Сӱрем (пайрем)

Сӱрем - (Эрвел марий - Кӱсӧ) - кеҥеж чоклашымаш, сӱрем тылзын эртаралтше традиционный марий пайрем.

Пайремын шарлыме кумдыкшо

Сӱрем олык марий да пошкырт марий-влак коклаште аралалт кодын. Кызыт Марий Элын Морко, Юлсер кундемыште, Пошкырт Элыште пайремлат.

Эртарыме жап

Сӱрем-Пӱсӧ кажне ийын эртаралтеш. Южо марий-влак кажне 3 ий гыч сӱрем тылзе тӱҥалтышыште, кече иктӧрлык (22 сӱрем) деч вара кум арня эртымеке пайремлат. Тудо руш Петро пайрем деке лишке але Петро кече дене иктеш толын кертеш. Пайрем ожно арня мучко шуйнен. Пайремын икымше кечыже карт-влакын мутланен келшымышт почеш палемдалтын.

Пайремын кӱлешлыкше

Сӱрем юмыйӱла радамым шуктымаште кумда верым налеш. Кеҥежым эртарыме моло пайрем-влак коклаште ик эн тӱҥ да жаплыме пайрем семын палемдалтеш. Сӱрем годым кугу тӱткылыкым надырым пуэн кумалмылан ойырат. Пайрем тӱҥалтыште, ончычсо пагытлан, кинде пеледме жаплан увертарыме, Мланде Аван тымыкшым аралыше ойӧрӧм чарыме йӱлам эртареныт. Тыге нуно озанлык да еш сомылым тӧрлен шогымаште Юмын поро кумылжым йодыныт.

Пайрем йула радам

Сӱрем тыглай огыл йӱла радам гыч шоген. Пайрем годым сӱрем отышто (кӱсотышто, кӱсӧ олмышто - эрвел марий-влакын) кумалтыш эртаралтын. Кумалме деч вара сӱрем мужым (осал шӱлышым) поктымо йӱла шукталтын. Рвезе-влак кугу йӱк-йӱаным луктын имне дене ото йыр, пасу мучко, ял покшеч кудалыныт да сӱрем пучым пуалтеныт, сурт-пучым сола дене лупшеныт, пуч ден солам пудыртен, палемдыме верыш кудалтеныт але чодырасе укшеш сакен коденыт. Тиде йӱлам шуктышо самырык-влакым варажым шупшаш, аракам йӱаш, уда шомакым ойлаш, йӱк-йӱаным лукташ чарен. Кумалтыш эртыме кечылаште эҥерыште йӱштылын але мончашке пурен кап-кылым лывыртеныт. Пайремым муро да куштымаш, весела модмаш мучашлен. Моло пайрем семынак оза-влак унам вашлийыныт, тамле кочкыш-йӱыш дене сийленыт.

Тыгак ончо

• Агавайрем

Негыз

• О. А. Калинина "Марий пайрем-влак. Полшык", Йошкар-Ола, 2006