Кипр

Кипр (грекла Κυπριακή Δημοκρατία, туркыла Kıbrıs Cumhuriyeti) — Азийысе эл.

Кипр
Κυπριακή Δημοκρατία

Кипрын тистыже Кипрын ойыпшо
Чапмуро: Гимн
Негызлыме	16 сорла 1960
Кугыжаныш йылме	грек
Рӱдола	Никосий
Виктем йӧн	президент кугыжаэл
Президент	Никос Анастасиадис
Премьер-министр
Кумдык вӱд ӱмбал %	170-ше тӱняште 9250 км²
Калык чот чаклык	164-шо тӱняште 1 266 676 (2022) 136,92 еҥ/км²
Валюта	евро
Интернет-домен	.cy
Телефон-код	+357
Шагат ӱштӧ	UTC +6:00

Рӱдолаже Никосия. 1 ага 2004 ий гыч европо союзын членже.

Официально пуртымо республикын территорийыштыже Кипр 98 % территорий лӱман остров (моло 2,7 % айла да военный базым британийысе Акротирь Декелия), тыгак лишыл георгиос агиос отро, Геронисос, Глюкиотисса, Килам, Киедес, Мазак да Кордилия. Де-электроник лияш отро-влак 1974 ий деч вара ныл ужашлан шелме: 57,6 % республикын территорийыштыже кипр отрошто шонкалымаш (грек калык тӱҥ шотышто ял), 36 % — йӱдвел Кипр (калык тӱҥ шотышто илен туркышат), 3,7 % — ООН, 2,7 % — Британийысе вооруженный вийын. Кугыжаныш семын гына шотлышо турций трск эрыкан.

Совет ушемын членже, ОБСЕ, ВТО.

Грек шелалтмыже деч вара шуко подавляющий-югышто илыше киприот, а турку-киприот — йӱдвелыште. Калык чумыр 800 тӱжем наре еҥ шотлалтын, нунын кокла гыч 300 тӱжем — турку. 17 тӱж кипр илыше тыгак англичан, руш 40 тӱжем деч шагал огыл (посол шотышто россий федерацийын информаций). 1974 ийыште ӧкымеш грек 180 тӱжем наре куржынна ыле сар деч вара киприот але кечывалвел кусарен. Турций 42 тӱжем наре куржаш але тыгакак йӱдвел вий киприот кусараш лиеш. Оон ола округ администрацийын илыше калык кок тӱшка гына йӱмӧ годым ларнака шогалтеныт.

Калыкчот, республика кипр контроль йымалне лияш, 2011 ий мучаште увер, шу 838 897 еҥ, нунын кокла гыч шукышт (21,4 %) йот элын гражданинже шотлалтеш. Тӧрлаташ кӧра инвестор вес эл правительствын 2014 ий дене пуртымо да кипрыште кугыжаныш программе тӧртыкшот лӱмын ыштыме гражданствым налаш права пуалтын.

2019 ийыште, ООН почеш, республикыште илыше аргентине 922 191 кипр, але 16 % элын калык.