Эл

Россий

Статус

Район

Ужашыже

Марий Эл

Административ рӱдӧ

У Торъял

Негызлыме

1924

Администраций вуйлатыше

Блинов Василий Васильевич

Официал йылме-влак

руш,марий

Калыкчот (2010 ий)

16 272

Калык-влак

марий, руш

Инаныше-влак

Танле

Кумдык

920 км²

У Торъял кундем картыште

Шагат ӱштӧ

MSK (UTC+4)

Телефон код

83636

Автомобиль код

12

Официал сайт

ГеографийПравить

Марий Элын йӱдвел-эрвелныже верланен. Йӱдвелне Виче велын Пыжанъю кундем (Пижанский район) да Кукарка кундем (Советский район) дене, эрвелне Шернур кундем дене, кечывалвелне да кечывалвел-эрвелне У Роҥго да Кужэҥер кундемла дене, касвелнеОршанке кундем дене пошкудылана. Тыге картыште ончалаш гын, ты Киров областьынат да Марий Элынат икгай лӱман район-влак улыт – «Советский район», мо оҥай нуно ваш-ваш пошкудо улыт.

Кундем кумдык 920 км² (але 92009 га)-ыш шуеш.

ВӱдПравить

Кундемыште 1043 га вӱд айла, куп-влак — 117 га наре. Кундем гоч Лемде, Толман да Шӱкшан эҥер-влак йогат.

ЧодраПравить

Кугу чодра уке, но изи куэр, шопкер, кожла-влак улыт, марий кӱсото-влак — 12230 га-ште верланеныт.

ЭртымгорноПравить

1920 ий марте У Торъял кундемын мландыже Вятский губернийысе Уржум да Яраҥ уездлашке пурен. Марий автономий областьым чоҥымеке, кызыт У Торъял кундемыш пурышо илмывер-влак тунам Сернурский кантоныш ушненыт. 1924 ийыште Новоторъяльский кантон чоҥалтын. РСФСР Кӱшыл Каҥаш Президиумын кӱштыкшӧ почеш 11 Ӱярня 1959 ийыште Пектубаевский районным пытареныт да тудын илмывер-влакше тӱҥ шотышто Новоторъяльский районыш пуреныт.

РСФСР Кӱшыл Каҥаш Президиумын Кӱштыкшӧ почеш 1 Пургыж 1963 ийыште у административлымаш системе почеш Марий АССРыште 7 ялозанлык район ышталтын. Новоторъяльский районым пытареныт, тудын мландыже Советский районыш ушнен.

4 Ӱярня 1964 ий РСФСР Кӱшыл Каҥаш Президиумын Кӱштыкшӧ почеш Новоторъяльский районым угыч илаҥдареныт.

КалыкПравить

1 Шорыкйол 2005 ийысе шотлымаш почеш кундемысе 147 илымверыште 18 100 еҥ илен.

Административ шеледымашПравить

Ял-влакПравить

ЭкономикаПравить

ЯлозанлыкПравить

Кундемыште 2 ял озанлык предприятий шотлалтеш:

  • «Первое мая»
  • «Авангард»

Культура да образованийПравить

Тӱвыра тӧнеж-влак:

  • ялысе книгагудо-влак.
  • районысо тоштер.
  • культур да каныш рӱдер.

Туныктымо учреждений-влак:

  • 6 школ.
  • 10 йочасад.
  • Йоча усталык пӧрт
  • Йоча да самырык-влаклан спорт школ
  • Э. Сапаев лӱмеш сымыктыш школ.

Тазалык аралтышПравить

  • У Торъялысе рӱдӧ эмлывер
  • Пектубаевысе врачебный амбулаторий
  • Масканурысо врачебная амбулатория
  • 29 медпункт

Лӱмлӧ еҥ-влакПравить

Кылвер-влакПравить