Матюков, Геннадий Иванович

Геннадий Иванович Матюков
Геннадий Иванович Матюков
	Геннадий Матюковский
Шочмаш дене лӱм	Геннадий Иванович Матюков
Шочын	1926 ий 14 пургыж
Шочмо вер	Марий автоном область, Курыкмарий кундем, Кыльыкал (кызыт Эрсексер) ял
Колен	1994 ий 22 шорыкйол (67 ий)
Колымо вер	Йошкар-Ола ола
Эл	Совет Социализм Республик-влак Ушем; Россий;
Тыршымаш алан	журналист, серызе, редактор, почеламутчо, научный сотрудник, кусарыше, прозаик
Чап пӧлек да премий	; РСФСР-ысе тӱвыран сулло пашаеҥже (1986), Марий АССР-ын Калык почеламутчыжо (1980), Марий АССР-ысе Кугыжаныш премий (1972), Марий АССР Президиум Верховный Советын Чапкагазше (1963,1984)

Геннадий Матюковский (Геннадий Иванович Матюков) (1926 пургыж 14, Марий автоном область, Курыкмарий кундем, Кыльыкал (кызыт Эрсексер) ял — 22 шорыкйол 1994, Йошкар-Ола ола) — марий серызе, почеламутчо, кусарыше, СССР Серызе-влак ушемын йыжъеҥже (1949), Марий АССР-ысе Кугыжаныш премийын лауреатше (1972), Марий АССР-ын Калык почеламутчыжо (1980), РСФСР-ысе тӱвыран сулло пашаеҥже (1986).

Илыш корныжо

Геннадий Матюковский курык марлат, олык марлат моткоч устан возен. Г.И. Матюковский 1926 ий пургыж тылзын 14-ше кечынже Марий автоном область, Курыкмарий кундем, Кыльыкал (кызыт Эрсексер) ялыште кресаньык ешеш шочын. Шке ялысе тӱҥалтыш школ деч вара Йоласъял кыдалаш школышто тунемын. Почеламутым школыштак возаш тӱҥалын. Варажым, 1941 ий тӱҥалтыште нуныжо «Счастливый ыльымаш» альманахеш лу почеламутан циклым савыктеныт.

Г.И.Матюковский изинек чулым, кожмак лийын, кугыеҥ-влак дене пырля чыла кресаньык пашам ыштен. Сылнымутым йӧратыше, тунемаш да почеламутым возаш кумылаҥше, 1942 ийыште тудо Марий педагогике институтыш тунемаш пурен. 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сар жапыште институт Чыкмасе педучилищын пӧртыштыжӧ верланен, а педучилищым Юриныш кусареныт. 2-шо курсышто студент изиш веле тунемын. 1943 ий кылме тылзыште тудо армийыш каен. Мӱндыр эрвелыште авиацийыште служитлаш тӱҥалын. Армийыште лийыж годым почеламут ден поэме-влакым возен. А 1944 ийыште «Сеҥымаш корно дене» поэмыже республиканский конкурсышто 2-шо верым налын. Тыгай лӱм денак самырык почеламутчо 1945 ийыште икымше почеламут сборникым луктын.

Геннадий Матюковский 1945 ийыште сарыште Японий ваштареш кучедалын. 1947 ийыште, армий гыч толмек, Марий пединститутыш пӧртылын, ик жапыштак Москошто Горький лӱмеш литератур институтышто заочно тунемаш тӱҥалын. Студент жапыште шуко почеламутым возен. Да 1949 ийыште «Мир верц» сборникым да посна книга дене «Петю» поэмым луктын. Пединститутым пытармек, Марий шанче-шымлыше институтышто ыштен, вара Марий АССР серызе ушемын ответственный сектетарьжылан сайлалтын. 1953 ий гыч профессиональный серызе лийын, газет редакцийыштат пашам ыштен. Тидын годым шуко возен, почеламут сборник-влакым савыктен луктын. 1967 ийыште Москоште кок ияш Высший литературный курсым пытарен. Вара адакат Серызе ушемын ответственный сектетарьже, а 1970 ий гыч правленийын председательже лийын. «Пачемыш» журналымат вуйлатен шоген. 70-ше ийлаште тыгай книгаже-влак лектыныт: «Ида вашталте мылам шӱмым», «Кум эргы», «Шӱдыр аршаш», 80-ше ийлаште – «Туан сандалык», «Сеҥымаш корно дене» роман. Пытартыш ийлаште «Калевала» карело-финский эпосым марлаш кусарен. Тылеч посна Г. Матюковский шуко критический статьям, очеркым, ойлымашым возен. Курык марий серызе-влакын ойпогыштым иктыш чумырен, тӱрлӧ сборникым луктын. «Почет Тамга» орден да медаль-влак дене палемдалтын, 1972 ийыште «Ида вашталте мылам шӱмым» сборниклан Марий АССР-ысе Кугыжаныш премийым сулен налын. Чылаже коло утла книган авторжо. 1980 ийыште Марий АССР-ын Калык почеламутчыжо лӱмым пуымо.

Геннадий Матюковскийын илышыже 1994 ий шорыкйол тылзын 22-шо кечынже кӱрылтын.

Тӱҥ произведенийже-влак

Сыҥымашын корны дон : стих дон поэмывла [Победной дорогой : стихи и поэмы]. Козьмодемьянск, 1945. 168 с.
Мир верц: стихвла [За мир : стихи]. Козьмодемьянск, 1949. 80 с. Петю : поэма. Козьмодемьянск, 1949. 16 с.
Мый мирым мурем : почеламут-влак [Пою я мир : стихи]. Йошкар-Ола, 1951. 72 с.
Петю : поэма. Йошкар-Ола, 1954. 20 с.
Шÿмын викшы : стихвла [Мелодии сердца : стихи]. Йошкар-Ола1954.112 с.
Соты пылгом; стихала [Светлое небо: стихи]. Йошкар-Ола, I960.72 с.
Коммунистам шумжы: очерк [Сердце коммуниста]. Йошкар-Ола,1962.20 с.
Почеламут-влак [Стихи]. Йошкар-Ола, 1963. 68 с.
Шыдыр : стихвла [Звезда : стихи]. Йошкар-Ола, 1964. 32 с.
Лаксак йыде масак : изи повесть [Потеха — не утеха : маленькая повесть]. Йошкар-Ола, 1965. 36 с.
Земля чонгешта : лыдышвла [Земля в полете : стихи]. Йошкар-Ола, 1966. 76 с.
Нелы ин, нелы часын : повесть [В трудный год, в трудный час]. Йошкар-Ола, 1968. 60 с.
Ида вашталте шумым : почеламут ден поэма-влак [Не пересаживайте сердца мне : стихи и поэмы]. Йошкар-Ола, 1971. 136 с.
Кым эргы: поэмывла [Три сына]. Йошкар-Ола, 1974. 88 с.
Шÿдыр аршаш : почеламут, поэма [Звездный букет : стихи, поэма]. Йошкар-Ола, 1977.132 с.
Туан сандалык : лыдышвла да поэма [Родная земля : рассказы и поэма]. Йошкар-Ола, 1983. 120 с.
Сыҥымашын корны дон : лыдыш роман [Победной дорогой : роман в стихах]. Йошкар-Ола, 1986. 180 с.
Сото курым: поэма // Ончыко. 1986. № 1. С. 87—95.
Айырен нал мы лыдышвла да поэмывла / И. Горный да Е.Королева йамдыленыт. Йошкар-Ола, 1996. 296 с.

Награде да чап лӱм-влак

«Чап Тамга» орден (1951).
Марий АССР Президиум Верховный Советын Чапкагазше (1963).
Марий АССР-ысе Кугыжаныш премий (1972).
Марий АССР-ын Калык почеламутчыжо (1980).
^[1] II степенян Ачамланде сар орден (1985).
Марий АССР Президиум Верховный Советын Чапкагазше (1984).
РСФСР-ысе тӱвыран сулло пашаеҥже (1986).

Кылвер-влак

Литератур

Важ-влак

↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».

[1] Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».

[1]