Шыжа (тылзе)

(Шыжа гыч колтымо)
шыжа
Шч Кш Вр Из Кг Шм Рш
  1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30 31      
             
2024 ий
Тиде мутын вес ыҥже-влак улыт. Шыжа (ыҥ-влак) ончал.


Шыжа тылзе (рушла октябрь) — Григориан кечышот почеш идалыкын луымшо тылзыже. Акрет Римысе кечышот почеш идалыкын 8-ше тылзыже. Шке лӱмжым латин octo - кандаше, мут гычын налын. Мландын кечывалвел ужашыште тиде тылзын шошо пагыт, Йудвелыште — шыже. Теле жапыш куснымылан кӧра тиде тылзе эн кужулан шотлалтеш (745 шагат). Тугак Кырпак тылзе (икымше лумын тылзыже), Покро тылзе, Сöсна тылзе, Лум вочмо тылзе, Чыве-агытан тылзе, Лавыра тылзе.

Шыже пагытын кокымшо тылзыже.

Пайрем-влак

тӧрлаташ

Калык кокласе пайрем-влак

тӧрлаташ

Совет жапысе

тӧрлаташ

Россий Федерацийын

тӧрлаташ

Моло калык да религий дене кылдалтше

тӧрлаташ

Калык пале-влак

тӧрлаташ
  • Шыжа тылзын кӱдырчӧ кӱдырта - телым лум шагал лиеш.
  • Шыже покшым - кукшо, ояр игечылан.
  • Шыжа тылзын могай кечынже первый лум возеш, шошым тиде кечынак вӱдшор тылзын ий тарвана.
  • Шыжа тылзын тылзе оҥгышто- шушаш кеҥеж кукшо лиеш.
  • Шыжа тылзын куэ чараҥеш.
  • Тумо але куэ гыч лышташ куштылгын вола- куштылго лывырге телылан, кужун пӧрдеш - йӱшто, чатлама телылан.
  • Арама эр покшым дене вӱдылалтеш- кужу телылан.
  • Шыжым пӱкш шуко, поҥго шагал - кужу йӱштӧ телылан.
  • Умдыр-влак олымым пыжашышкышт шуко нумалыт - кужу йӱштӧ телылан.

Тыгак ончо

тӧрлаташ
  • Октябрёнок - влак.
  • Марла календарь.
  • А.Е. Китиков, Марийские народные приметы.
  • В.Н. Васильев, Русско-марийский разговорник.
  • Зорина, Крылова, Якимова, Марийский для всех.
  • История и культура марийского края, 8-9 класс.
  • Паасонен, Восточно-марийский словарь.
  • И. С. Галкин, Народные названия месяцев в марийском языке.