Харламов, Валерий Борисович: версий-влак коклаште ойыртем

Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
Yufereff (каҥашымаш | надыр)
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
EUvin (каҥашымаш | надыр)
и «»
21 корно:
== Илыш корно ==
=== Йоча пагыт ===
Ачаже - Борис Сергеевич Харламов - "«Коммунар"» заводышто слесарьлан ыштен. Аваже - [[баск]] калык гыч, [[Бильбао]] олаште шочын, чын лӱмжӧ - Арибе Аббад Хермане (Бегонита), [[1937]] ийыште изи ӱдыр улмо годымжо [[Совет Ушем]]ыш [[Испаний]] гыч сар деч утарашлан конденыт. [[1940]]-ше ий гыч Борис дене пырля ик заводышто тыршеныт.
 
Валерий Харламов [[Моско]]што [[Шорыкйол]] тылзын 13 гыч 14 кече кокласе йӱдым шочын. Эргылан [[Валерий Чкалов]] лӱмеш лӱмым пуеныт. Вара Харламовмыт ешыште Татьяна лӱман ӱдыр шочын.
34 корно:
Талантан эргым ЦСКА-н тӱҥ командышкыж налаш темленыт, но армий клубын да Совет Ушем чумыр командын тӱҥ тренерже Анатолий Тарасов самырык Харламовым кӱкшын аклен огыл.
Совет Ушемын юниор чемпионатын пытартыш турнирыштыже Минск олаште 1967 ийыште Харламов шкенжым моткоч талын ончыктен. Москошко пӧртылмеке ЦСКА спортшколын тренерже Виталий Ерфилов командыш тудым ӱжын. Тиде ийынак, кеҥежым Валерий Кудепст олашке сборыш кая. Тушто кап нелытым, патырлыкым поген.
Эркын-эркын Харламовым тӱҥ составыш пурташ тӱҥалыныт. [[1967]] ийыште [[22 Шыжа|Шыжа тылзын 22 кечынже]] икымше гана ЦСКА командыште модаш лектын. "«Сибирь"» ваштареш модыныт. Армий команде куштылгын, 9:0 счет дене сеҥен, но Валерий ойыртемалт кертын огыл. Мастарлыкым погашлан тудым вес ийын кокымшо лигыш, "«Звезда"» командыш колтат. Тарасов "«Звезда"» командын тренержылан инструкцийым пуен:
"«Те тудлан кажне кечын кум гана модаш йӧным пуышаш улыда. Вашлиймаш-влак годым - кеч кузе модмаш эртыже - Валерий ий валне 70 процент деч шагалрак лийышаш огыл."»
 
Харламов "«Звезда"» командылан кугу пайдам конден - 40 модмашыште 34 шайбым пуртен, калык тудым чот йӧратен шынден. 1968 ийыште Харламовым угыч [[Моско]]шко ӱжыт. [[7 Ӱярня|Ӱярня тылзын 7 кечынже]] "«Звезда"» командыште пытартыш матчым модмеке, хоккеист мӧҥгӧ пӧртылын. Пӧртылӧ кечынак Тарасов тудым ЦСКА командын тренировкышкыж ӱжын.
 
=== Икымше сеҥымаш-влак ===
10 Ӱярняштак Харламовым ЦСКА клубын тӱҥ составышкыж пуртат, угыч "«Сибирь"» команде ваштареш модмашште. Армий команде угыч куштылгын, 11:3 счет дене сеҥен. [[1968]] ийыштак [[23 Вӱдшор|Вӱдшор тылзын 23 кечынже]] профессионал командыште шке икымше голжым пурта - "«Крылья Советов"» командын капкашкыже. Но вес тургымышто гына тӱҥ составыште кӱемалт кодын кертын. Борис Михайлов да Владимир Петров дене ик тройкышто модын. Эркын-эркын кум форвард сай модмашым ончыкташ тӱҥалын.
 
[[Файл:Харламов, Петров, Михайлов.jpg|thumb|200px|Михайлов, Петров, Харламов]]
66 корно:
=== Икымше Олимпий сеҥымаш ===
[[Совет Ушем]]ыште [[1970]]-ше ийлаште самырык Харламов ик эн тале хоккеист лийын. Модмо техникыже, [[коньки]] дене мунчалтымашыже, шайбым вӱдымыжӧ - чыла сай. [[1970]]-[[1971|71]] ийласе Совет Ушемын чемпионатыштыже тавалыше-влакын капкашкышт 40 шайбым пуртымеке эн сай бомбардир лӱмым сулен. 1971 ийысе тӱнямбал чемпионатыште Харламовын голжылан кӧра Совет Ушем финалыште Швецийым сеҥен, а хоккеист кумшо гана тӱнямбал чемпион лӱмым налын.
1971 ийын мучашыштыже, Саппоро оласе Олимпий Модмаш деч ончыч Тарасов (тренер) у тактикым налын. Харламовым Викулов да Фирсов дене пырля шогалтымеке у тройкым чоҥен. Тӱҥалтышыште тиде тройкым [["«Известия"» газетын пӧлекше верч турнир]]ыште акленыт. Тройко адакат эн сай лийын. Харламов тыге шке у йолташыж-влак нерген ойла:
 
{{Cquote|Тӱҥалтышыште моткоч аптыраненам, тургыжланенам: мый вет тыгай мастар-влак дене пырля модам! Но нуно нерым кӱш кадыртыде, мыйым йолташ семын вашлийыныт, кычкырыде шке верым муаш полшеныт}}
107 корно:
 
== Ий валке пӧртылеш ==
Шыжым Харламов рвезе-влак дене катокышто мунчалтен кудалышташ тӱҥалеш. Эркын-эркын вийым погымеке, ЦСКА клубын модшо-влак денже ямдылалташ тӱҥалын. Тренер-влак тудым матчым пурташ шонен пыштеныт. "«Крылья Советов"» ваштареш модмашышке Валерийым ӱжыныт. Матч деч ончыч тренер ден эмлызе спортсмен-влак деке лектын, увертареныт: "«Харламов модаш тӱҥалеш"», да торжан огыл модаш йодыныт. Кылме тылзын 16 кечынже Харламов модаш лектын. "«Лужники"» Ий полатыш толшо-влак тале хоккеистлан шуко жап совым кырен шогеныт. Михайлов ден Петров йолташыже-влак тудлан голым пурташ йӱным пуаш тыршеныт. 4 минутыштак Харламов шайбым пуртен кертын, ончышо-влак гына огыл, "«Крылья"» командын модшыжо-влакат Валерийым совым кырен саламленыт.
 
Харламов умбакыже модеш, сеҥымаш-влакым налеш. [[1979]] ийыште Михайлов-Петров-Харламов тройко шке тӱжемше шайбыжым пурта. [[1980]]-ше ийыште Михайлов-Петров-Харламов тройко шалана. Михайлов модаш чарна, Петров вес вере модеш. Харламов самырык-влакым шке воктеныже ямдыла.
113 корно:
 
== Колымаш ==
[[1981]] ийыште [[27 Сорла|Сорла тылзын 27 кечынже]] шым шагат эрдене Ленинград кугорнышто аварий лиеш. Валерий, Ирина ватыже да ватын тукым шольыжо Сергей Иванов олашке даче гыч пӧртылыныт. Руль воктене шинчыше Ирина ночко корнышто машинам виктарен шуктен огыл, "«Волга"» машина ваштареш корныш лектын кудалын, тушто ЗИЛ грузовик дене тӱкналытн. Волгаште шинчыше-влак чылан верыштак коленыт. Валерийын эргые да ӱдыржӧ тулыкеш кодыныт.
[[31 Сорла]]ште панихиде эртен, тиде кечынак колышо-влакым тоеныт. Хоккеист дене чеверласаш калык тӱжем дене толын.
Тойымашышке Совет Ушем чумыр командын модшыжо-влак толын кертын огытыл. Нуно Виннипег олаште ты годым лийыныт. Тушто совет хоккеист-влак каҥашымашым эртареныт, тушто пеҥгыдемденыт: Валерий Харламов лӱмеш Канадын Кубокшым сеҥаш кӱлеш. Совет спортсмен-влак сӧрымыштым шуктеныт, финалыште Канадым 8:1 счет дене сеҥеныт.
== Шарнымаш ==
[[Файл:Stella Harlamov VB.jpg|thumb|left|290px|Харламов лӱмеш шындыме Чап кӱ. Тыге возымо: "«Тышто руш хоккейын шӱдыржӧ йӧрыкталтын. Валерий Харламов"».]]
* [[1991]] ийыште аварий олмышто мрамор гыч ыштыме 500 килограмм нелытан шайбым да клюшкым шогалтеныт. Тушто возеныт: {{Cquote|Тыште руш хоккейын шӱдыржӧ йӧрыкталтын. Валерий Харламов.
(руш. Здесь погасла звезда русского хоккея. Валерий Харламов.)}}