Алтимат фрисби: версий-влак коклаште ойыртем

Диск дене спорт модмаш. Алтиматыште ваш-ваш кок команде танасат. Тыште футбол, баскетбол, регби – модмаш-влакысе йула пурен. Телым модмаш пасум баскетбол зал алмашта, кенежым – мини-футболлан келыштарыме стадион.

Кажне командыште шым ен. Икте весылан чонештыше дискым шуа, дискым кучымо годым куржталаш огеш лий. Дискым тавалыше-влакын пасушт мучаш марте колтен шукташ кӱлеш, да тушто мландыш пышташ. Тавалышын капшым эҥерташ ок лий, дискым кид гыч поген огыт нал. Мо эн оҥайже, алтимат фрисби модмашыште судья уке. Тудын пашажым модшо-влак шке шуктат. Чыла правиле пудыртымашым, фол-влакым модшо-влакак эскерат.

 

Модмашын шӱлышыжӧ (Дух игры) - эн тӱҥ правиле. Тыге ойлалтеш: "Эн ончыч тавалышым (противникым) пагале". Сандене алтимат фрисби эн ончыч шӱмытӧ ныжылгылыкым вияҥда. Футболыште, баскетболышто, регбиште модшо-влак кучедалаш тыршат, судья огеш уж гын, правилымат пудыртат. Алтиматыште тыге огыт ыште. Нигӧат тыланда штрафым тыште ок пу, молан манаш гын, правилым нигӧат ок пудырто. Эн оҥайже – тиде кӧргӧ шонымашым чылан пагалат да тудын почеш модыт.

Мутат уке, модмаш годым тӱрлӧ лийын кертеш. Фол-влак содыги улыт, но адакшым нунын нерген модшо-влакак увертарат. Мутлан, модмо годым Васли Метрим кид гычыж кучен. Васли моло-влаклан тидын нерген каласа, да кеч Метри ок келше гынат, садак дискым Васлилан пӧртылтат, да модмаш ик ошкылтышлан шеҥгеке кая. Нигӧмат пасу гыч поктен огыт колто. Ала кӧ каласа: нимогай штраф уке гын, садак шолып шоешташ лиеш. Лиеш, но шояк шамыч дене тыште огыт мод. Але те шоешташ шонеда, але Алтимат фрисби модмаш дене пайдаланен кертыда.

Кеч могай спортын видланже тунемаш кӱлеш. Алтиматыштат тыгеак. Но эн тӱҥ правилылан Модмашын шӱлышыжӧ шотлалтеш. Англичан йылмыште "Spirit of the Game" маналтеш. Рушлаже, "Дух игры" лиеш. Мастарын модын кертыда, но вес модшым тӱкаш ок лий. Судья деч посна, кучедалмаш деч посна, кидыште дискым кучен, шуко жап шогымо деч посна – теве тыланда алтимат фрисби спорт модмаш.

 

1968 ийыште америкысе Мэплвуд олаште школ газетын редушемже у спорт модмашым шонен луктын. Тиддеч ончыч чоҥештылше дискым йол дене гына чумен модыныт. Футбол фрисби манме модмаш лийын. Джоуэл Сильвер лӱман айдемын вуйлатымыж почеш командысе модмаш тӱняшке лектын, тудымак ме таче ужына. Сильвер тунамак каласен: "Иктаж кунам уло туняште алтимат фрисби дене модаш тӱҥалыт". Кумло ий эртен, Алтимат дене 42 элыште модаш тӱҥальыч. 100 тӱжем дискым ваш-ваш пасушто кышкат, Америкыште, Швецийыште, Норвегийыште да Японийыште Фрисби программымылан кугыжаныш виктер оксам ойыра.

1967 ийште Америкыште икымше фрисби команде чоҥалтын. Тунам ик командыште 20, 30 еҥат модын. Дискым кидыште кучен, спортсмен-влак пасушто куржталыныт, кучедалашат логалын. Но изиш жап эртен, Сильвер правилым вашталтен. Правилым пудыртымаш дене кӱчык ӱчашымаш лектын. Мо тыгае фол? [[Баскетбол|Баскетболышто]] – тиде кунам ик модшо весым пералта але тӱка. Сильвер шоналтен: "тугеже гын, модмашым джентльмен-влаклан келыштарыман".

Модмаш шӱлыш (Дух игры) пӧлекым Йошкар-Оласе "Йошкин кэтс" сеҥен.

А эн мастар спортсмен лумым Пермь гыч Тютиков Михаил сулен.