Кускин

Кускин (рушла Куськино) — Российыште Марий Элын Шернур кундемыштыже верланыше Кукнур ял шотан илемыш пурышо ял. Калыкчот: 96 еҥ (2005 ий), 80 еҥ (2010 ий).

Ял
Кускин
рушла Куськино
57°10′45″ с. ш. 49°02′57″ в. д.
Эл	Россий
Федераций субъектше	Марий Эл
Кундем	Шернур
Эртыш да географий
Икымше гана палемдыме	1756
Тошто лӱм-влак	Кумкудо
Рӱдын кӱкшытшӧ	157 метр
Шагат ӱштӧ	UTC+3:00[d]
Калыкчот
Калыкчот	▼80 еҥ (2010)
Калык-влак	марий
Инаныше-влак	чимарий, танле
Официал йылме	марий йылме да руш йылме
Цифрр идентификатор-влак
Телефон код	+7 83633
Почто индекс	425466
Автомобиль код	12
Кускин Кускин

Верланыме вер

Рушэҥер ял деч 6 километр кечывалвел-касвел могырно верланен.

Эртымгорно

Кускин яллан купан, чодыран верыште Чемеков, Паянов да Очиевмыт тукым негызым пыштеныт. Очий лук, Пидал лук тиде лӱм-влак кызытат аралалт кодын. Ял могыр гычын Лемде эҥер могырыш Ӱдыр нур корно шуйна. Легенде почеш, тиде корно дене кум ӱдыр каен да пӧртылын огыл.

1756 ийыште Кускин ялыште 16 суртышто 75 пӧръеҥ да 60 ӱдырамаш илен. Тиде Чемековмыт, Паяновмыт, Яндемир, Чобын еш-влак. 1836 ийыште 23 суртышто 48 пӧръеҥ да 47 ӱдырамаш илен. 1891 ийыште Кускин ялысе ушемыште 26 еҥ лийын нунын кокла гычын 12 Чемеков фамилийым нумалыныт. Ялысе калыкын тӱҥ сомылжылан мланде паша, сурт вольыкым ончымаш, кол кучымаш, сонар да кидпаша шотлалтын. Ялыште вӱдвакш пашам ыштен.

1902 ийыште Кускин ял гычын 18 икшыве кокла гыч икмынярже Курбысо земский школышто а молышт Кукнур черке приходысо пелен школышто шинчымашым погеныт. 1908 ийыште Кускин ялыште Кумкуданысе земский калык училищым почмо. Икымше ийын училищышке 69 тунемше коштын. Икымше туныктышылан П. И. Чемеков, С. Г. Анисимов, С. С. Дружинин пашам ыштеныт. 1912 ийыште 166 квадрат метр кумдыкан школым чоненыт.

1924 ийыште 193 еҥан ялым Вятский губерний, Вӱрзым уездын Кышма волостьшо гычын Марий автономий область Шернур кантонын Кукнур ялсовет администрацийышке куснен. 1925 ийыште 42 суртышто 226 еҥ илен. Чыланат мари лийыныт. П. И. Васильев слесарь мастерскойым, Д. Ф. Очиев, В. Пугачёв йолчиемым олмыктымо мастерскойым кученыт. 1927 ийыште Шернур кантисполкомын кӱштыкшӧ почеш Кускин ял ушемым ыштеныт. Ял ушемын рӱдыжлан Кускин ял шотлалтын. Ял ушемышке 10 ял пурен. Ял исполком Г. М. Орзаевын суртышто верланен.

1930 ийыште ялыште лудмо пӧртым почыныт. Тиде ийынак ял «Ушэм» колхоз составышке пурен. 1932 ийыште ялысе калык «Онар» колхозым чоҥен. 1936 ийыште колхозышко икымше трактор толын. 1940 ийлан «Онар» колхозын 501 гектар мландыже лийын. Колхозым Е. Г. Орзаева вуйлатен.

Кугу Ачамланде сар годым фронтышко 48 еҥ каен 35 пӧртылын огытыл. 1950 ийыште ял «Победа» колхозышко ушнен. Председательлан М. П. Березин ыштен. Колхозын 57 тӱкан шолдыра вольыкшо, 68 сӧсна, 111 шорык, 186 вуй сурткайык, 4 мӱкш еш, 43 имне лийын. 1950-ше ийла кыдалне колхоз автомашинам налын. Тыгак тиде ийлаштак ялыште кум имне вӱта, ушкал, сӧсна, сурткайыклан вӱтам, амбарым чоҥеныт. Жап эртыме семын колхоз-влакым кугемдыме жапыште ял «Казанский», «Кукнурский», «Заря» колхоз составышке пурен. 1954 ийыште Мариьн ялушем составыште лийын. 1956 ийыште ялышке электротулым пуртеныт. Тидлан лӱмынак Немда энерыште ГЭС-ым чоҥеныт. Электростанций 1968 ий марте пашам ыштен.

1982 ийыште 192 икшывылан келыштарыме школым чоҥеныт. Директорлан Л. П. Петрова тыршен. 2005 ийыште Кускин школым йочасадышке савырыме.

Кызытсе жап

2005 ийыште 28 суртышто 96 еҥ илен. Пытартыш лу ий жапыште ялыште 14 у кӱ пӧртым чоҥымо. Тыгак медпункт, кевыт, клуб пашам ыштат. 1995 ийыште водопровод пучым шупшыныт, но ялысе калык тошто семынак таве дене пайдалана. Ялыште асфальт корным шарыме. Шернур посёлко гыч ялыш автобус коштеш. Кажне суртышто суртвольыкым ончат. 5 суртышто автомашина уло. Икымше автомашинам 1985 ийыште Н. Е. Петров налын. Икымше телевизор ялыште 1964 ийыште Г. Г. Четкаревын суртышко миен шуын, а икымше чиян телевизор – 1985 ийыште В. И. Очиевын суртышто лийын. 1 телефоным 1973 ийыште школышко пуртеныт.

Кылвер-влак

• Деревня Куськино (Кузькино, Кумкудо, Кумкуданово, Кускин).

Литератур

1. История сел и деревень Республики Марий Эл. Сернурский район: Сборник документальных очерков. — Йошкар-Ола: Комитет Республики Марий Эл по делам архивов, Государственный архив Республики Марий Эл, администрация муниципального образования «Сернурский район», 320 с., ил. 2006 г. С. 185.