Олимпий модмаш: версий-влак коклаште ойыртем

Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
Xqbot (каҥашымаш | надыр)
JBradley (каҥашымаш | надыр)
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
15 корно:
== Олимпий модмашым угыч пöртылмаш ==
[[Файл:Baron Pierre de Coubertin.jpg|thumb|200px|Барон [[Пьер де Кубертен]]]]
Олимпий шонымаш акрет таҥасымашым чарыме деч вара йöршынлан йомын огыл. Мутлан, [[АҥглийАнглий]]ыште [[XVII курым]] жапыште «олимпий» таҥасымаш да ÿчашымаш-влак ик гана веле огыл лийыныт. Варарак тыгай таҥасымаш-влак [[ПырансеФранций]] да [[Греций]]ыште эртеныт. Туге гынат, нуным {{comment|кундем сынан|регионального масштаба}} изи сомылкалан веле шотлаш лиеш. Кызытсе Олимпий модмаш-влакын эн тÿҥ ончычсо «Олимпий»-влак лийыныт. Нуно [[1859]]-[[1888]] ийлаште эреак эртаралт шогеныт. Олимпий модмаш-влакым уэш пöртылмаш нерген шонымашым [[Панайотис Суцос]] [[почеламутчо]] темлен, а илышыш тудым [[мер]] пашаеҥ [[Евангелис Заппас]] шыҥдарен.
 
[[1766]] ийыште археологический кычалмашым эртарыме деч вара Олимпий Олаште спорт да храм полат-влакым верештыныт. [[1875]] ийыште археологический шымлымаш да кычалмаш [[немыч]]-влакын вуйлатымышт почеш шуйнен. Ты пагытыште [[Европо|Европышто]] акрет жапым романтико-идеалистический семын онченыт. Олимпийысе шонымашым да тÿвырам угыч нöлтал колтымо нерген ой Европо мучко моткоч вашке шарлен. Француз барон Пьер де Кубертен тунам каласен: «[[Немыч Эл]] акрет Олимпий деч мо кодмым кычал муын. Молан [[Франций]] тошто куатшым пöртылтен ок керт?»
 
Кубертенын шонымыж почеш, пырансузфранцуз салтак-влак [[1870]]-[[1871]] ийласе Франко-прусский сарыште начар тазалыкыштлан кöра сеҥалтыныт. Тыгай сÿретым тудо пырансузфранцуз-влакын кап-кыл тазалыкыштым шуарыме дене вашталташ тöчен. Тидын годым калык эгоизмым кораҥдаш тыршен да тыныслык ден калык кокласе келшымаш верч шоген. Тÿнямбалсе самырыктукым шке вийжым кредалмаш пасушто огыл, а спорт таҥасымашлаште тергышаш. Олимпий модмашым угыч нöлталмаш тудын шонымыж почеш ты экшык-влакым тöрлашлан эн сай йöн лийын.
 
[[1894]] ий [[Пеледыш]] тылзын 16-23 кечылаштыже [[Сорбонн]] олаште ([[Париж]] университет) эртаралтше конгрессыште Кубертен шке шонымашым да {{comment|ыҥым|идейым}} тÿрлö калык ончыко луктын. Конгрессын пытартыш кечынже тыгай ойыш шуыныт: кызытсе пагытын икымше Олимпий модмаш [[1896]] ийыште ты модмашым шочыктышо элыште – [[Греций]]ыште, [[Афин]]ыште эртышаш. Тунам Интеркалыкын Олимпийский Комитетлан (ИОК) негызым пыштыме да модмаш-влакым вÿдымылан нуно вуйын шогеныт. Комитетын I-ше президентше [[грек]] [[Деметриус Викелас]] лийын. Ты пашам тудо 1-ше Олимпий модмаш чарнымеш, [[1896]] марте, вÿден. Барон Пьер де Кубертен генеральный секретарь сомылым шуктен.
113 корно:
|-
![[Теле Олимпий модмаш - Шамони 1924|I]]
|[[1924]] || [[Шамони]] || [[ПырансеФранций]]
|align="center"|16
|align="center"|280