Россий
Россий (рушла Россия, грекла Ρωσία — Русь); официал лӱм — Россий Федераций (рушла Росси́йская Федера́ция), кагазлаште РФ кӱчыкемдымаш кучылталтеш — Эрвел Европышто да Йӱдвел Азийыште верланыше кугыжаныш. Калыкчот — 146 804 372 еҥ. Конституцийыште пеҥгыдемдыме кумдык — 17 125 191 км². Тӱняште кумдык дене таҥастарымашыште эн кугу эл, ВВП кугыт да ППС дене кудымшо верым айла, калыкчот дене индешымше верыште.
| |||||
Негызлыме | 862 | ||||
Кугыжаныш йылме | руш йылме | ||||
Рӱдола | Моско | ||||
Виктем йӧн | парламент республик | ||||
Президент | Владимир Путин | ||||
Премьер-министр | Михаил Мишустин | ||||
Кумдык вӱд ӱмбал % |
1-ше тӱняште 17 125 191 км² 13 | ||||
Калык чот чаклык |
9-ше тӱняште 146 267 288 (2015) 8,3 еҥ/км² | ||||
Валюта | российысе теҥге (RUB) | ||||
ЭЧЙ ЭЧЙ/еҥ |
8-ше тӱняште $1698 кмср (2008) тӱняште
| ||||
Интернет-домен | .ru, .рф, .su | ||||
Телефон-код | +7 | ||||
Шагат ӱштӧ кеҥежым |
UTC +2 ... +12 UTC +3 ... +13 |
Рӱдолаже Моско. Кугыжаныш йылме — руш йылме.
Россий Федерацийыш 85 субъект пура, нунын коклаште: 46 — область (Марий Википедийште Вел лӱмдалтыт, мутлан, Киров Вел)), 22 — республик (Марий Википедийыште Эл, але Республик маналтыт, мутлан Одо Эл), 9 — край (Марий Википедийыште Мланде лӱмдалтыт, мутлан Пермь мланде, 3 — Федерал кӱлешан ола (рушла город федерального значения), 4 — автоном йырвел (рушла автономный округ), 1 — автономный область. Чылажге Российыште 157 тӱжем илымвер наре.
Российын латкандаш кугыжаныш дене чек уло, нунын коклаште кок непризнанный кугыжаныш, да кок частично признанный кугыжаныш:
- Мландыште Норвегий, Финляндий, Эстоний, Латвий, Литва, Польша, Белоруссий, Украина, Грузий, Азербайджан, Казахстан, Монголий, Китай, Йӱдвел Корей, Кечывалвел Осетий, Абхазий, Луганск Калык Республик да Донецк Калык Республик дене пошкудо улеш.
- Теҥыз гоч Японий да УАШ дене пошкудо улеш.
Российыште шуко тӱрлӧ калык ила, 75% танле тын (православий) почеш ила, сандене тӱнямбалне Россий наций эн кугу православный населенийлан шотлалтеш.
Россий Федераций — ядерный державе, космический проект-влак дене тӱнямбалне ончылверыште улеш, космический аппарат-влакым колтылмо да ракетный двигатель-влакым ыштыме дене икымше верыште, Мландыште эн кугу радиотелескопым да космический радиотелескопым чоҥен. Тӱняште чылжге кок глобальный спутниковый навигаций системе уло, иктыже — Российыште ышталтын. УАШ (США) дене пырля Россий квантовый компьютерым чоҥа, Моско — планетыште кум метеорологический рӱдер-влак кокла гыч иктыже.