Википедий

Мухин, Владимир Алексеевич: версий-влак коклаште ойыртем

Интерактивная навигация по истории
← Ончычсо тӧрлатымаш-влакВес тӧрлатымаш →
Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
ВизуальныйВики-текст
Yufereff (каҥашымаш | надыр)
12 120 тӧрлымаш
Artomo (каҥашымаш | надыр)
1669 тӧрлымаш
2 корно:
 
== Владимир Алексеевич Мухин-Савин илыш-корныжо да творчествыже ==
Владимир Алексеевич Мухин -– мер пашаеҥ, литератор-публицист, педагог ден шанчызе, почеламутчо, музыкант. Литературышто тудо «Сави» псевдоним ден палыме. Марий республикын историйышкыже Мухин революционный демократийын волгыдо представительже семын пурен.
Владимир Алесеевич Мухин Марий АССР, Морко район, Тыгыде-Морко ялысе кресаньык ешеш 1888 ий 1 июльышто шочын. Изинекак неле кресаньык пашам пален. Ачаже колымо годым тудлан вич ият уке ыле. Казанский учительский семинарийым тунем пытарыше да ялыште туныктышылан ыштыше изаже тунемашат, илашат полшен. Владимирынат туныктышо лиймыже шуын.▼
 
▲Владимир Алесеевич Мухин Марий АССР, Морко район, [[Тыгыде-Морко ялысеял]]ысе кресаньык ешеш 1888 ий 1 июльышто шочын. Изинекак неле кресаньык пашам пален. Ачаже колымо годым тудлан вич ият уке ыле. Казанский учительский семинарийым тунем пытарыше да ялыште туныктышылан ыштыше изаже тунемашат, илашат полшен. Владимирынат туныктышо лиймыже шуын.
=== В.Мухин-семинарист ===▼
 
Ялысе школым тунем пытарымыж деч вара 1903 ийыште В.А.Мухин инородческий учительский семинарийын икымше курсыштыжо тунемаш тÿҥалеш. ▼
▲=== В. А. Мухин- – семинарист ===
Тунемме ий-влак 1905 ий дене келшен толыныт. Семинарист-влак Казаньысе пашазе дене пырля революционный шÿлышым авалтеныт. В.А.Мухин Казаньыште революционный литература дене палыме лиеш да шолып политический кружокын пашаштыже участвоватлаш тÿҥалеш. Семинарист-влак К.Марксын, Ф.Энгельсын пашаж дене палыме лийыныт.▼
▲Ялысе школым тунем пытарымыж деч вара 1903 ийыште В. А. Мухин инородческий учительский семинарийын икымше курсыштыжо тунемаш тÿҥалеш.
▲Тунемме ий-влак 1905 ий дене келшен толыныт. Семинарист-влак Казаньысе пашазе дене пырля революционный шÿлышым авалтеныт. В. А. Мухин Казаньыште революционный литература дене палыме лиеш да шолып политический кружокын пашаштыже участвоватлаш тÿҥалеш. Семинарист-влак К. Марксын, Ф. Энгельсын пашаж дене палыме лийыныт.
 
=== Серызе-туныктышо ===
Семинарийым пытарымеке, В. Мухин ялысе туныктышо лиеш. Ондак Унчо школышто ыштен, вара Помар двухклассный школышто. Кресаньык коклаште тудо эреак общественный ден естественно-научный шинчымашым шаркален, тунемше-влак гыч шогышо хорым ыштен.
 
=== Кугыжан армийыште да мер пашаште ===
Икымше тÿнямбал сар тÿҥалмеке, В. Мухиным кугыжан армийыш налыт да училищыш тунемаш колтат. 1916 ийыште прапорщик школым тунем пытара да взвод командир лиеш.
 
Февральский буржуазный революцийын кечылаштыже тудо полкысо салтак комитетым вуйлата. 1917 ий август гыч Румынский фронтышто лиеш. Тушто революционный шÿлышан салтак-влакын влиянийышт почеш большевик-влак деке кусна. [[Октябрь революций]] жапыште, революций ваштареш кайыше генерал ден офицерым арестоватлыме деч вара, 9 армийысе илышыш 29 корпусын командиржылан сайлалтеш. Шукат ок эрте тиде корпус Социалистический гвардий лÿмым налеш да ошо-влак ваштареш кучедалаш тÿҥалеш.
 
1918 ий тÿҥалтышыште, Казаньыш пöртылмеке, В. Мухин марий-влакын съездыштышт лиеш. Губернский Советын Казаньысе исполкомжо пелен марий комиссариатым ыштыме нерген ойым съезд чынлан шотлен, В. Мухиным марий комиссариатын вуйлатышылан шогалтат, тунамак губернский Советысе председательын заместительже лиеш. В. А. Мухинын вуйлатыме комиссариат Совет правительствылан Ленинын национальный политикыжым илышыш пурташ полшен. 10–16 май марте Мухин Татаро-Башкирский Совет Республикым ыштыме йодыш дене совещанийыште участвоватлен.
10-16 май марте Мухин Татаро-Башкирский Совет Республикым ыштыме йодыш дене совещанийыште участвоватлен.
 
Ондак шоненыт: [[Татаро-Башкирский РеспубликышкеРеспублик]]ышке татар ден башкир-влак гына пурат. Но совещаний кайыме дене Юл воктенысе моло калык нергенат шоналташ кÿлын. В. Мухин совещанийыш толшо-влакым шке калыкшын наказше дене палымым ыштен, Татаро-Башкирский Республикым ыштыме нерген шонымашым марий-влак сайлан шотлат манын, ончыкылык республикын границыжым кугемдаш ойым луктын, тушко марий-влакымат пурташ ойлен. Мухин правительственный комиссийын составышкыже пура, Татаро-Башкирский Совет Республикым ышташ полшаш тÿҥалеш. Тиде автономный республикым ышташ граждансар чаракым шынден.
 
Средний Поволжье ден Приуральем ошо-влак деч утарыме деч вара, у исторический условийыште, Башкир, Татар автономный республика, Чуваш, Марий, Удмурт автономный область-влак шочыт. Шуко йодышыжым Мухинлан иза-шольо республикын представительышт дене пырля кутыраш логалын.
 
Марий центральный отдел Марий кундемыште шуко школым, педагогический курсым, художественный академийым, театрым почаш задачым шынден, журналым, книгам, брошюрым лукташ, газет изданийым кугемдаш ыштен. [[1918]] ий [[24 сентябрьыштесентябрь]]ыште Наркомнацын[[Наркомнац]]ын марий отделже пелен печать подотдел почылтын, а тудым вуйлаташ В. А. Мухиным шогалтеныт.
 
===«Йошкар кече» газетын тÿҥ редакторжо===
[[1918]] ий [[1 октябрь]] гыч [[Йошкар кече (газет)|«Йошкар кече»]] марий коммунист газет лекташ тÿҥалын. Мухин тÿҥ редакторжо лийын. Тидын годымак [[Ӱжара (газет)|«Ӱжара»]] газетым редактироватлен улмаш. Тунам «Ӱжара» литературный, культурно-просветительский изданий лийын шуын.
 
«Йошкар кече» марий калыкын чумыр общественный вийжым чумырен. Тудын страницылаштыже тÿҥ редактор чÿчкыдынак возгален. Пеш неле философский проблемымат тыглай айдемылан умылаш лийышын ойлен.
35 корно:
[[1919]] ийыште Мухин коммунист партий радамыш пура. Ик жап РКП Казань губком пелен марий секцийым вуйлатен, вара фронтышко, [[Йошкар Армий]]ышке каен.
 
Эрвел фронтышто [[Колчак]] ваштареш кучедалме годым армийысе [[Красный солдат (газет)|«Красный солдат»]] газетым редактироватла. Азинын дивизийыштыже политотделыште пашам ышта.
 
[[1920]] ийыште тудо пеш нелын черлана да шочмо велышкыже пöртылеш, марий коммунист-влакын Всероссийский конференцийыштышт участвоватла.
"https://mhr.wikipedia.org/wiki/Мухин,_Владимир_Алексеевич" гыч налме