У Роҥго кундем

У Роҥго кундем
Советский район
У Роҥго кундем; Советский район
Тисте[d]	Ойып
Эл	Россий
Чапмуро:	«Сторона моя неприметная» ; (сем. С. Маковын, мут. А. Сагировын)
Статус	Марий Эл
Административ рӱдӧ	У Роҥго
Негызлыме	1921
Администраций вуйлатыше	Трудинов Антон Аркадьевич
Официал йылме-влак	руш, марий
Калыкчот (2010 ий)	29 230
Калык-влак	марий, руш
Инаныше-влак	Танле
Кумдык	1421 км²
Шагат ӱштӧ	MSK (UTC+4)
Телефон код	83638
Автомобиль код	12
Официал сайт
	Медиафайлы на Викискладе

Тиде мутын вес ыҥже-влак улыт. Советский район (ыҥ-влак) ончал.

У Роҥго кундем (рушла Советский район) — Марий Эл Республикысе муниципал район.

Кундем рӱдӧ — У Роҥго (рушла Советский) ола сынан посёлко.

Географий Тӧрлаш

Кундем Марий Эл покшелне верланен. Йӱдвелне — У Торъял кундем дене, эрвелне — Кужэҥер, кечывалвел-эрвелне — Морко, кечывалвелне — Провой, касвелне — Маскасола, йӱдвел-касвелне — Оршанке кундем-влак дене пошкудылана.

Кумдык — 1421 км² (але 142100 га).

Чодыра Тӧрлаш

У Роҥго кундемын 25 % мландыштыже (35000 га) чодыра кушкеш. Кож, пӱнчӧ, куэ, шопке-влак тӱҥ шотышто шогат.

Вӱд Тӧрлаш

Район кумдыкым 869 га вӱд да куп-влак айлат. Тӱҥ шотышто изи эҥер-влак йогат. Эн келге эҥерлан тыште Изи Кундыш да Изи Какшан шотлалтыт.

Минерал ресурс-влак Тӧрлаш

Полезный ископаемый-влак кокла гыч известняк, торф, чакарок, ошма уло.

Эртымгорно Тӧрлаш

1917 ий марте кундемын кумдыкшо Озаҥ губернийын Царевококшайскысе уездыш, да Вятский губернийын Уржумысо да Яраҥысе уездлашке пурен.

15 Шорыкйол 1921 ийыште Марий Автоном областьын ревкомжо почеш кум кантон ышталтын: Козьмодемьянскысе, Краснококшайскысе да Шернурысо. Кундемын мландыже Краснококшайскысе да Сернурысо кантонлаште лийын.

25 Шорыкйол 1935 ийыште ВЦИКын кӱштыкшӧ почеш Марий автоном областьыште Ронгинский район ышталтын. Рӱдер — Роҥго сола.

1953 ийыште район рӱдерым Фокино солашке кусарат, 1958 ийыште — Советский (У Роҥго) кугыялышке.

23 Пургыж 1960 ийыште РСФСР Кӱшыл Каҥаш Президиумын Кӱштыкшӧ почеш Ронгинский район Советский район лӱмым налын.

Калык Тӧрлаш

1 Шорыкйол 2005 ийысе шотлымаш почеш кундемыште 30 400 еҥ илен. Нунын кокла гыч У Роҥгышто — 10 600 еҥ.

Административ шеледымаш Тӧрлаш

Районышко Советский ола шотан илем да 7 ял шотан илем пура:

Алексеевский ял шотан илем
Верх-Ушнур ял шотан илем
Вечын ял шотан илем
Кужмарий ял шотан илем
Михайловка ял шотан илем
Роҥго ял шотан илем
Солнечный ял шотан илем

Ял-шамыч Тӧрлаш

Экономика Тӧрлаш

Промышленность Тӧрлаш

Советский мебельно-деревообрабатывающий комбинат
Роҥгысо кӱ карьер
Спирт завод

Пурлык-влак Тӧрлаш

Кундемыште тӱвыра, пӱртӱс да историйысе 55 памятник уло:

9 археологический памятник
- Абаснурысо курган тӱшка
- Колянурысо курган тӱшка
- Прокопьевскысе курган тӱшка
- Семейкинысе курган группа
- Алексеевскысе курган тӱшка
- Верхушнурысо шӱгар
- Роҥгысо шӱгар
- Тапшер кумалтыш.
2 архитектур да градостроительство памятник
22 исторический памятник
22 ландшафтный памятник
31 кӱсото, марий-влак тушто кумалыт, Ош Поро Кугу Юмылан надырым пыштат.
Оршинский черке (XVIII курым)