Илибаева, Мария Каликаевна

Мария Илибаева (Мария Каликаевна Илибаева) (1950 шыжа 20, РСФСР, Башкир АССР, Калтаса кундем, Токтай-Марий ял) – марий серызе, журналист, туныктышо, Россий Серызе-влак ушемын йыжъеҥже (2000), Марий Эл Республикын Калык серызыже (2018).

Мария Каликаевна Илибаева
Мария Илибаева
Шочмаш дене лӱм	Мария Каликаевна Илибаева
Шочын	1950 ий 20 шыжа(1950-10-20) (74 ий)
Шочмо вер	РСФСР, Башкир АССР, Калтаса кундем, Токтай-Марий ял
Чап пӧлек да премий	Марий Элын Калык серызыже, Марий Эл Республик Виктерын Чапкагазше, Марий АССР-ын Савыктыш да информаций кугыжаныш комитетын Чапкагазше

Илыш корныжо

Мария Илибаева 1950 ийын шыжа тылзын 20-шо кечынже Башкир АССР Калтаса кундемысе Токтай-Марий ялыште кресаньык ешеш шочын. Шочмо ялысе тӱҥалтыш школым тунем пытарымек Ӱлыл-Иванаевский кандашияш да Ӱлыл-Сакиязовский кыдалаш школышто тунемын. Профессионал шинчымашым Йошкар-Оласе 8 №-ан ГПТУ-што налын (1968). Чоҥымо организацийыште пашам ыштен. Варажым Н.К.Крупская лӱмеш кугыжаныш педагогике институтын историко-филологический факультетыштыже тунемын. Кӱшыл шинчымаш нерген дипломым налмек, 1977–1979 ийлаште марий йылме да сылнымутым, руш сылнымутым, эртыкым Кужэҥер кундемысо Шÿдымарий школышто туныктен. 1979–1981 ийлаште «Марий коммуна» газетын редакцийыштыже савыктышын редакторжо семын пашам ыштен. «Кугарня» да «Марий Эл» газетын корреспондентше лийын.

Сылнымут корныжо

М.Илибаеван икымше сылнымут произведенийже «Марий коммуна» газетеш 1972 ийыште савыкталтын. «Сылнымут шыже» семинарлаште лиймыже, шкенжым тергымыже сылнымутшым виянракым ыштен. 1985 ийыште «Ончыко» журналеш «Шем йыраҥ» ойлымашыже лудшо-влак коклаште кугу мутланымашым луктын. Критик-влак марий сылнымутыш шкешотан, уста прозаикын толмыж нерген ойлаш тӱҥалыныт.

Шке жапыштыже чоҥымаште практик опытым налмыже «Кечан ӱмылыштӧ» романлан негыз семын лийын. 1994 ийыште тудым Марий книга савыктыш луктын.

«Кумыл» сборникшым, «Ончыко» журналлаште савыкталтше повесть ден ойлымашыже-влакым лудшо шокшын вашлийын.

Автор произведнийлаштыже айдемын илышыже нерген шонкала, неле ситуаций гыч лекташ корным кычалеш.

Мария Илибаеван усталыкыштыже посна верым кум книга дене савыктыме «Вес тӱняшке ямдылалташ» роман налеш. Произведений 2003 ий гыч тӱҥалын жапын-жапын «Ончыко» журналеш савыкталтын. 2019 ийыште произведенийже-влак «Антология современной литературы народов России. Проза» лӱман книгаште савыкталтыт. М. Илибаева южо произведенийжым М. Акаш псевдоним дене воза.

Марий АССР-ын Савыктыш да информаций кугыжаныш комитетын Чапкагазше (1991), Марий Эл Республик Виктерын Чапкагазше (2000) дене палемдалтын.

Марий национальный литературым вияҥдымашке кугу надырым пыштымыжлан Мария Илибаевалан Марий Эл Республикым Вуйлатыше Александр Евстифеевын 2018 ий 27 августысо 141-ше №-ан Указше дене Марий Эл Республикын Калык серызыже почётан лӱмым пуымо.

Сылнымут произведенийже-влак

• Кож ден лапчык пыл; Ласкалык; Кумыл; Эм: ойлымаш-вл. // Эрвий. Эр Чолпан. Йошкар-Ола, 1991. С. 92–101.
• Кечан ӱмылыштӧ: роман [В солнечной тени]. Йошкар-Ола, 1994. 264 с.
• Шӱдӧ йолташ – Шӱдӹ йолташ – Сто друзей: сказки [на лугомар., горномар., рус. яз.]. Йошкар-Ола. 2006. 56 с.
• Кумыл: повесть ден ойлымаш-вл. [Гармония души: повести и рассказы], Йошкар-Ола, 2003. 192 с.
• Вес тӱняшке ямдылалташ: роман // Ончыко. 2002. № 1.С. 9–64; № 2. С. 26–86; № 3. С. 18–80; 2007. № 8. С. 10–69; № 9. С 11–60; № 10. С. 7–56; № 11. С. 13–59; № 12. С. 35–101; 2008. № 1. С. 9–61; № 2. С. 20–54.
• Кугу тӱня – шыгыр тӱня: ныл книган роман. Йошкар-Ола. 2010. 672 с.
• Порылык кушкаш полша: ойлымаш-влак. Йошкар-Ола. 2012. 40 с.
• Чоныштына кечыйол меран: йомак-повесть. Йошкар-Ола. 2014. 75 с.
• Тиде ушдымо тўняште: роман. Йошкар-Ола. 2019. 448 с.

Илышыже да сылнымут корныжо нерген паша-влак

• Писатели Республики Марий Эл : автобиобиблиогр. сб. Йошкар-Ола, 2004. С. 32.
• Илибаева М. «Кеч-монат шке жапше лийшаш...» // Ончыко. 2004. № 1. С. 78–79.
• Егоров В. Поро садак сеҥа//Ончыко. 2004. № 12. С. 181–187.
• Тимиркаев А. «Мыйын школем — илыш...» // Ончыко. 2005. № 9. С. 152–157.
• Егоров В. Кадыр кидлан мо кӱлеш ? // Ончыко. 2006. № 6. С. 177–184.
• МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 151.
• Глушкова 3. «Мый илышым гына возенам» // Марий Эл. 2008. 12 апр.
• М.Илибаеван «Орина кова» повестьше – илышын воштончышыжо // Финно-угорская филология: проблемы и перспективы развития: материалы Всероссийской научно-практической конф., приуроченной к 75-летию проф. И.С.Иванова. Йошкар-Ола, 2010. С. 101–106.
• Мария Илибаеван творчествыжым вузышто тунеммаш: студент-влаклан полыш. Йошкар-Ола: МарГУ, 2011. 60 с.
• Калыкыште ойлат: «Ава – шочмо мланде, шочмо мланде – ава» (М.Илибаеван ойлымашыже негызеш) // Ончыко. 2014. № 1. С. 150–153.
• М.Илибаеван «Кугу тӱня – шыгыр тӱня» романыштыже описательный элемент-влакынсылнымут сомылышт // Язык и социум: материалы межрегиональной научно-практической конференции, посвященной Дню марийской письменности (9 декабря 2014 г.). Йошкар-Ола, 2015. С. 133–136.
• Михайлов В.Т. М. Илибаеван йоча прозыжо // Проблемы марийской и сравнительной филологии: сб. ст. / Мар. гос. ун-т. Йошкар-Ола, 2015. С. 213–218.

Кылвер-влак

• Илибаева Мария Каликаевна.(руш)
• Мария Илибаеван кокымшо мыскара книгам ямдылен. («Регион 12»).
• Марий Элын Серызе ушмже М.Илибаеван «Кугу тӱня – шыгыр тӱня» роман-тетралогийжым Кугыжаныш премийлан темлен. («Регион 12»).

Чап

• Марий АССР-ын Савыктыш да информаций кугыжаныш комитетын Чапкагазше (1991).
• Марий Эл Республик Виктерын Чапкагазше (2000).
• Марий Элын Калык серызыже (2018).

Литератур

1. Писатели Марий Эл: биобиблиографический справочник / сост.: А.Васинкин, В.Абукаев и др. – Йошкар-Ола: Марийское книжное издательство, 2008. – 752 с. С. 280–281.