Марий Талешке кече
Марий Талешке кече — Марий Талешке-влакым пагалымаш, патыр-влакым шарнымаш кечыже. Пайрем кажне ийын 26 Вӱдшорышто эртаралтеш. Тиде кечын 1556 ийыште кугыжан сарзыже-влак дене кредалмаште Малмыж орым аралыме годым марий талешке Полтыш колен.
Эртыме радам тӧрлаташ
Пайремым эртарыме йӱла, радам але пеҥгыдемын шуын огытыл. Школлаште, книгагудылаште тачысе чолга еҥ дене вашлиймаш, лудмаш, вуй савымаш-влак эртаралтыт гынат, уло калыкнам иктеш ушышо паша таче але уке. Ты шотышто мер ушем-влак мучаш мартеак шке йöныштым кучылтыт манаш огеш лий. Мер Каҥаш Йошкар-Оласе чапкӱ-влак воктеке пеледыш аршашым, вуй савыме йӱлам шуктымо радамым мер ушем-влаклан шукташ темлен ыле. Туге гынат Йошкар-Олаште, В.Мосоловым, И.Палантайым, С.Чавайным да молымат шарналтен, чапкӱышт, шарныме оҥашт ончыко калыкым чумырымо огыл. Районлаште да яллаште улшо чапкӱ, кугезына-влакын шӱгарлашт нергенат ты кечын шагал еҥ шарналтен. Икмыняр ий ончыч ты кече вашеш кугезына-влакын шӱгарыштым тöрлымö пашам тӱҥалме ыле.
Талешке кечын Йошкар-Оласе самырык-влак Марий паркым почмо йӱлам илышыш пуртеныт ыле. Кызыт Марий парк уке. Садлан марий ӱдыр-рвезе-влак утларак куатле йöным кычалыт. Тидын нергенак ойла тений нунын «Тый марла кутырет?» акцийлан ямдылалтмышт. Ты кечын студент-влак Йошкар-Оласе уремлаште шке таҥашышт деке ик йодыш дене лектыт: тый марла кутырет? Вашештыше кажне еҥым öрыктарыше пöлек вуча.
Марий-влак Кукаркакугызан, Чумбылатын да Акпатырын шӱгарлашкышт кумалаш да надыр пуаш коштыт. Нунын поро илышым конден кертмыштлан ӱшанат.
Эртымгорно тӧрлаташ
Марий Талешке кечым икымше гана 1917 ий гыч палемдаш тӱҥалме. Тунам, Пӱрӧ олаште эртыше Икымше Пӱтынь Российысе Марий-влакын погыныштышт тиде пайрем нерген марий интеллигенций кумдан увертарен. Тыге марий ончылъеҥ-влак XX курымышто шке эртымгорныжым кумдан да кӱкшын аклен ончалыныт.
Варажым Шыжа революций тургым, элкӧргӧ сар, шужен ий, у экономик политике, коллективизаций, шучко 30-шо ийла, Кугу Авамланде Сар, а умбакыжым совет идеологий тиде шонымашым ӱмылтеныт, атыланышыже пуэн огытыл.
1991 ийыште икымше гана Марий Талешке кечым угыч пайремдыме. Тидын деч вара кажне ийыште тиде пайрем эртаралтеш.
Шарлыме кумдыкшо тӧрлаташ
Марий Элыште да вес кундем-влаште илыше марий-влак пайремлат. 1993 ий гыч Марий Талешке кечым Эстонийыште пайремлат.
Негыз тӧрлаташ
- Марий талешке-влак. Валентин Колумб лӱмеш рӱдер-тоштер, Регион-влак кокласе "Марий ушем" мер организаций, Йошкар-Ола, 2009.