Википедий

Колумб, Валентин Христофорович: версий-влак коклаште ойыртем

Интерактивная навигация по истории
← Ончычсо тӧрлатымаш-влакВес тӧрлатымаш →
Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
ВизуальныйВики-текст
иТӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
иТӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
8 корно:
|тыршымаш алан = [[серызе]], [[почеламутчо]], [[кусарыше]], [[журналист]]
|шочын = 3.05.1935
|шочмо вер = [[РСФСР]], [[Марий автоном область]], [[Морко кундем]], [[Мызэҥер]] ял
|гражданство = {{Флагификаций|Совет Ушем}}<br /> {{Флагификаций|Россий}}
|подданство =
|колен = 8.12.1974
|колымо вер = [[Йошкар-Ола]] ола
|ача =
|ава =
|пелаш =
|йоча-влак =
|чап пӧлек да премий = [[File:Лауреат премии Марийского комсомола имени Олыка Ипая, лицевая сторона.png|20px15px|Олык Ипай лӱмеш Марий комсомол премий]](1968)
|сайт =
|Commons =
}}
 
'''Валентин Колумб''' (Валентин Христофорович Колумб) ({{Шочын|1935|05|3}}, [[РСФСР]], [[Марий автоном область]], [[Морко кундем]], [[Мызэҥер]] ял —– {{Колен|8|12|1974}}, [[Йошкар-Ола]] ола) —– [[марий]] [[серызе]], [[почеламутчо]], [[кусарыше]], [[журналист]], [[СССР Серызе-влак ушем]]ын йыжъенже (1961), [[Марий Эл Республикысе Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш самырыктукым премий|Олык Ипай лӱмеш Марий комсомол премий]]ын лауреатше (1968).
 
== Илыш корныжо ==
42 корно:
[[Кугу Авамланде Сар|Сар]] ийласе илыш Колумбын ешыжланат пеш неле да йӧсӧ лийын. Шкет кодшо аважлан шочшыжо-влакым, моло деч ӱлнырак ынышт лий манын, пукшен-йӱкташат, чиктен шогалташат кӱлын. Чияш укелан кӧра Валентинланат кокымшо классыште тунеммыж годым школыш коштмым чарнаш пернен. Варажым тиде классымак «отличий» дене пытарен.
[[1948]] ийыште [[Волаксола школ|Волаксола шымияш школыш]] кошташ тӱҥалеш, комсомол радамыш пура. Тыштат «отличий» дене тунем лектеш да эше кум ий марте Весшӱргӧ кыдалаш школышто шинчымашыжым нӧлта. Тыштат тыршен тунемеш, но ик туныктышын каура койышыжлан кöра шöртньö олмеш ший медаль гына тудлан логалшаш ыле. Ала-могай амаллан кöра ший медальжат Валентин Колумблан огеш логал.<br />
[[1954]] ий шыжым Валентин Колумб Марий АССР серызе ушемын темлымыже да шке чон йодмо почеш, Москосо [[Моско]]со А.М. Горький лӱмеш СылнымутЛитератур институтышинститут]]ыш тунемаш пура. Тышечын «Колумбын поэзий теҥызше» тӱҥалеш. Тудын мурйогынжо калык коклашке кумдан да кӱкшытын шарлымыже 50-ше ийла кыдал дене кылдалтын. Самырык рвезе Москосо Сылнымут институтышко савыктен лукмо книгаже дене пураш шонен, тидлан пенгыдын ӱшанен да 1954 ийыште тудо ош тӱням ужеш манын, чонжым вучкен, но шке самырык ончалтышыж дене ондалалтын. Туге гынат чонешыже ӱшан тулым ашнен, вуйым сакен огыл.<br />
Икымше ойпогышкжо [[1950]]-[[1954|54]]1950–1954 ийласе мурсаскажым поген. Ты паша деч вара тудын поэзий шулдыржо чот лупшалатын, кӱшкӧ да кӱшкӧ нӧлталт шоген. Каласыман, самырык почеламутчо лудаш йӧратен да лудмо книгаште келшыше оҥай верым посна блокнотыш возгален шоген, тыгай блокнотшо икмыняре лийын. <br />
1958 ий – Литературный институтышто тунемме жапыште Валентин Колумб Моско воктенысе Переделкиныште илыше  Галина лÿман  ÿдыр дене ушнен.<br />
1959 ий кеҥежым, [[А.М. Горький лÿмеш ЛитературныйЛитератур институт]]ым тунем пытарымекыже, Валентин Колумб  Йошкар-Олашке  толын. Творческий паша корныш рыҥ шогалеш.<br />
1961-ше ийыште Валентин Колумб писатель ушемын членже лиеш. Тунам тудлан 26 ий лийын.<br />
1963 ийыште В.Колумб Сибирьыш, Абакан-Тайшет кÿртньö корным чоҥымашке миен коштын. Тушто тудо ончыл пашазе-новатор-влак дене мутланен. Коштмыж годым погымо поян фактический материал негызеш «Келшымаш ола» очерк книгам 1964 ийыште луктын.<br />
 
1958–1972 ийлаште В. Колумб «Тылат, имнем, шÿм-чон  гимнем» почеламут-влак циклым возен.<br />
Колумб тыгак тале шымлызе, шочмо йылмыжын тамжым да ямжым возышо мастар лийын. Тудо марий йылмын сылнылыкшым поснак умылен моштен. Тудо марий мутвундым пойдарымаш верч толкыным тарватен, поэзийже ден илышым вораҥдаш, [[тӱвыра]]мтӱвырам нӧлташ лым лийде тыршен.<br />
1968 ийыште [[Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше]] лийын.<br />
Валентин Колумбын  ÿмыржо 1974 ий, 8 декабрьыште кÿрылтын. Тудо улыжат 39 ийым илен, но ме тачат тиде лӱмым кугешнен ойлена, кумдан да келгын, тыгодымак мунлын возымо мурпашаже-влакым куанен лудына.
 
== Сылнымут корныжо ==
60 корно:
 
Валентин Колумбын творчествыже поснак  кудлымшо ийлаште пеледеш. Мурпаша
вияҥме корныштыжо  икмыняр ужашым ончыкташ лиеш. Икымшыже, мутат уке, школышто тунеммыж годым возымо да «Сборникем ямде!» манын кычкыралме пагытше. Тиде 1950–1954  ийласе мурсаскаже. Кокымшо, студент жапысе 1954 – 19591954–1959-ше ийла. Тиде жапыште  поснак йöратымаш темылан  ятыр почеламут-влак сералтыныт. Мутлан, «Первый йöратымаш», «Йöратымаш шуаралтме жапеш» да тулеч молат. Валентин Колумбын поэзийже литературышто поснак ойыртемалтше. Уло мурпаша корныжым тудо ийгот да шÿм-чон шижмаш шот дене самырыкак эртен, санденак иктаҥаш тукымжо да комсомол нерген йöратен, шÿм шолын возен. Валентин Колумб шкежак комсомол пашаш кушкын, комсомол деч илаш, келгын шонаш тунемын. Арамлан огыл марий комсомолын  Олык Ипай  лÿмеш премийжым эн ончыч Валентин Колумблан пуымо.
 
Валентин Колумб поэзий шомакше дене тÿням, шочмо пÿртÿсым  поро кумылын, пагален ончалаш туныктен. Поэт калыкнан йÿлажым, фольклоржым, эртыше илышыжым  ÿмыржö мучко шымлен, тидын
70 корно:
 
=== Книга дене лукмо произведенийже-влак ===
* Палыме лийына: почеламут-влак. Йошкар-Ола, 1959. 52 с.
* Келшымаш ола: очерк-влак. Йошкар-Ола, 1964.  116 с.
* Эре чоҥешташ, чоҥешташ! Почеламут-влак. Йошкар-Ола, 1965. 180 с.  
* Кÿдыроҥгыр: почеламут-влак. Йошкар-Ола, 1967. 72 с.
* Мыскара сонар: почеламут-влак. Йошкар-Ола, 1968. 96 с.
* Порылык: почеламут-влак. Йошкар-Ола,  1972. 144 с.
* Йÿд кушто ила? Почеламут ден поэме-влак.  Йошкар-Ола, 1974. 64 с.
* Тул кайык: почеламут-влак. Йошкар-Ола, 1975. 144 с.
* Толза муро памашем воктек: почеламут, поэме, легенде. Йошкар-Ола, 1984. 176 с.
* Ойырен чумырымо ойпого. 5 том дене лектын:
**Т. 1: Почеламут-влак. Йошкар-Ола,  2005. 640 с.
**Т. 2: Поэме, легенде, балладе, йомак, почеламут аршаш.  Йошкар-Ола,  2006. 736 с.
89 корно:
 
==== Руш йылме дене лекше сылнымут ====
* Живая вода: стихи. М., 1961.68 с.
* Из "Сибирской тетради": Первая свадьба; Серебряный костыль: стихи // Лит. Россия. 1967. 7 янв.
* Травы целуют солнце: стихи. М., 1969. 96 с.
* Стихи. М., 1971. 56 с.
* А журавли все в небе: стихи и поэмы. И., 1972. 160 с.
* Где прячется ночь? Стихи и поэмы. Йошкар-Ола. 1974. 60 с.
* О чем поют белые лебеди? Стихи // Волга. 1975. № 9. С. 186-187.
* Горячий след: стихи и поэмы. М., 1975. 176 с.
* Хлеб на ладони: стихи. М.. 1977. 160 с.
* Про дроздишку и моего братишку: стихотворения и поэмы. М., 1980. 64 с.
* Стеклодув: стихи // Между волгой и Уралом. Йошкар-Ола, 1982. С. 52-53.
* Где прячется ночь? Стихи и поэмы. Йошкар-Ола, 1985. 20 с.
* Чуть проросшее зернышко: стихи // Песня о земле и хлебе. М., 1986. С. 312.
 
''В. Колумбын руш йылмыш кусарыме сылнымутшым тыгай книгаште муаш лиеш: Колумб В. Ойырен чумырымо ойпого. Т. 3: Тÿнямбал да руш классике, рушлаш кусарыме сборник-влак. Йошкар-Ола,  2007. С. 273-695.''
 
==== Валентин Колумб -– финла ====
'''''Леена Лаулайайнен кусарен:'''''
* Мыйын лу илышем лиеш гын.
* Ни вучалын омыл.
* Вучымаш.
* Лумышто кыша.
* Турня сÿан.
* Локама ден имыже.
* Но стихемлан ÿшане, ватем.
* Мурышо памаш.
* Шошо сÿрет.
* Шыже ялыш пура.
* Шыже шöртньö рывыж.
* Чодыра корно.
* Шыже йÿдым.
* Шыже чодыра.
* Кече пуйто монден шке пашажым.
* Шыже – чоя парикмахер.
* Октябрь.
* Шоҥго шыжын ойгыжо.
* Пытартыш лышташ.
* Кӧ эҥерым йÿлалта?
* Кечын шочмыжо.
* Чодыра йомак.
* Кÿслезе ÿдыр.
* Марий тÿрын шочмыжо.
* С.Г. Чавайн лÿмеш.
* Яран кугыза нерген легенде.
* «Куван кеҥежлан кеч шочмо мöҥгышкö…»
* Адак мый толын лектым шочмо ялыш.
* «Шÿмбел ялем – чон муро, чон шепка…»
* Поэзийлан.
* «Шÿмын мурым садлан муро маныт.»
* «Тек москвич ила Москваште…»
* «Кугешнышын каралтыш курныж…»
* «Кÿртньым вÿдыш кудалтет гын…»
* «Возаш кÿлеш чыла нерген да шуко…»
* Шочмо йылме.
 
==== Валентин Колумб -– эстонла ====
'''''Арво Валтон кусарен:'''''
* Чодыра модыш.
* «Шоҥго дечын йодыныт кум семын…»
* Аза малтыме муро.
* Кÿчык ой.
* Корныш лекме муро.
* Мыйым мланде шупшеш… («Порылык» поэме гыч).
* «Те киен онченда Мланде ÿмбалне…» («Порылык» поэме гыч).
* Первый художник («Порылык» поэме гыч).
* Яран кугыза нерген легенде.
* С. Г. Чавайн лÿмеш.
* Мокшинчын ойгыжо.
* Ӱдырамашын шинчаже.
* Лышташ велалтме годым.
* Кö эҥерым йÿлалта?
* Лумышто кыша
* Шудо солымаште.
* Кеҥеж йÿдым.
* Тÿл-дÿл Кавказ.
* Теҥыз, теҥыз!
* «Имне ÿмбачын каваныште …»
* «Илыш – йогын? Ну а мый тугеже …»
* «Таче пешак пÿчö лиймем шуо!..»
* Чеверласыме мут.
 
=== В. Колумб -– кусарыше ===
Валентин Христофорович кусарыме пашалан нигунамат жапшым чаманен огыл. Тудо моло иза-шольо автор-влакын творчествышт деке лишкырак лийын, нунын сылнымут саскаштым пален шоген. Поэтын кусарыме произведенийже-влак моткочак шуко. Нунын коклаште [[куба]] поэт [[Гильен, Николас|Николас Гильен]], [[венгр]] [[Шандор Петëфи]], [[суас]] [[Тукай, Габдулла|Габдулла Тукай]], [[чуваш]] [[Хузангай, Пётр Петрович|Педер Хузангай]], [[пошкырт]] [[Каримов, Мустафа Сафиевич|Мустай Карим]], [[мордва]] [[Иркаев, Николай Лазаревич|Никул Эркай]] да молат лийыныт. Руш поэзийым ойлыманат огыл. Валентин Колумб Москваште, Литинститутышто тунеммыж деч ончычат [[Заболоцкий, Николай Алексеевич|Н. Заболоцкийын]], [[Есенин, Сергей Александрович|С. Есенинын]], [[Маяковский, Владимир Владимирович|В. Маяковскийын]], [[Сурков, Алексей Александрович|А. Сурковын]], [[Тихонов, Николай Семёнович|Н. Тихоновын]], [[Твардовский, Александр Трифонович|А. Твардовскийын]] да молынат творчествышт дене сайын палыме лийын.
 
Поснак йöратен да жаплен тудо Сергей Есенинын почеламут ден поэмылажым.  В. Колумбын творчествыж нерген ойлаш гын, тидланже амал ятырак. Эн ончычак нуно коктынат пӱртӱс лоҥгаште шочын-кушкыныт, ялын икшывыже улыт. Такшым ийгот шот дене ончалаш гын, нунын коклаште ойыртем ятырак. Марий рвезе Сергей Есенин деч 40 ий вара ош тӱням ужын, туге гынат нунын чон шижмашышт, тӱня умылымашышт пешак лишыл.
 
Финно-угор сылнымут денат Валентин Колумб мемнам палдара. [[Мордва]] поэт [[Моро, Артур Матвеевич|Артур Морон]], Евгений Пятаевын, [[венгр]] [[Шандор Петёфи|Шандор Петëфин]], [[Юхас, Ференц|Юхас Ференцын]], [[финн]] йылме дене возышо инкер-финн [[Мишин, Армас Иосифович|Армас Хийрин]], [[эстон]] [[Веске, Михаил Петрович|Михкель Вескен]] да молынат почеламут ден поэмылаштым ужына.
 
Тудо тыгак куштылгын да сотын йоҥгалтарен [[Шекспир, Уильям|У. Шекспирын]], [[Гёте, Иоганн Вольфганг фон|И. Гётен]] произведенийлаштым да моло касвел классикымат. Валентин Колумб чыла кусарыме мутпогым пешак тÿткын ончен. Тыгодым марий ылмын чыла йöнжö денат тичмаш да моштен пайдаланен.
182 корно:
 
==== Кусарыме сылнымут ====
* С. Есенин. Почеламут-влак: 
** «Кас. Почкалтыш чиен...»   
** «Кушто кына ӱжаражым …»
** «Вӱд ӱмбак тул ярымым ӱжара опта...»        
** «Тачана деч сылне ӱдыр лийын огыл ялыштат...»
** «Юмо, калыкым тергаш ой пидын...»   
** «Ой, тый, Русь! Кеч-куш шумеш кай...»         
** «Шочмо велне нарынче почкалтыш...» 
** Ушкал       
** Пий нерген мур 
** «Чон мӧҥгыштем илен ноен...»     
** «Таче вочшо ош лумым келам...»
** «Коден ошкыльым шочмо суртем...»    
** «Шыже семын тумна туманла...» 
** Вуянчын касаралтмыже      
** «Изинекак могай-гынат ойыртыш...»    
** «Ом чамане, ом кычал, ом ызге...»        
** «Мыланем ик оҥай веле кодын...»
** «Шӱмбелем, шич мыйын кӱдынь...»     
** Авамлан серыш 
** «Эркын-эркын кажным илыш курым...»        
** Советский Русь  
** «Куэ лышташын пӱсӧ йылмыж дене...»
** Станс-влак
** Пийын эргыже   
** Чакныше Русь   
** Ӱдырамашлан серыш 
** Авам деч серыш
** Вашмут    
** Кочамлан серыш        
 
*Персид сем-влак:
** «Мыйын тошто сусырем лыпланыш...»         
** «Мый окса вашталтыше деч йодым...»
** «Шаганэ, шӱмбелем, Шаганэ...»  
** «Маньыч тый: шупшалын Саади...»     
** «Ужын омыл нигунам Босфорым...»     
** «Кас порлат ӱжаран тымык мланде...» 
** «Порсын кава - вошт койшо...»    
** «Кӱшнӧ тылзе - йӱштӧ шöртньö осо...»
** «Хороссаныште тугай омса-влак улыт...»     
** «Фирдусин йӧратыме кундемже...»       
** «Мурызо лияш - вик каласаш гын...»   
** «Шӧртньӧ ӱпыштемже йӱштылеш...»  
** «Молан тылзе тӱлыжгын ончале...»      
** «Шӱмем-колоем, ит пыртке...»     
** «Весела да канде порсын-лай кундем...»        
 
* 1925 ийысе почеламут-влак:
** Мыйын корнем  
** Качаловын пийжылан
** «Ойлаш лийдыме, ныжылге, волгыдо...»      
** «Очыни, ожсек тыге пӱралтын...»
** «Олыкыш волальым, упшым шынден шӧрын...»   
** «Вуй ӱмбалне -– тылзе, йол йымалне -– ӱмыл...»       
** «Колышт оҥгыр йӱкым, оҥгыр йӱкым колышт...» 
** «Ошпелганде тувыр, канде шинчажат...»       
** «Пӧрдшö  мардежлан тÿняште шыгыр...»     
** «Канде кастене, тылзан шып кастене...»
** «Ит тодышт парнятым, тÿрвым куптыртен...»           
** «Йÿштö мардеж -– пуйто нюслышо шÿвыр...»
** «Ах, тÿтан тугае, кеч шогал да шорт...»        
** «Ошо-ошо мланде, ошо тылзыжат...»   
** «Мыскынь мурызо, тыгае мурым...»    
** «Вондерла. Чара да йоҥго...»       
** «Пеледыш-влак мылам ойлат...»  
** «Ой, ваштар, ит шого, ий ден комыжлалтын...»     
** «Ӱмбакем  öпкелен ит ончал тый...»      
** «Мыйым от йöрате, от чамане...»
** «Йолташем, чеверын, код чеверын...»
 
* Поэме-влак: 
** Ленин        
** Шем айдеме       
** Анна Снегина
 
==== В. Колумбын кусарыме сылнымутшо -– книгалаште ====
* Колумб В. Ойырен чумырымо ойпого. Т. 3: Тÿнямбал да руш классике, рушлаш кусарыме сборник-влак. Йошкар-Ола,  2007. С. 15-26515–265.
* Есенин С. Почеламут-влак. Йошкар-Ола, 1970. 136 с.
* Ройтман С. Шольым. Йошкар-Ола, 1969. 36 с.
* Шÿдö поэт. Йошкар-Ола, 1962. С. 45-46 (Н. Асеев), 210-211210–211 (И. Гете), 292-293292–293 (В. Шекспир).
 
== В. Колумб литератур критик семын ==
273 корно:
«Палыме лийына» сборниклан рецензийыштыже [[Матюковский, Геннадий Иванович|Геннадий Матюковский]] возен:
{{Cquote|
Шкенжын посна  ойыртемалтше йÿкшым кычалмаште – самырык поэт Валентин Колумбын сай могыржо. Тудо эреак у образ-влакым кычалеш да нуным шке семынже ышташ тырша. Тудын образше-влак свежа, оҥай улыт. Нуно шкеныштын я сöраллыкышт дене, я шинчалан коймышт дене, я возымо предметым келгын шындарен кертмышт дене куандарат… В.Колумбын шинчаже пÿсö, ужын мошта.}}
 
Валентин Колумбын поэзий корныжо эре тура лийын манаш огеш лий. Коклан-коклан поэтын ушыжым неле шонымашат авалтен, поэтический  шомакат куштылгынжак шочын огыл. Поэт лым лийде ончыко ончен, шке почешыже самырык тукымым ÿжын. Моткоч кугу лийын тудын творческий планжат.
280 корно:
 
=== В. Колумбын литературно-критический статьяже-влак ===
* Пагытын йодмыжлан вашмут // Марий коммуна.1961. 1 янв.
* Поэзий – пагытын воштончышыжо // Ончыко. 1962. 2 №.
* Моштымо ÿмбач молан удан возаш? Почеламут-влак обзор // Марий коммуна. 1965. 19 нояб.
* Сай ден осалже – йыгыреак ошкылыт. «Ончыко» журналын редакцийышкыже пурышо почеламут-влак обзор // Ончыко. 1965. 6 №.
* Поэт, драматург, газетчик. 80 лет со дня рождения Г. Микая // Марийская правда. 1965. 13 окт.
* Алал шÿмын вашлиймаш. (С. Есенинын шочмыжлан – 70 – ий) // Марий коммуна. 1965. 3 окт.
* Литература – лудшо ончылно устан кучымо мут // Ончыко. 1966. 6 №.
* Чодыра пеледыш // Марий коммуна. 1966. 18 окт.
* Мурпаша каҥаш  (А. Александровын, Э. Анисимовын, В. Гороховын, Д. Исламовын, А. Селинын, Н. Егоровын почеламут сборникышт нерген шонымаш) // Ончыко. 1968. 4 №.
* Шÿм дене мутланымаш. М. Казаковлан – 50 ий // Ончыко. 1968. 1 №.
* Первооткрыватель (С.Г. Чавайн) // Дружба народов. 1968. 9 №.
* Талукаш мурпашанам иктешлен // Ончыко. 1969. 2 №.
* Почешмут олмеш // Степанов А. Колымшо курым. Почеламут. Йошкар-Ола, 1970.
* Поэт-салтак, поэт-патриот (А. Степановын творчествыж нерген) // Ончыко. 1970. 1 №.
* Кусарыше деч // Есенин С. Почеламут-влак. Йошкар-Ола, 1970.
* Чон мурызо (С. Есенинын шочмыжлан 75 ий теме вашеш) // Марий коммуна. 1970. 3 окт.
* Встречи с Есениным // В мире книг. 1970. 9 №.
* Певец берёзовых чащ. К 75- летию со дня рождения С. Есенина // Молодой коммунист. 1970. 3 окт.
* В моём поэтическом цехе // Молодой коммунист. 1971. 9 февр.
* Чиемым ончен вашлийыт, усталыкым ончен ужатат // Ончыко. 1971. 1 №.
* С сердцем наедине (О творчестве М. Казакова) // Волга. 1972. 8 №.
* Пÿртÿс  мурызо (Мичурин-Азмекей) // Ончыко. 1972. 5 №.
* Тале мурызо (Венгр поэт Шандор Петефин шочмыжлан 150 ий теме вашеш) // Марий коммуна. 1972. 27 дек.
* Он был одним из первых (Олык Ипай) // Дружба народов. 1973. 6 №.
* Уло йÿкын ( В.В. Маяковскийын шочмыжлан 80 ий) // Марий коммуна. 1973. 19 июнь.
* Революцией призванный ( В.В. Маяковскому – 80 лет) // Молодой коммунист. 1973. 19 июль.
* О чём поют белые лебеди? (О творчестве Семёна Николаевича) // Волга. 1975. 9 №.
* «Талукаш мурпашам иктешлен» статья гыч // Ончыко. 1975. 6 №.
* У курымын уста мурызыжо. Сергей Есенинын шочмыжлан – 80 ий // Марий коммуна. 1975. 2 окт.
* Поэзий нерген ой // Кушмо корно: литературоведч. ден лит.-крит. статья-влак. Йошкар-Ола, 1977.
 
== В. Колумб нерген паша-влак ==
317 корно:
 
Книгаш тыгай шарнымаш-влак пуреныт:
** Корным апшатла таптен. Гельсий Зайниев    
** Шÿм кугу олаш шупшын огыл. Г.А. Колумб
** Тачат тыгайымак ужам. Ю.В. Колумб  
** Шольо, йолташ, поэт. Валентин Дмитриев
** Изи Пумырын кугу эргыже. Эврик Анисимов        
** Алят ласкан мален ом керт. Г.М. Бекешев     
** Изи годсо йолташ.  Л. Павлов      
** Мый Валентиным тыгайым шарнем... В.Ф. Кудрявцев   
** Эртыше да мондаш лийдыме жап. О.И. Герасимова       
** Рвезылыкын таҥже. В.С. Соловъев
** Шÿмжö  пÿртÿсыш шупшын. Л.И. Павлов    
** «О-о-о, чÿчÿэм толеш!»  В.А. Акцорин
** Колумб —– Марий Турекыште. П.А. Апакаев  
** Пытартыш вашлиймаш. П.Е. Емельянов       
** Кумыл вий да чон моторлыкшо. Алексей Александров  
** Икымше да пытартыш вашлиймаш. Феликс Майоров     
** «Рвезылык — мыйын чолгалык». Миклай Казаков
** Валентин Колумб – редактор. Миклай Казаков     
** Волгыдо уш-акыл, юзо мурызо. Ким Васин  
** Поэзий теҥыз толкынышто. Геннадий Матюковский       
** Почынпоэт поэтлан шӱм ойжым. Серыш-влак
** Чинче падыраш. П.И. Курсов      
** Сылнымутым умылаш туныктен. 3.В. Учаев 
** Кугу уш-акыл дене ойыртемалтын. И.С. Иванов    
** Умылаш кÿлеш улмаш айдемым. Л. Козырева       
** «Возаш кÿлеш чыла нерген да сылнын». Т.П. Краснова 
** Талант огеш коло. Владимир Панов     
** Шерге лÿм. Лев Ошанин     
** Отличный паша. Вадим Дементьев
** Лувем йотке –тачысе поэт. Петер Домокош
** У тукым поэзийын ончыл еҥже. Янош Пустаи
** Мландын шомакше, Юлын шомакше. Владимир Цыбин
** Мланде дене кыл. Николай Старшинов
** Шÿм пелен. Рашит Гаряй    
** Колумб Чувашъеным йöратен. Юрий Семендер     
** Эре шке семын лияш тыршен. Ахмет Асаев  
** Колумб — Матюковскийын йолташыже. Е.Я. Королева 
** «Мÿкшым тошкалат гынат, луктеш мÿй тамым!..» Капитон Галкин
** Йомдаренна. Курымешлан. Н.Ф. Вылегжанина     
** Пытартыш кечын. Р. Иванова      
** Валентин Колумб: пÿрымашыжлан почешмут. В.Г. Яналов    
** Чеверын, шерге йолташна! Миклай Казаков 
** Мо нерген мура гитар? Юрий Исаков
 
'''''* "Тольым ош тÿняшке да илаш ом вашке..." Шарнымаш, сценарий, конференций гыч выступлений, почеламут да муро. Йошкар-Ола, 2010. 112 с. (Олык Ипай лÿмеш Кугыжаныш молодежный премийын лауреатше, поэт Валентин Колумбын шочмыжлан 75 ий темме вашеш).'''''
'''''* Артамонов Ю. Колумбын шÿдыржö: повесть-эссе / / Ончыко. 1994. 4 № . 9-579–57 с.''''' ▼
 
'''''* Асаев А. Валентин Колумб: шарнымаш цикл гыч // Марий Эл. 1993. 8 дек.''''' ▼
▲'''''Артамонов Ю. Колумбын шÿдыржö: повесть-эссе / / Ончыко. 1994. 4 № . 9-57 с.'''''
'''''* Гадиатов Г. Уста мурызо лÿмеш // Марий коммуна. 1985. 1 май.''''' ▼
 
'''''* Казаков  М. Чеверын,    шерге      йолташна! // Марий коммуна. 1974. 12 дек.'''''▼
▲'''''Асаев А. Валентин Колумб: шарнымаш цикл гыч // Марий Эл. 1993. 8 дек.'''''
'''''* Шакир С. Мыйын йолташем. В. Колумб нерген шарнымаш // Ончыко. 1977. 2 №. 100—101100–101 с.'''''▼
 
'''''* Валентин   Колумб // Ончыко, 1974. 6 №. 111 с.; Марий коммуна. 1974. 10 дек.; Мар. правда. 1974. 10 дек.''''' ▼
▲'''''Гадиатов Г. Уста мурызо лÿмеш // Марий коммуна. 1985. 1 май.'''''
 
▲'''''Казаков  М. Чеверын,    шерге      йолташна! // Марий коммуна. 1974. 12 дек.'''''
 
▲'''''Шакир С. Мыйын йолташем. В. Колумб нерген шарнымаш // Ончыко. 1977. 2 №. 100—101 с.'''''
 
▲'''''Валентин   Колумб // Ончыко, 1974. 6 №. 111 с.; Марий коммуна. 1974. 10 дек.; Мар. правда. 1974. 10 дек.'''''
 
=== В. Колумб нерген шымлымаш да научно-популярный паша-влак ===
* ''Александров А. М., Васин К. К.'' Валентии Колумб // Марий литература. 9-10 класслан учебник. Йошкар-Ола, 1975. 230-240230–240 с.
* ''Александров А.'' Грани одного слова // Мар. правда. 1974. 11 авг.
* ''Васин К., Александров А.'' Валентин Колумбын мурпашаже // Ончыко. 1975.  3 №. 85-9185–91 с.
* ''Васин К., Александров А.'' Валентин Колумб: Творчествыж нерген. Йошкар-Ола: Книгам лукшо марий изд-во, 1978. 132 с.
* ''Васин К. К.''  Шулдырет эшеат вияҥже. Тыге ойлат Москвасе поэт-влак // Марий коммуна. 1974. 26 апр.
* ''Васинкин А.А.'' Поэтический мир В. Колумба: монография. Йошкар-Ола: МарНИИЯЛИ, 2005. 224 с.
* ''Домокош П.'' Урал лишне илыше калык-влакын сылнымутышт // Филологий паша: Сб. Сегед, 1972. 104 вып. С. 37-4337–43; Геликон (Будапешт).1972. 3-43–4 №. 365-381 с. (венгр йылме дене).
* ''Домокош П.'' Совет элысе финно-угор ден самоед калык-влакын литературышт // Гетингенский ун-тын сб. Гетинген, 1977. 2-шо вып . 3—283–28 с. (немыч йылме дене). 
* ''Зайниев Г.'' Инак воктене // Марий коммуна. 1977. 10 июль.
* ''Зайниев Г.'' «Мый мутым илыш верч кучем»: Валентин Колумб: пÿрымашын йыжыҥлаже. Йошкар-Ола: ГУП «Газета «Марий Эл». 2011.  84 с.
* ''Зайниев Г.'' Тӱнялан ойго толмо годым // Марий коммуна. 1990. 2 май.
* ''Зайниев Г.'' Шуко возен - черланаш ярсен огыл // Кугарня. 1994. 3 июнь.
* ''Зайниев Г.'' Муро – илыш верчын, илыш – калык верчын (Валентин Колумб) // ''Зайниев Г.'' Илыш муро. Йошкар-ола: ОАО «МПИК» савыктыш, 2006. С.  154–216.
* ''Егоров Н., Семенова Л.'' Валентин Колумб // Ончыко. 1969. 1 №. 10-1110–11 с.
* ''Иванов И.'' Уым кычалмаш // Марий коммуна. 1967. 12 дек.
* ''Исенеков В.'' У поэмым лончылымо // Марий коммуна. 1966. 29 дек.
* История марийской литературы. Йошкар-Ола, 1989. С. 395-407.
* ''Казаков М.'' «Рвезылык —– мыйын    чолгалык» // Марий коммуна. 1975. 2 май.
* ''Казаков М.'' Самырык поэт // Рвезе коммунист. 1955. 18 сент.
* ''Казаков М.'' Туто урлык верч йӱклем // Марий коммуна. 1969. 8 июнь.
* ''Казаков М.'' Уверенные шаги // Мар. правда. 1971. 20 дек.   
* ''Калашников М.'' Йолташ каҥаш // Марий коммуна 1956. 14 окт.
* Лауреаты премии Марийского комсомола имени Олыка Ипая // Мол. коммунист. 1968. 29 окт.
* ''Матюковский Г.'' Немеркнущая звезда // Лауреаты премии имени Олыка Ипая 1968-1980 гг. Йошкар-Ола, 1982. С. 9-169–16.
* ''Матюковский Г.'' Поэзия молодости // Мол. коммунист. 1968. 26 дек.
* Мемнан    унана -– Валентин    Колумб // Марий    коммуна. 1971. 23 март.
* МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 178.
* ''Николаев С.'' "... Эн неле кӱкшыт" // Марий коммуна. 1985. 30 апр.
* ''Николаев С.В''. «Мый пайдан улам» // ''Николаев Семен.'' Мутын нелыже да ямлыже: сылнымут очерк, почеламут. Йошкар-Ола: Мар. кн. савыктыш, 1993. C. 76–93.
* Писатели Марий Эл: биоблиогр. справочник / сост. А. Васинкин, В. Абукаев и др. Йошкар-Ола: Мар. кн. изд-во, 2008.  С. 329-333329–333.
* Писатели Марийской АССР: биоблиогр. справочник. Йошкар-Ола, 1988. С. 134-139.
* ''Пустаи Янош.'' Сылнымутын    вияҥмыже // Элетÿнк. Сомбатхей, 1975. 6 №. 485 с. (венгр йылме дене).
* ''Старшинов Н.'' Родство с землей // Колумб В. Горячий след: стихи и поэмы. М., 1975. С. 5-85–8.
* ''Старшинов Н.'' Валентин Колумб // Дружба народов. 1961. № 4. С. 185.
* ''Учаев З.'' Валентин Колумбын  мут чолгалыкше // Кушмо корно. Йошкар-Ола, 1977, 102–124 с.
* ''Учаев З.В.'' Мут чолгалык. Поэт В. Колумбын йылме сöраллыкше нерген // Марий коммуна. 1974. 19 май.
* ''Учаев З.В.'' Сылнымут синтаксис. В. Колумбын поэзий йылмыже // Ончыко. 1972. 4 №. 104-110104–110 с.
* ''Филиппов А.'' Поэзий йылме нерген икмыняр мут // Ончыко. 1964. 6 №. 106-107106–107 с.
* ''Цыбин В.'' Язык земли, язык Волги // Колумб В. Хлеб на ладони: стихи. М.. 1977. С. 3–7.
 
== Чап ==
* [[СССР Серызе-влак ушем]]ын йыжъенже (1961).
* [[File:Лауреат премии Марийского комсомола имени Олыка Ипая, лицевая сторона.png|10px|Олык Ипай лӱмеш Марий комсомол премий]] [[Марий Эл Республикысе Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш самырыктукым премий|Олык Ипай лӱмеш Марий комсомол премий]] «Абакан Тайшет кӱртньыгорным чоҥышо-влак нерген «Келшымаш ола» («Городок дружбы») очерк-влак да «Эре чоҥешташ, чоҥешташ» («Всегда в полете») почеламут-влак сборник-влаклан» (1968).
 
== Кылвер-влак ==
424 ⟶ 418 корно:
* [http://www.nbrkomi.ru/page/3381 Колумб Валентин Христофорович (03.05.1935 – 08.12.1974).]{{ref-ru}}
* [http://aboutmari.com/wiki/Колумб,_Валентин_Христофорович Классик марийской литературы Валентин Христофорович Колумб.]{{ref-ru}}
* [http://www.mari-arslan.ru/mari/node/1366 Колумб Валентин Христофорович (3 мая 1935 —– 8 декабря 1974).]{{ref-ru}}
* [http://pomnipro.ru/memorypage25482/biography Колумб Валентин Христофорович —– Биография.]{{ref-ru}}
 
== Литератур ==
# [https://drive.google.com/file/d/0B7Lz8oN3kXoPSUR6UUdVb2dCa3M/view Писатели Марий Эл: биобиблиографический справочник / сост.: А.Васинкин, В.Абукаев и др. —– Йошкар-Ола: Марийское книжное издательство, 2008. —– 752 с. С. 329-333329–333.]
# Колумб В. Ойырен чумырымо ойпого. I-VI–V том. Йошкар-Ола: Центр-музей им. Валентина Колумба, 2005–2009.
# Васин К., Александров А. Валентин Колумбын творчествыж нерген. Йошкар-Ола: Книгам лукшо мар. изд-во, 1978.
# Тольым ош тÿняшке да илаш ом вашке… Шарнымаш, сценарий, конференций гыч выступлений, почеламут да муро. Йошкар-Ола. 2010.  112 с.
# Зайниев Г. "Мый мутым илыш верч кучем". Валентин Колумб: пÿрымашын йыжыҥлаже. Йошкар-Ола: ГУП «Газета «Марий Эл». 2011. 84 с.
# В. Колумб: «Ӱмыремым арам шым эртаре»: шарнымаш-влак / Лайд Шемйэр чумырен. Йошкар-Ола: Мар. кн. савыктыш, 1995. 352 с.
"https://mhr.wikipedia.org/wiki/Колумб,_Валентин_Христофорович" гыч налме